«Με λένε Τέρυ Πράτσετ και είμαι συγγραφέας μυθιστορημάτων φαντασίας. Είμαι 62 και διαγνώστηκα με Άλσχαϊμερ πριν τρία χρόνια. Είναι στιγμές που με παίρνει από κάτω και τρέμω στη σκέψη τι θα ξημερώσει αύριο. Και σκέφτομαι ότι στην μοντέρνα εποχή που ζούμε δεν θα πρεπε να μας ανησυχεί κάτι τέτοιο. Μιλάω για την υποβοηθούμενη αυτοκτονία, η οποία είναι προς το παρόν παράνομη στη χώρα αυτή. Το ντοκιμαντέρ που θα παρακολουθήσετε μπορεί να μην σας είναι ευχάριστο ή και να σας ενοχλήσει, αλλά πιστεύω πως είναι αρκετά σημαντικό. Συνομίλησα με ανθρώπους που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με μένα και σκέφτονται πως να τελειώσουν τη ζωή τους. Πόσο πιθανό είναι για κάποιον σαν και μένα, ή σαν κι εσάς, να ορίσει ο ίδιος το πως θέλει να πεθάνει;
Με το που θα μου πεις το όνομα σου, το ξεχνάω αμέσως.
Δεν μπορώ να δακτυλογραφήσω και έχω έναν βοηθό στον οποίο υπαγορεύω τα κείμενα μου.
Ξέρω πως θα έρθει ο καιρός που οι λέξεις θα με εγκαταλείψουν οριστικά, που δεν θα μπορώ πια καθόλου να γράφω βιβλία και δεν είμαι καθόλου σίγουρος πως θα θέλω να συνεχίσω να ζω έτσι.
Θέλω να χαρώ τη ζωή στο έπακρο για όσο ακόμα μπορώ και μετά θα ήθελα να πεθάνω. Αλλά δεν ξέρω ακριβώς το πως, ούτε και το πότε.
Υπάρχουν πολλοί στην Αγγλία που είναι αντίθετοι με την υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Για θρησκευτικούς, ηθικούς αλλά και καθαρά πρακτικούς λόγους. Φοβούνται ότι κάτι τέτοιο θα άνοιγε το δρόμο για μια γενική και ανεξέλεγκτη εξόντωση των ευπαθών ομάδων. Πώς εξασφαλίζεται η ειλικρινής συναίνεση του «μελλοθάνατου»; Και τι γίνεται με αυτους που αφήνει πίσω; Το θέμα είναι πολύ λεπτό αλλά η αρρώστια μου με κάνει να θέλω να εξερευνήσω όλες μου τις επιλογές. Θέλω να δω πως είναι να σε βοηθούν να πεθάνεις.»
Έτσι ξεκινάει την αφήγηση του ο Τέρυ Πράτσετ και στη συνέχεια συνομιλεί με ανθρώπους που πάσχουν κι αυτοί από ασθένειες που δεν επιδέχονται θεραπεία. Στο τέλος του ντοκιμαντέρ βλέπουμε λεπτό προς λεπτό έναν ασθενή σε τελικό στάδιο να πεθαίνει συνεπικουρούμενος από τη γυναικα του, μια γιατρό, και τον Τέρυ.
Υπάρχει ένα κέντρο στην Ελβετία (Dignitas) όπου σε βοηθούν να πεθάνεις έναντι αντιτίμου φυσικά. Ο Τέρυ σχολιάζει πως στην ηπειρωτική Ευρώπη τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Πηγαίνει και στο Βέλγιο, όπου από το 2002 ειδικός νόμος επιτρέπει την ευθανασία. Εκεί συναντάται με τη χήρα του γνωστού βέλγου συγγραφέα Χιούγκο Κλάους, ο οποίος είχε Άλσχαϊμερ και επέλεξε να φύγει με τη βοήθεια των δικών του. Στο νοσοκομείο, με σαμπάνια και τσιγάρα που του φερε η γυναίκα του, η οποία τα διηγείται στον Τέρυ και δακρύζει, αλλά είναι τόσο συνειδητοποιημένη και απορεί πως οι άλλοι αντιδρούν αρνητικά στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία.
Τον περασμένο Δεκέμβρη ο Τέρυ ακολούθησε ένα ζευγάρι στο κέντρο Dignitas στην Ελβετία. Ήθελε να δει από κοντά αυτό που μέχρι τότε διασκέδαζε ως σκέψη. Το Dignitas ιδρύθηκε το 1998 από έναν Ελβετό δικηγόρο και η ιστοσελίδα του αναφέρει ότι 21% όσων πεθαίνουν με τη συνδρομή του κέντρου δεν πάσχουν από καμία ανίατη ασθένεια, απλώς κουράστηκαν να ζουν. Κάποιοι έχουν ανοίξει φάκελο στο Dignitas αλλά δεν έχουν αποφασίσει ακόμα να κάνουν το βήμα προς το θάνατο τους. Ο υπεύθυνος του κέντρου εξηγεί: «Και μόνο το ότι ξέρουν ότι μπορούν να το κάνουν, τους δίνει δύναμη».
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, στο άρθρο 8, μιλάει για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Ο υποβοηθούμενος θάνατος είναι το δικαίωμα να ορίζεις το θάνατο σου, υποστηρίζουν στο ντοκυμαντέρ.
Κι έπειτα πηγαίνουν σε ένα μπλε σπίτι, με θέα στις Άλπεις, στο οποίο καταλήγουν όσοι μη-Ελβετοί αποφασίζουν να αφεθούν στη φροντίδα του Dignitas. Το σπίτι είναι μεγάλο, μοιάζει τελείως φυσιολογικό και χωράει ολόκληρες οικογένειες.
Στο μεταξύ, ο Τέρυ πηγαίνει να αποχαιρετήσει έναν ασθενή που περιμένει τη σειρά του στο κέντρο Dignitas στη Ζυρίχη. «Ο κύβος ερίφθη» λέει ο νεαρός άνδρας στον Τέρυ, «θα τα πούμε απέναντι» του απαντά ο Τέρυ με νόημα. Η μητέρα του νεαρού διαφωνεί με το ταξίδι του στη Ζυρίχη. Αλλά σέβεται την απόφαση του και τον στηρίζει. «Είναι δικαίωμα του», λέει και δακρύζει.
Επόμενη σκηνή, το ζευγάρι που ακολούθησε ο Τέρυ στην Ελβετία ετοιμάζεται για το «μοιραίο». Ο Πήτερ πρόκειται να πεθάνει μέσα στο μπλε σπίτι, πίνοντας δηλητήριο και η γυναίκα του η Κριστίν θα μείνει στο πλευρό του ως το τέλος. Το ίδιο και ο Τέρυ. Και η κάμερα του BBC.
Διαβάστε την ιστορία του ντοκιμαντέρ και του Τέρυ στο σάιτ του BBC. Από εδώ μπορεί να καταφέρετε να δειτε και το ίδιο το ντοκιμαντέρ.
Βρήκα σήμερα μια συρραφή σκηνών από το ντοκιμαντέρ, από όπου ο χρήστης που το ανεβασε στο YouTube λέει πως μπορείτε να το κατεβάσετε και ολόκληρο. Δείτε το βίντεο με τις πιο δυνατές στιγμές της ευθανασίας που γίνεται μπροστά στο φακό του BBC.
Δείτε και μια παλαιότερη ομιλία του Τέρυ Πράτσετ για το ίδιο θέμα.
σχόλια