Ποιο είναι το σημερινό εθνικό σύνθημα;
Το μεγάλο αφήγημα από το 1974 και μετά είναι το δίδυμο δημοκρατία και ευημερία. Αυτό λειτούργησε ευεργετικά και από ένα σημείο και μετά είχε οριακή χρησιμότητα: η δημοκρατία συνέχισε να υπάρχει και η ευημερία άρχισε να υπονομεύει την ευημερία των επόμενων γενεών. Μέσα στις δεκαετίες του ’90 και του ’00 εμφανίστηκαν δύο προ- τάγματα: το πρώτο ήταν ο εκσυγχρονισμός της δεκαετίας Σημίτη. Τι ξέρουμε γι’ αυτόν; Ότι ήταν ατελής, πολύ ιδεολογικός, ελάχιστα πρακτικός κι ότι δεν μπόρεσε να μας θωρακίσει από τις απειλές της παγκοσμιοποίησης. Μετά, ήρθε το «Σεμνά και Ταπεινά», που δεν ήταν μια ηθικολογία της Δεξιάς, αλλά ένα καλά κρυμμένο σύνθημα που έλεγε πως «ό,τι και να κάνετε, ακόμα κι αν κλέβετε, να το κάνετε χωρίς να προκαλείτε». Είναι μια από τις αιτίες της κρίσης το «Σεμνά και Ταπεινά» και, δυστυχώς, το έχουμε ξεχάσει. Το σημερινό σύνθημα δεν το ξέρει κανείς. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι υπάρχει ένα αίτημα κοινωνικής συνύπαρξης με νέους όρους, ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο.
Ποιο είναι το λήμμα της εποχής;
Το «χρέος» και όλες οι σημασίες του.
Ο εθνικός στόχος αυτήν τη στιγμή είναι, δηλαδή, να μη χρεοκοπήσουμε;
Ο «μεσοπρόθεσμος» στόχος είναι αυτός. Δεν εξαρτάται, όμως, πια από εμάς, αλλά κυρίως από την Ευρώπη. Η Ελλάδα, σε γενικές γραμμές, τις έχει τηρήσει τις υποχρεώσεις της. Οι Έλληνες πολίτες έκαναν όσα μπορούσαν, ώστε οι Ευρωπαίοι εταίροι και φίλοι μας ν’ αποδειχτούν ότι όντως είναι εταίροι και φίλοι. Τώρα, η ανοικοδόμηση της χώρας είναι ένα άλλο θέμα και το πεδίο δράσης μας είναι εκτεταμένο και φυσικά δύσκολο.
Η νοοτροπία μας άλλαξε καθόλου;
Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα. Υπάρχουν στιγμές που μας δείχνουν ότι έγιναν μεγάλες αλλαγές. Η γενική εικόνα, όμως, δείχνει ότι υπάρχουν και πάρα πολλές αντιδράσεις στην ανασυγκρότηση των κοινωνικών σχέσεων. Κάποιες αντιστάσεις είναι ιδιοτελείς, κάποιες πονηρές, κάποιες αθώες, πολλές απολύτως φυσικές και κατανοητές και όλες μαζί αναπαράγονται υπερβολικά έντονα από τα ΜΜΕ. Ιδιαίτερα από μια τηλεόραση που δεν θέλει να προσαρμοστεί και λειτουργεί ακόμα με όρους παραπολιτικού κουτσομπολιού, χυδαίου λαϊκισμού και πλήρους αδιαφορίας για την ενημέρωση. Όσοι πραγματικά παλεύουν σήμερα, είτε είναι οι ανήμποροι είτε αυτοί που καταφέρνουν να δημιουργήσουν, δεν εκπροσωπούνται στα ΜΜΕ.
Η επόμενη φουρνιά φοιτητών που θα βγει στην αγορά εργασίας θα έχει στο μυαλό της τον ιδιωτικό ή τον δημόσιο τομέα;
Οι φουρνιές των φοιτητών που βγαίνουν στην αγορά εργασίας είναι τα θύματα ενός μεγάλου εθνικού ψέματος που δημιούργησαν το πολιτικό σύστημα, το πανεπιστήμιο αλλά και οι οικογένειές τους: σπουδές χαμηλού επιπέδου, για μια δουλειά χαμηλού επιπέδου και αμφίβολης χρησιμότητας στο Δημόσιο. Δεν είμαστε όλοι το ίδιο ένοχοι γι’ αυτό το ψέμα, αλλά δεν είναι και κανείς αθώος. Συνεπώς, οι επόμενες φουρνιές αναγκαστικά θα πρέπει να στραφούν στην κανονική οικονομία και σε δουλειές που με κάποιον τρόπο θα φέρουν λεφτά απ’ το εξωτερικό. Αυτό δεν σημαίνει πανεπιστήμιο- επιχείρηση και αποφοίτους χωρίς ανθρωπιστική παιδεία. Σημαίνει ότι δεν πρέπει να κοροϊδευόμαστε.
σχόλια