Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι ο πρώτος τέτοιος πόλεμος που συμβαίνει την εποχή των social media.
Απόρροια αυτού είναι η παραπληροφόρηση με βίντεο και φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν και κυκλοφορούν ευρέως. Άλλοτε ηθελημένα και άλλοτε πάλι όχι. Ωστόσο, πολλές από αυτές τις φωτογραφίες δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Μερικά από αυτά ελέγχθηκε από το BBC και περιλαμβάνουν πλάνα από προηγούμενες συγκρούσεις στην Ουκρανία ή αλλού στον κόσμο, και εικόνες στρατευμάτων σε ασκήσεις και παρελάσεις, που κυκλοφόρησαν ωστόσο, ως τωρινές από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Twitter φαίνεται να αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση του παραπλανητικού περιεχομένου, αφαιρώντας πολλά βίντεο που αποδεικνύονται παραπλανητικά.
Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα που ακολουθούν:
Τις πρώτες ώρες της σύγκρουσης, πολλά βίντεο που παρουσιάζουν ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη, που φέρεται να επιχειρούν πάνω από την Ουκρανία δημοσιεύτηκαν και έγιναν viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ένα από αυτά, το οποίο στη συνέχεια διαγράφηκε, δείχνει ένα μαχητικό αεροσκάφος να πετάει πάνω από μια αστική περιοχή. Συνοδεύεται από λεζάντα που υπονοεί ότι πρόκειται για νέα συμβάντα στην Ουκρανία.
Σε αυτή τη φωτογραφία, το αεροσκάφος είναι αμερικανικής κατασκευής F-16 Fighting Falcon. Πρόκειται για αεροσκάφος το οποίο επιχείρησε ποτέ ούτε στη Ρωσία ούτε στην Ουκρανία.
Ένα δεύτερο βίντεο δείχνει σχηματισμούς μαχητικών και βομβαρδιστικών να πετούν πάνω από μια αστική περιοχή υπό τους ήχους σειρήνων αεροπορικής επιδρομής.
Σύμφωνα με το BBC, τα πλάνα αυτά είναι από προετοιμασία για στρατιωτική παρέλαση από το 2020. Στο βίντεο έχει προστεθεί και ο ήχος μιας σειρήνας από αεροπορική επιδρομή, ο οποίος έχει μονταριστεί από τον πρωτότυπο ήχο.
Ένα άλλο βίντεο φέρεται να δείχνει Ρώσους αλεξιπτωτιστές να προσγειώνονται κοντά στο Χάρκοβο. Το βίντεο αυτό είχε χιλιάδες views στο Twitter, αλλά στην πραγματικότητα εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο ρωσόφωνο διαδίκτυο το 2016.
Ένα τέταρτο κλιπ που κοινοποιήθηκε ευρέως στο Twitter και στο YouTube φέρεται να δείχνει ένα ρωσικό αεροσκάφος να καταρρίπτεται πάνω από την Ουκρανία.
Ωστόσο, δημοσιογράφοι του BBC έχουν ξαναδεί αυτό το βίντεο. Είναι ένα αεροσκάφος της κυβέρνησης της Λιβύης που καταρρίφθηκε από αντάρτες πάνω από τη Βεγγάζη το 2011.
Μάλιστα, στο βίντεο ακούγονται και φωνές να επευφημούν τις πολεμικές επιχειρήσεις στα αραβικά.
Πλάνα από μια έκρηξη πίσω από μερικές πολυκατοικίες φέρεται να είναι από την Μαριούπολη. Μεταξύ αυτών που μοιράστηκαν το συγκεκριμένο βίντεο ήταν και πρώην πρέσβη της Ουκρανίας στις ΗΠΑ, Volodymyr Yelchenko, στον λογαριασμό του στο Twitter.
Αλλά, μία εκδοχή αυτού του βίντεο ανέβηκε στο TikTok στις 29 Ιανουαρίου, σε έναν λογαριασμό που δημοσιεύει τακτικά εικόνες και βίντεο με εκρήξεις.
Επιπλέον, όπως ανέφερε και η λεζάντα του βίντεο στα ρώσικα, η εικόνα απεικονίζει το σκηνικό μετά από πτώση κεραυνού σε σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, και όχι κάποια στρατιωτική ενέργεια.
Οι χρήστες αμφισβήτησαν επίσης το πράσινο που φαίνεται στα δέντρα καθώς σύμφωνα με τις τωρινές καιρικές συνθήκες στη Μαριούπολη η θερμοκρασία είναι γύρω στους μηδέν βαθμούς Κελσίου.
Ένα άλλο στιγμιότυπο που κυκλοφόρησε ευρέως είναι η εικόνα της ρωσικής σημαίας σε δημόσιο κτίριο στο Χάρκοβο.
Αν και η λεζάντα είναι σωστή - δείχνει όντως Ρώσους να υψώνουν τη σημαία σε αυτό το κτίριο στο Χάρκοβο - το γεγονός έλαβε χώρα το 2014, κατά τη διάρκεια μιας προηγούμενης περιόδου αναταραχής.
Ένα ακόμα στιγμιότυπο, δημοσιεύτηκε σε κινεζικό λογαριασμό στο Twitter όπου αναφέρει ότι ο Πούτιν ο «Μέγας» επιτέθηκε στην Ουκρανία.
Ωστόσο η εικόνα είναι από την έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού τον Αύγουστο του 2020, η οποία προκάλεσε περισσότερους από 200 θανάτους.
Με πληροφορίες του BBC
