Πριν από περίπου δύο χρόνια, καθώς η τουρκική λίρα συνέχιζε την μακρά καθοδική πορεία της, ο Μπατικάν Ερντογάν έφτιαξε ένα γράφημα που τον έκανε να αξιολογήσει εκ νέου τις επαγγελματικές επιλογές του.
Βλέποντας πως οι αποδοχές του τα τελευταία πέντε χρόνια ήταν σταθερές σε τιμές δολαρίου, σκέφτηκε πως έπρεπε να κερδίσει χρήματα σε ξένο νόμισμα και, αντί να φύγει από την Τουρκία για να δουλέψει ως μετανάστης στο εξωτερικό, βρήκε μια δουλειά εξ αποστάσεως, για λογαριασμό μιας start up στο Σιάτλ των ΗΠΑ.
«Δεν ήθελα να αποχωριστώ την οικογένειά μου, τους φίλους μου, να μεταναστεύω σε μια άλλη χώρα για δουλειά», λέει στους Financial Τimes, προσθέτοντας πως η αγοραστική δύναμη του μισθού του σε δολάρια, ήταν μεγαλύτερη στην Κωνσταντινούπολη. «Κερδίζοντας δολάρια και ξοδεύοντας λίρες, είναι για μένα πιο δελεαστικό από το να ζω στο Βερολίνο και να ψωνίζω σε ευρώ».
Ο 31χρονος, που πλέον δουλεύει εξ αποστάσεως για μια άλλη αμερικανική start up, είναι μέρος ενός ψηφιακού brain drain που έχει υποστεί η Τουρκία στους κλάδους της τεχνολογίας και των υπολογιστών, και η τάση έχει επιταχυνθεί από την πανδημία του κορωνοϊού και τις οικονομικές αναταράξεις στην Τουρκία.
Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δηλωμένος πολέμιος των υψηλών επιτοκίων, διέταξε την κεντρική τράπεζα επανειλημμένως να μειώσει το κόστος δανεισμού, παρά την «εκτόξευση» του πληθωρισμού. Σε ένα «παράλληλο, ψηφιακό σύμπαν», οι πολυεθνικές εταιρείες και οι υπάλληλοί τους προσαρμόστηκαν στην πανδημία και η τηλεργασία προσέφερε εξαιρετικές ευκαιρίες για τους νέους που έψαχναν στο διαδίκτυο, προκαλώντας εμμέσως προβλήματα στις τουρκικές επιχειρήσεις.
Ο Γκιζέμ Οζτόκ Αλινσάκ, επικεφαλής οικονομολόγος στην Ένωση Τουρκικών Εταιρειών Tusiad εξηγεί πως ο επιχειρηματικός κόσμος δυσαρεστήθηκε πολύ από αυτή την εξέλιξη. «Είναι καλό για τους νέους ανθρώπους που είναι αντιμέτωποι με τεράστια ανεργία στη χώρα μας, αλλά είναι ιδιαίτερα επιζήμιο για τον κλάδο που χρειάζεται νέους με προσόντα αλλά δεν μπορεί να πληρώσει τους μισθούς τους».
Το φαινόμενο είναι μέρος μίας ευρύτερης, παγκόσμιας τάσης, καθώς η πανδημία ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις, ιδίως αυτές του τεχνολογικού τομέα, να αναζητήσουν έξω και πέρα από τις φυσικές έδρες τους υποψήφιους υπαλλήλους.
«Η νόσος Covid άλλαξε εκ θεμελίων τον τρόπο που επανδρώνονται οι ομάδες μηχανικών», λέει ο Βίβεκ Ραβισανκάρ, της πλατφόρμας εύρεσης εργασίας HackerRank με έδρα τη Silicon Valley. «Οι εταιρείες πήραν μια γεύση του τι σημαίνει να αλιεύεις ταλέντα που βρίσκονται σε ακτίνα μεγαλύτερη των 25 χιλιομέτρων, και δεν πρόκειται να επιστρέψουν στο παλιό μοντέλο».
Αυτό είχε ένα βαθύτατο αντίκτυπο στους μισθούς που πρέπει να προσφέρουν οι επιχειρήσεις. Ο Ραβισανκάρ λέει πως οι διαφορές ανάμεσα στις εγχώριες και τις διεθνείς αμοιβές αρχίζουν αν μειώνονται. «Δεν θα εκπλαγώ αν, όπως εξελίσσονται τα πράγματα, οι διακυμάνσεις των μισθών στον πλανήτη περιοριστούν».
Κόμματα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία, διαμαρτύρονται πως η χώρα έχει ήδη υποστεί μία διαφυγή ταλέντων τα τελευταία δέκα χρόνια, καθώς το κράτος έγινε πιο απολυταρχικό υπό την διακυβέρνηση του Ερντογάν και επλήγη από πολιτικές και οικονομικές αναταράξεις. Σε μία περσινή έρευνα μεταξύ νέων 18 έως 29 ετών από το πρακτορείο MAK και το πανεπιστήμιο Yeditepe, το 64% απάντησε πως θα ήθελε να φύγει από την Τουρκία και να ζήσει μόνιμα στο εξωτερικό. Η πλειονότητα προέβαλε ως κίνητρο την επιθυμία για «ένα καλύτερο μέλλον».
