Αντιδράσεις έχει προκαλέσει στη Χιλή η απόφαση μετονομασίας του μεγαλύτερου αεροδρομίου της χώρας προς τιμήν του Πάμπλο Νερούδα. Ο λόγος; Η παραδοχή του ποιητή, στα απομνημονεύματά του, πως βίασε μια γυναίκα το 1929.
Ο Νερούδα ήταν ένας νομπελίστας που η ποίησή του εξιστορεί τις ζωές και τους αγώνες των καθημερινών λατινοαμερικανών. Οι ζωές τους αναδείχθηκαν σε σύμβολο ενάντια στην δικτατορία, αναφέρει ο Guardian.
Αλλά η απόφαση για τη μετονομασία του πλέον πολυσύχναστου διεθνούς αεροδρομίου της Χιλής προς τιμήν του προσέκρουσε στην οργή ακτιβιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υποστηρίζουν πως η τιμή δεν αρμόζει σε έναν άνθρωπο που ομολόγησε στα απομνημονεύματα του πως έχει διαπράξει βιασμό.
Η πολιτιστική επιτροπή της Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε αυτό τον μήνα υπέρ της μετονομασίας του αεροδρομίου του Σαντιάγκο προς τιμήν του δημιουργού του Κάντο Χενεράλ.
Η Καρολίνα Μαρζάν, μια βουλευτής που υπερψήφισε τη μετονομασία, δήλωσε στους δημοσιογράφους πως το όνομα του ποιητή «που έκανε όλους τους Χιλιανούς περήφανους», πρέπει να είναι το πρώτο πράγμα που θα βλέπουν οι επισκέπτες όταν αποβιβάζονται στην χώρα.
Η τρέχουσα διαμάχη πηγάζει από μια σελίδα στα απομνημονεύματα του Νερούδα στην οποία περιγράφει το πώς βίασε μια καμαριέρα στην Κεϋλάνη [Σρι Λάνκα] όπου κατείχε διπλωματική θέση το 1929.
Αλλά όποια περηφάνια και αν ένιωσαν οι Χιλιανοί στο παρελθόν από τον Νερούδα αλλοιώνεται μέσω μιας επανεκτίμησης που προκλήθηκε από μια σειρά φεμινιστικών φοιτητικών διαδηλώσεων στην χώρα.
Οι ρίζες του κινήματος εντοπίζονται στην εκστρατεία για το δικαιώματα στην άμβλωση και ενισχύθηκε από τις διαδηλώσεις του λατινοαμερικανικού #NiUnaMenos ενάντια στους φόνους γυναικών, αλλά και το παγκόσμιο κίνημα #MeToo ενάντια στη σεξουαλική βία.
«Δεν υπάρχει σαφής λόγος για τη μετονομασία του αεροδρομίου και η απόφαση λήφθηκε σε μια περίοδο που οι γυναίκες μόλις αρχίζουν να τολμούν να καταγγείλουν αυτούς που τις έχουν κακοποιήσει», δήλωσε η Κάρεν Βεργκάρα Σάντσες, μια φοιτήτρια και ακτιβίστρια που διαδήλωσε ενάντια στη σεξουαλική παρενόχληση κατά τη διάρκεια ενός πανεθνικού κύματος φοιτητικών κινητοποιήσεων μέσα στη χρονιά.
Η τρέχουσα διαμάχη πηγάζει από μια σελίδα στα απομνημονεύματα του Νερούδα στην οποία περιγράφει το πώς βίασε μια καμαριέρα στην Κεϋλάνη [Σρι Λάνκα] όπου κατείχε διπλωματική θέση το 1929.
Αφότου η γυναίκα τον αγνόησε, ο Νερούδα αναφέρει «πως έπιασε με μια δυνατή λαβή τον καρπό της» και την οδήγησε στο δωμάτιό του.
«Η πράξη ήταν όπως αυτή ανάμεσα σε έναν άνθρωπο και ένα άγαλμα. Είχε τα μάτια της ορθάνοιχτα όλο το διάστημα, εντελώς αδιάφορη», γράφει. «Είχε δίκιο που με περιφρονούσε.»
