«Ανοίγω τα μάτια μου»
«Ανοίγω τα μάτια μου, λουσμένη στον κρύο ιδρώτα, καθώς οι εφιάλτες δε με αφήνουν να κοιμηθώ. Σήμερα, μάλιστα ετοιμάζομαι για μάχη. Φοβάμαι λίγο. Καμιά φορά σκέφτομαι πως αυτοί που χτυπάμε είναι και αυτοί άνθρωποι, σαν και εμάς, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Προσπαθώ να αναλογιστώ πώς περνούν τον ελεύθερο τους χρόνο, πώς είναι η οικογένειά τους, εάν έχουν παιδιά… Είναι άνθρωποι που θέλουν πραγματική βοήθεια και ίσως δεν πολεμούν επειδή πραγματικά το επιθυμούν, αλλά επειδή ανώτερες δυνάμεις τους το επιβάλλουν. Με αυτά που κάνουνε σ’ εμάς, όμως, πραγματικά μου είναι δύσκολο να τους καταλάβω, να τους συμπονέσω, πόσο μάλλον να τους συγχωρήσω.
Ολόκληρα χωριά έχουν ισοπεδωθεί, τα νεκρά βιασμένα σώματα των γυναικών αφήνονται παρατημένα για παραδειγματισμό, έφηβες γίνονται σκλάβες του σεξ, βρέφη δολοφονούνται άγρια, ειδεχθή εγκλήματα διαπράττονται… Επανειλημμένα, οι ηγέτες του Ισλαμικού Κράτους χρησιμοποιούν επιλεγμένα αποσπάσματα απ' το Κοράνι και άλλα ιερά βιβλία όχι μόνο για να δικαιολογήσουν τη βία, αλλά και για να αναγάγουν κάθε σεξουαλική επίθεση σε πράξη πνευματική και ιερή.
Τα μέλη του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) πιστεύουν ότι μετά θάνατο θα ανταμειφθούν με 72 παρθένες. Ωστόσο, εάν σκοτωθούν σε μάχη από γυναίκα, φοβούνται ότι δεν θα λάβουν αυτό το δώρο. Στην πραγματικότητα, ο θάνατος από γυναικείο χέρι σημαίνει ότι οι ακόλουθοι του IS δεν θα μπουν καν στον παράδεισο. Η Ταξιαρχία μας, η Ταξιαρχία των Κοριτσιών του Ήλιου (SGB) είναι ένα τάγμα Γιαζίντι γυναικών στρατιωτών, όπως είμαι και εγώ, που πολεμούν για να διασφαλίσουν ότι κανένας από τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους δεν θα καταφέρει να περάσει τις πύλες του παραδείσου. Οι Γιαζίντι έχουμε δικούς τους θρησκευτικούς κώδικες και έτσι, έχουμε μπει στο στόχαστρο του Ισλαμικού Κράτους.
Εγώ ήμουν από τις τυχερές που κατέφεραν και ξέφυγαν από τα χέρια τους. Θυμάμαι όταν μας πήραν, εμένα και 100 άλλα κορίτσια περίπου. Μας κλείδωσαν όλες σε ένα δωμάτιο, μας έγδυσαν και μας έπλυναν. Έπειτα, μας ανάγκασαν να σταθούμε μπροστά σε ένα πλήθος ανδρών για να αποφασίσουν τι αξίζαμε. Κάποιοι πλήρωναν ακόμα και με ένα πακέτο τσιγάρα για ένα κορίτσι. Εγώ έμεινα εκεί για έναν μήνα. Ο δικός μου «αφέντης» και ιδιοκτήτης τελείωσε την εκπαίδευσή του ως βομβιστής αυτοκτονίας. σκόπευε να ανατινάξει τον εαυτό του, οπότε δεν με χρειαζόταν πια, και με απελευθέρωνε. Ακόμα, όμως θυμάμαι αυτά που πέρασα.
