Συμφωνία που θα επιτρέψει στην Ουκρανία να ξαναρχίσει τις εξαγωγές σιτηρών υπογράφηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αφού καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους, τόνισε: «Είμαστε περήφανοι που συμβάλλουμε καθοριστικά σε μια πρωτοβουλία που θα παίξει σημαντικό ρόλο στην επίλυση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης που βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη εδώ και πολύ καιρό».
Η σημερινή συμφωνία θα βοηθήσει στην επισιτιστική ασφάλεια και στον έλεγχο του πληθωρισμού σε όλο τον κόσμο, πρόσθεσε.
Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες έκανε λόγο για «μια συμφωνία για τον κόσμο».
Όπως τόνισε, η συμφωνία θα βοηθήσει στην ανακούφιση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Μετά από τρεις μήνες εντατικών συνομιλιών, η Ουκρανία και η Ρωσία κατέληξαν σε μια συμφωνία, μαζί με τα Ηνωμένα Έθνη και την Τουρκία, που θα επιτρέψει στις δύο χώρες να βγάλουν τα σιτηρά και άλλα τρόφιμα καθώς και τα λιπάσματα στον κόσμο.
Η Ουκρανία και η Ρωσία είναι από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιτηρών και λιπασμάτων στον κόσμο, ιδίως σε αγορές της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, αυτό το εμπόριο ουσιαστικά ανεστάλη, κυρίως λόγω της ρωσικής ναυτικής κυριαρχίας στη Μαύρη Θάλασσα που ουσιαστικά απέκλεισε τα λιμάνια της Ουκρανίας.
Τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά: ιστορικά υψηλές τιμές σιτηρών τροφοδοτούν τον πληθωρισμό και ελλείψεις τροφίμων σε μέρη του κόσμου που τα χρειάζονται περισσότερο.
Τι προβλέπει η συμφωνία
- Την σύσταση κέντρου συντονισμού και ελέγχου με έδρα την Κωνσταντινούπολη.
Στο κέντρο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των τριών πλευρών, ένας Ουκρανός, ένας Ρώσος, ένας Τούρκος, καθώς και ένας εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών και οι ομάδες τους.
Θα είναι επιφορτισμένο με την κατάρτιση του χρονοδιαγράμματος εναλλαγής των πλοίων στην Μαύρη Θάλασσα.
Σύμφωνα με ειδικούς που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, θα χρειασθούν ακόμη τρεις έως τέσσερις εβδομάδες για να ολοκληρωθούν οι προετοιμασίες και να ξεκινήσει η λειτουργία του.
- Την πραγματοποίηση επιθεωρήσεων των πλοίων κατά την αναχώρησή τους από τα ουκρανικά λιμάνια και κατά την άφιξή τους στην Τουρκία.
Η επιθεώρηση των πλοίων που θα μεταφέρουν τα φορτία των σιτηρών αποτελούσε απαίτηση της Μόσχας που ήθελε να αποκλείσει την παράλληλη μεταφορά όπλων στην Ουκρανία.
Για πρακτικούς λόγους, οι επιθεωρήσεις δεν θα γίνονται εν πλω, ενδεχόμενο που είχε εξετασθεί, αλλά στην Τουρκία, πιθανότατα στην Κωνσταντινούπολη, η οποία διαθέτει δύο σημαντικά εμπορικά λιμάνια, το Χαϊντάρπασά, στην είσοδο του Βοσπόρου και το Αμπαρλι, στην Θάλασσα του Μαρμαρά.
Οι επιθεωρήσεις θα γίνονται από εκπροσώπους των τεσσάρων πλευρών κατά τον απόπλου και τον κατάπλου.
- Ασφαλείς διάδρομοι ναυσιπλοΐας
Ρώσοι και Ουκρανοί δεσμεύονται να σεβασθούν του διαδρόμους ναυσιπλοΐας που θα διασχίζουν την Μαύρη Θάλασσα και θα εξαιρούνται από κάθε στρατιωτική δραστηριότητα.
Βάσει της συμφωνίας, εάν χρειασθεί αποναρκοθέτηση, θα πρέπει να γίνει από «τρίτη χώρα» - άλλη από τις τρεις εμπλεκόμενες - η οποία δεν έχει ορισθεί.
Κατά την αναχώρηση από την Ουκρανία, τα πλοία θα συνοδεύονται από ουκρανικά (μάλλον πολεμικά) πλοία, ανοίγοντας τον δρόμο μέχρι την έξοδο από τα ουκρανικά χωρικά ύδατα.
- Τετράμηνη ανανεώσιμη ισχύς
Η συμφωνία θα έχει ισχύ τεσσάρων μηνών που θα ανανεώνεται αυτόματα. Αν 20 έως 25 τόνοι σιτηρών βρίσκονται σήμερα αποκλεισμένοι στα σιλό των ουκρανικών λιμανιών, με έναν ρυθμό μεταφοράς 8 τόνων τον μήνα, οι τέσσερις μήνες θα αρκέσουν για την μεταφορά του συνόλου των αποθεμάτων και την εκκένωση των σιλό.
- Μνημόνιο για τα ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα
Μνημόνιο που θα συνοδεύει την συμφωνία και θα υπογράφεται από τον ΟΗΕ και την Ρωσία θα εγγυάται ότι οι δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας δεν θα αφορούν τα σιτηρά και τα λιπάσματα κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο.
Η πρόβλεψη αυτή αποτελεί όρο sine qua non για την υπογραφή της συμφωνία από την Μόσχα.