Παρότι έχουν περάσει πάνω από σαράντα χρόνια από την έκδοση των απομνημονευμάτων, το απόσπασμα έγινε αντικείμενο διαμάχης μόλις τα τελευταία χρόνια είπε η Βεργκάρα Σάντσες.
«Ξεκινήσαμε να απομυθοποιούμε τον Νερούδα σήμερα, γιατί πρόσφατα αρχίσαμε να αμφισβητούμε την κουλτούρα του βιασμού.»
Η Ιζαμπέλ Αλιέντε, συγγραφέας και αγωνίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών, υποστήριξε πως το έργο του Νερούδα έχει ακόμα αξία.
«Όπως πολλές νεαρές φεμινίστριες στη Χιλή νιώθω αηδία για μερικές πλευρές της ζωής και της προσωπικότητας του Νερούδα», είπε στον Guardian. «Παρόλα αυτά δεν μπορούμε να ακυρώσουμε τη γραφή του».
«Η συμπεριφορά πολύ λίγων ανθρώπων, ειδικά ισχυρών ή επιδραστικών ανδρών, είναι άξια θαυμασμού. Δυστυχώς ο Νερούδα ήταν ένα πρόσωπο με ελαττώματα, όπως είμαστε όλοι με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο και το Κάντο Χενεράλ εξακολουθεί να είναι αριστούργημα», δήλωσε.
Το ίδρυμα του Πάμπλο Νερούδα, που προάγει την κληρονομιά του ποιητή στην Χιλή, δεν ανταποκρίθηκε στα αιτήματα των δημοσιογράφων να σχολιάσει το ζήτημα.
Ο Νερούδα ήταν ένας πολυγραφότατος συγγραφέας αλλά και ένας πολιτικός ακτιβιστής που βοήθησε χιλιάδες Ρεπουμπλικάνους πρόσφυγες να διαφύγουν από Χιλή μετά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο και έγινε πρέσβης στη Γαλλία κατά τη διάρκεια της αριστερής κυβέρνησης του Σαλβαδόρ Αλιέντε.
Πέθανε κάτω από ύποπτες συνθήκες, μερικές ημέρες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Αουγκούστο Πινοσέτ.
Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες τον επαίνεσε ως τον «μεγαλύτερο ποιητή του 20ου αιώνα», αλλά η παρούσα διαμάχη προκάλεσε επίσης την επανεξέταση της λογοτεχνικής του αξίας.
Ο Πατρίσιο Αλβαράδο Μπαρία, που κέρδισε το National Book Council Award για το βιβλίο του Triage, υποστήριξε πως ο Νερούδα εκτιμάται περισσότερο για την εμπορική και πολιτική αξία παρά για την ποίησή του.
«Ο Νερούδα έχει συρρικνωθεί σε ένα εμπορικό σήμα που εξακολουθεί να πληρώνει πολιτικό κεφάλαιο. Η επιρροή του λογοτεχνικού του έργου έχει εκτοπιστεί από συγγραφείς που έχουν πάρει μεγαλύτερα ρίσκα», είπε.
Η απόφαση για τη μετονομασία του αεροδρομίου, που προς το παρόν φέρει το όνομα του Αρτούρο Μερίνο Μπενίτες, του ιδρυτή της Πολεμικής Αεροπορίας και της εθνικής αεροπορικής εταιρείας της Χιλής, πλέον οδηγείται στη Γερουσία για την τελική ψήφιση.
«Έχει έρθει ο καιρός να παύσουμε να ειδωλοποιούμε τον Νερούδα και να μιλήσουμε για το γεγονός πως υπήρξε κακοποιητικός», δήλωσε η Βεργκάρα Σάντσεζ. «Το γεγονός πως ήταν ένας διάσημος καλλιτέχνης δεν τον εξαιρεί από το ότι ήταν βιαστής».
σχόλια