Ολόκληρες οικογένειες πολεμούν εδώ, γυναίκες όλων των ηλικιών είναι μέρος όλου αυτού. Εάν η κόλαση χλωμιάζει μπροστά στην οργή της περιφρονημένης γυναίκας, τότε το Ισλαμικό Κράτος τσουρουφλίζεται τώρα από τα Κορίτσια του Ήλιου. Πραγματικά μακάρι αυτός ο πόλεμος να σταματούσε. Δε γίνεται να αντιμετωπίσεις τη βία με περισσότερη βία, ωστόσο όσο η γυναίκα εξευτελίζεται και υποτιμάται σε τέτοιο βαθμό, εμείς δεν μπορούμε να κάτσουμε με σταυρωμένα χέρια. Κατατάχθηκα στις δυνάμεις, επειδή θέλω να πολεμήσω για τις γυναίκες φίλες μου, για τον λαό μου και για το Κουρδιστάν μου.»
Πήγαμε σε μια απομακρυσμένη περιοχή, ανάμεσα σε θάμνους. Η μητέρα κάθισε σε ένα βράχο και μου έδωσε να δαγκώσω μια ρίζα δέντρου. Η τσιγγάνα έχωσε τα δάχτυλά της σ' ένα ταγάρι που φορούσε κι έβγαλε μια σπασμένη λεπίδα ξυραφιού. Έφτυσε πάνω της και την σκούπισε στη ποδιά της. Αφού την καθάρισε, μου έδεσε τα μάτια με ένα μαντήλι για να μη βλέπω. Το επόμενο πράγμα που ένοιωσα ήταν να κόβουν τη σάρκα μου, άκουσα τον πνιχτό ήχο της λεπίδας που πριόνιζε πέρα-δώθε το δέρμα μου.
2.
Μου πετάνε νερό στο πρόσωπο. Ανοίγω τα μάτια και έντρομη συναντώ τα βλέμματα του πατέρα και του θείου μου. «Αν είναι κάθε φορά που πηγαίνεις στη δουλειά σου, να σε βρίσκουνε λιπόθυμη από το ξύλο, κάτσε εδώ καλύτερα».
Έχω πει πως δουλεύω σε μια εταιρεία υπολογιστών και όντως αυτό κάνω, μα τα απογεύματα συμμετέχω σε ένα πρόγραμμα σεξουαλικής αγωγής για κορίτσια και ψυχολογικής υποστήριξης σε θύματα βιασμού, Κάποιοι μας έχουν καταλάβει και δεν τους πολυαρέσουν αυτά που πρεσβεύουμε. Ωστόσο, δεν μπορούμε να σταματήσουμε. Τα κορίτσια μας χρειάζονται. Η Ινδία ταλανίζεται από σεξουαλικές επιθέσεις και κυρίως εις βάρος γυναικών. Καθημερινά, οι εφημερίδες αναφέρουν σοκαρίστηκες νέες φρικαλεότητες.
Ο νόμος δεν είναι ποτέ αρκετός, αποτελεί μονάχα ένα εργαλείο, το οποίο όμως πρέπει να εφαρμόζεται μια απολύτως πολυμέτωπη και πολλαπλή στρατηγική, σε συνδυασμό με ριζικές δομικές αλλαγές. Εδώ, ακόμα το σεξ είναι ταμπού και η γυναίκα θεωρείται ο αδύναμος κρίκος. Ο βιασμός εξακολουθεί να εκλαμβάνεται ως κοινωνικό έγκλημα που εξαρτάται από τους άνδρες και τις γυναίκες. Μερικές φορές είναι σωστός, μερικές φορές είναι λάθος. Άλλοι πολιτικοί ρίχνουν την ευθύνη για το χρόνιο πρόβλημα των βιασμών στην Ινδία, στα κινητά τηλέφωνα, τις ταινίες του Μπόλιγουντ, στα τζιν που φορούν τα κορίτσια. Προσπαθούμε να διδάξουμε στα κορίτσια πως δε φταίνε εκείνες σε καμία των περιπτώσεων.