Από τις αρχές του 2015, η τουρκική λίρα έχει απολέσει περισσότερο από το 80% της αξίας της έναντι του δολαρίου, αποδυναμώνοντας την αγοραστική ισχύ όσων αμείβονται στο τοπικό νόμισμα. Σύμφωνα με την πρόεδρο της Ένωσης της Βιομηχανίας Software στην Τουρκία, Γκονούλ Καμαλί, οι πολυεθνικές πληρώνουν 5.000 έως 6.000 ευρώ για να προσλάβουν έναν μηχανικό λογισμικού από την ανατολική Ευρώπη, αλλά 2.500 ευρώ για κάποιον Τούρκο.
Συγκριτικά, ο μέσος μισθός ενός προγραμματιστή με εμπειρία 4 έως 9 ετών σε τουρκική εταιρεία, δεν ξεπερνά τα 1.200 ευρώ. «Σε μεγάλο βαθμό είναι ζήτημα κόστους - απόδοσης για τις πολυεθνικές. Οι προγραμματιστές βγαίνουν κερδισμένοι στο τέλος οπότε είμαι περήφανη», σχολιάζει η Καμαλί που δεν παραβλέπει και την άλλη όψη του νομίσματος: «Οι τουρκικές εταιρείες υποφέρουν όμως».
Στελέχη και εκπρόσωποι της βιομηχανίας πάντως παρατηρούν πως οι μεγαλύτερες και οι πιο υποσχόμενες start up στη χώρα, όπως η υπηρεσία παραδόσεων Getir και η πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου Trendyol, είναι ακόμα σε θέση να προσλαμβάνουν και να κρατούν κορυφαίους επαγγελματίες του κλάδου.
Παλιοί «γίγαντες» πάντως, δυσκολεύονται πολύ περισσότερο να προσλάβουν υπαλλήλους με τα ταλέντα που χρειάζονται. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ, είχε λανσάρει μια πρωτοβουλία που ενθάρρυνε ένα εκατομμύριο νέους να ξεκινήσουν προγραμματισμό, προσφέροντας δωρεάν διαδικτυακά μαθήματα.
Ο αντιπρόεδρος του αντιπολιτευτικού κόμματος Deva, Μουσταφά Εργκέν, είχε υποδεχτεί θετικά την ιδέα, υπογραμμίζοντας ωστόσο πως χρειαζόταν μια ευρύτερη πολίτική διεύρυνσης των εκπαιδευτικών πεδίων στα σχολεία και τα πανεπιστήμια για να υποστηριχθεί ο αναπτυσσόμενος τεχνολογικός τομέας.
Ο Εργκέν, που διδάσκει επιχειρηματικότητα και έχει την δική του start up, εκτιμά πως υπάρχει τεράστια δυναμική στην εκπαίδευση ενός «στρατού» νέων προγραμματιστών και ειδικών του διαδικτύου. Ωστόσο θεωρεί πως έχει χαθεί χρόνος: «Έπρεπε να το έχουμε κάνει πριν δέκα χρόνια. Κάθε χρόνο αποτυγχάνουμε να αναλάβουμε δράση και το χρονικό «παράθυρο» της ευκαιρίας κλείνει καθώς ο πληθυσμός μας γερνά».
Ο διογκούμενος πληθωρισμός σημαίνει πως τεχνικοί όπως ο Μπατικάν Ερντογάν δεν θα γίνουν πλούσιοι παρότι αμείβονται σε ξένα νομίσματα. «Διατηρώ την αγοραστική μου δύναμη στο ίδιο επίπεδο», λέει.
Υπάρχουν μειονεκτήματα από την τηλεργασία, όπως η μάχη για αποσύνδεση. Αλλά είναι χαρούμενος με την εταιρεία που εργάζεται, την start up παραγωγικότητας KosmoTime με έδρα τη Νέα Υόρκη. Από τον Μάιο εργάζεται εκεί ως επικεφαλής πρότζεκτ. Εκτός από τον ελκυστικό μισθό, προσφέρει κι άλλα προνόμια, όπως ταξίδια για να συναντηθεί με συναδέλφους σε όλο τον κόσμο.
Χάρη στη δουλειά του, ο Μπατικάν Ερντογάν και η αρραβωνιαστικιά του ελπίζουν να μετακομίσουν από το διαμέρισμά τους στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης σε προάστια της πόλης και να έχουν τον δικό τους κήπο για την σκυλίτσα τους, την Μάγια. Ο Μπατικάν προσπαθεί να φανταστεί πώς θα ήταν να δουλέψει ξανά για μια τουρκική εταιρεία. «Η KosmoTime κέρδισε την εμπιστοσύνη μου,» λέει. Δεν φαίνεται να σκοπεύει να το κάνει.
Πηγή Financial Times