Ξέρετε, ίσως ο βιασμός είναι ειδεχθέστερο έγκλημα από τον φόνο, καθώς το θύμα έχει την φρικτή ανάμνηση ενώ ζει. Ό, τι και να κάνει, όσο και να προσπαθήσει, η ανάμνηση θα είναι πάντα εκεί και θα σου τριβελίζει το μυαλό, σε κάνει να αηδιάζεις τον ίδιο σου τον εαυτό, σε κάνει να ντρέπεσαι γι’ αυτόν. Εμένα με στοίχειωσε. Κι ας μην το έχω πει σε κανέναν.»
3.
«Δεν το έχω πει σε κανένα, γιατί δεν έχω σε ποιον να το πω, μα δεν αντέχω άλλο. Ανοίγω τα μάτια μου. Δεν μπορώ να κοιμηθώ από τον πόνο. Ο επίδεσμος στο στήθος μου με σφίγγει τόσο πολύ, καμιά φορά δεν μπορώ να αναπνεύσω Κάθε πρωί, πριν να πάω στο σχολείο, η μαμά μου με βάζει να σηκώνω την μπλούζα μου για να βεβαιωθεί ότι δεν έχω βγάλει τον επίδεσμό μου. Έχουν περάσει δυο χρόνια τώρα και ακόμα με ελέγχει σε καθημερινή βάση. Είναι ταπεινωτικό και ντροπιαστικό. Θα ήθελα να σταματήσει.
Εδώ, στο Καμερούν, βέβαια, συνηθίζεται το σιδέρωμα του στήθους. Πιο παλιά, πριν τον επίδεσμο, θυμάμαι που η μητέρα μου με ένα γουδοχέρι προσπαθούσε να ισιώσει το στήθος μου. Αυτό γίνεται προκειμένου να είναι λιγότερο ελκυστικά τα σώματά μας, ώστε να μην ερωτευτούμε κάποιο αγόρι και παρατήσουμε τις σπουδές μας. Απλά, αυτή η πρακτική φαντάζει περίεργη. Το γουδοχέρι ας πούμε είναι εκείνο το ίδιο κομμάτι πέτρας που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν για να θρυμματίσουν μυρωδικά, χρησιμοποιείται όμως και για να θρυμματίσουν την ομορφιά της γυναίκας. Μαζί με αυτό θρυμματίζουν και την αυτονομία, την ανεξαρτησία της, αυτοκυριαρχία της και την υποβάλλουν σε μια νοοτροπία κατωτερότητας. Θέλω να είμαι κυρίαρχη του σώματος μου και του εαυτού μου.»
4.
«Θέλω, ελπίζω, ονειρεύομαι. Ανοίγω τα μάτια μου και βρίσκομαι σε αυτό το κελί που έχω βαρεθεί πια να βλέπω. Ήρθα εδώ πριν από δυο μήνες και ακόμα δεν έχω συνηθίσει. Βλέπετε, ο άνδρας μου με είδε που μιλούσα με έναν άλλο άνδρα και με κατήγγειλε τις αφγανικές αρχές και έτσι, κατέληξα εδώ, ποιος ξέρει για πόσο καιρό.
Συναναστρέφομαι με πολλές γυναίκες εδώ. Πολλές από τις γυναίκες έχουν φυλακιστεί για εγκλήματα ηθικής. Αυτό αφορά τους τρόπους που μια γυναίκα μπορεί να κατηγορηθεί για «zina», μια κατηγορία που θα μπορούσε να περιλαμβάνει από το ότι το έσκασε από το σπίτι μέχρι την απάρνηση ενός υποχρεωτικού γάμου, ότι βιάστηκε ή μερικές φορές, ότι έμεινε έγκυος συνεπεία του βιασμού της. Άλλες, βέβαια έχουν διαπράξει εγκλήματα. Όλες μαζί συνυπάρχουμε.
Μετά από λίγο καιρό σταμάτησα να διακρίνω μεταξύ εκείνων που ήταν «ένοχες» ή «αθώες» - εάν αυτές οι γυναίκες είχαν διαφορετικές εμπειρίες ζωής, πρόσβαση στην εκπαίδευση ή ένα νομικό σύστημα που θα μπορούσε να προσφέρει προστασία στα θύματα κακοποίησης, πιθανώς θα είχαν κάνει διαφορετικές επιλογές. Πολλές φορές, σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να είχα κάνει το ίδιο πράγμα όπως εκείνες. Τι θα έκανες εάν σε υποχρέωνε να εκπορνευτείς ο ίδιος ο σύζυγός σου ή σε βίαζαν άγνωστοι;»
5.
«Μια άγνωστη αίσθηση πόνου με κυρίευσε. Άνοιξα τα μάτια μου. Για πόσο καιρό βρισκόμουν στο κρεβάτι άραγε; Τελευταίες στιγμές αναμνήσεων επανέρχονται αμυδρά σιγά σιγά στον νου μου.
Κάνει ζέστη, έχει υγρασία και πολύ θόρυβο. Στη Σομαλία, τα καλοκαίρια είναι ανυπόφορα. Θυμάμαι τη μητέρα μου να με συμβουλεύει να ην πιω πολύ νερό, για να μη χρειαστεί να ουρήσω. Όλη η οικογένεια ασχολείται μαζί μου, έτσι είναι η παράδοση. Πριν ακόμη χαράξει, η μαμά μου με ξύπνησε. Για την «εγχείρηση». Την εγχείριση την έκανε μια γριά θεραπεύτρια, που στην κοινότητά μας την θεωρούμε σημαντικό πρόσωπο κα σοφή, αλλά εγώ την θεωρούσα φόνισσα. Άκουγα τα ουρλιαχτά και τις κραυγές που έρχονταν από τα μεριά του σπιτιού της. Δεν είναι σπάνιο μικρά κορίτσια να πεθαίνουν επί τόπου τη στιγμή της κλειτοριδεκτομής, από την ακατάσχετη αιμορραγία ή τον αφόρητο πόνο και το σοκ.
Τώρα, είχε έρθει η σειρά μου. Πήγαμε σε μια απομακρυσμένη περιοχή, ανάμεσα σε θάμνους. Η μητέρα κάθισε σε ένα βράχο και μου έδωσε να δαγκώσω μια ρίζα δέντρου. Η τσιγγάνα έχωσε τα δάχτυλά της σ’ ένα ταγάρι που φορούσε κι έβγαλε μια σπασμένη λεπίδα ξυραφιού. Έφτυσε πάνω της και την σκούπισε στη ποδιά της. Αφού την καθάρισε, μου έδεσε τα μάτια με ένα μαντήλι για να μη βλέπω. Το επόμενο πράγμα που ένοιωσα ήταν να κόβουν τη σάρκα μου, άκουσα τον πνιχτό ήχο της λεπίδας που πριόνιζε πέρα-δώθε το δέρμα μου. Τα πόδια μου άρχισαν να τρέμουν και να τραντάζομαι ανεξέλεγκτα. Προσευχήθηκα να τελειώσει γρήγορα. Κι έτσι έγινε, γιατί λιποθύμησα, και προφανώς δεν έχω ξυπνήσει έκτοτε.
Οι απαρχές της κλειτοριδεκτομής χάνονται στα βάθη των αιώνων της αφρικανικής παράδοσης. Υποτίθεται ότι αυξάνει την απόλαυση για τον άνδρα και την μειώνει για την γυναίκα, ώστε να αποφεύγεται η σεξουαλική ελευθεριότητα εκ μέρους της και να μπορεί να αφοσιωθεί στην ανατροφή των παιδιών και τις δουλειές του σπιτιού. Ωστόσο, με αυτόν τον τρόπο, η γυναίκα βιάζεται ψυχικά και ακρωτηριάζεται σωματικά. Όπως λέει και ο λαός μας, όμως: Τρεις φορές πονάει η αγάπη: όταν σε κόβουν, όταν παντρεύεσαι και όταν γεννάς.»
-------
Σίγουρα, ο φεμινισμός έχει διανύσει τεράστιο δρόμο από τη δεκαετία του ’60 έως σήμερα. Αυτό όμως δε σημαίνει πως έχουμε νικήσει σε όλα. Αυτό είναι εμφανές σε κάθε πτυχή της ζωής, σε κάθε γωνιά του πλανήτη, σε κάθε ηλικία, σε κάθε θρησκεία. Γυναίκες πεθαίνουν από άγριο ξυλοδαρμό συντρόφων τους, από πλήρη ένδεια, από την ανεργία, η οποία στο μεγαλύτερο μέρος της πλήττει γυναίκες. Οι μισθοί τους παραμένουν κατώτεροι των ανδρών, η δουλειά μέσα στο σπίτι πέφτει περισσότερο στους δικούς τους ώμους, ενώ οι γυναίκες στα κέντρα λήψης αποφάσεων παραμένουν λιγοστές.
Αν υπάρχει σήμερα παντού φεμινισμός, αναρωτιέμαι αν υπάρχει ακόμη ένα κίνημα -με την έννοια που είχε ο όρος όταν πρωτοεμφανίστηκε. Λησμονούμε συχνά πως το κίνημα αυτό δεν ήταν μόνο ένα κοινωνικό κίνημα οργής, στείρας αλληλεγγύης μεταξύ γυναικών. Αποτελούσε ένα κίνημα διαρκούς ανακάλυψης, ένα κίνημα ανατροπής των μοντέλων της κυρίαρχης σκέψης. Ένα κίνημα επαναπροσδιορισμού και αναθεώρησης των αξιών με πρακτικές που δεν είχαν σκοπό να υπερτονίσουν την αξία της γυναίκας, αλλά να καταφέρουν το αυτονόητο, να την εξισώσουν με αυτή του άνδρα. Και αυτό διαδραματίστηκε σε όλα τα επίπεδα, με όλους τους τρόπους έκφρασης, επέμβασης, σε όλες τις μορφές διαλόγου, από τις πιο λόγιες έως τις πιο (φαινομενικά) επιφανειακές.
Το γέλιο των γυναικών υπήρξε ένα από τα πιο πολιτικά, πιο φιλοσοφημένα και πιο απελευθερωτικά γέλια. Όμως, να που σήμερα δεν γελάμε πολύ. Σήμερα τα πράγματα υπερβαίνουν τον έλεγχό μας. Οι προκλήσεις των γυναικών έχουν μεταφερθεί αλλού, σε νέες σκηνές, επιπρόσθετες μορφές βίας ασκούνται. Από το πιο μικρό χωριό μέχρι και το πιο υψηλό επίπεδο της διεθνούς διοίκησης, επιβάλλουμε σταδιακά τις πιο σκοταδιστικές, τις πιο παρωχημένες και πιο αναιρετικές για την ελευθερία και τις γυναίκες προτάσεις.
Όλοι, άνδρες και γυναίκες, εμπλέκονται. Ας απελευθερωθούμε από τον μικρόκοσμό μας, όπου ίσως τα πράγματα είναι ευνοϊκότερα. Ας ατενίσουμε με ενσυναίσθηση και ενεργητικότητα τι γίνεται και στον υπόλοιπο κόσμο, εκεί που το φεμινιστικό κίνημα δεν έχει βαθιές ρίζες και που οι γυναίκες δεν στηρίζονται από τίποτε και από κανέναν. Μήπως ήρθε η ώρα να ανοίξουμε και εμείς τα μάτια μας;
