«Ο κόσμος είναι εύκολος, ένας απλός παλμός». Οι στίχοι αυτοί του Σεφέρη αρκούν για να περιγράψει κανείς εν συντομία τον Πάνο Λαζαράτο. Παιδί-θαύμα της νομικής –όλοι το ξέρουν–, στα 27 του εκλέχθηκε λέκτορας διοικητικού δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών, στα 40 έγινε τακτικός καθηγητής της. Πολύτροπος κι απλά πολύπλοκος, διδάσκει-εργάζεται-σκέφτεται και ζει μέσα σε μια ακατάπαυστη πειθαρχημένη ελευθερία.
Τα αμφιθέατρα πάντα γεμίζουν ασφυκτικά κι εκεί που μιλά, εντελώς ξαφνικά, αρχίζει να απαγγέλλει ποιήματα, ανεβοκατεβαίνει σκάλες, τραγουδά μέρη από όπερες, δίνει συμβουλές – ένα υπέροχο τρελό κουβάρι μελετημένο λέξη προς λέξη. Μπορεί να φταίει που σπούδασε θέατρο και λυρικό τραγούδι. Μπορεί να φταίει ότι είναι ακόμη ενθουσιώδης, ερωτευμένος με τη διδασκαλία, παρά τα τόσα αυστηρά νομικά.
Αυτό τον καιρό έχει κάνει άνω-κάτω τον τελευταίο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ για την πρόσληψη δικαστικών υπαλλήλων (όπως στο πρόσφατο παρελθόν έκανε άνω-κάτω και τελικά πέτυχε την ακύρωση του διαγωνισμού για τις τηλεοπτικές άδειες) και προετοιμάζεται για το Χειμωνιάτικο Ταξίδι του Σούμπερτ, που θα τραγουδήσει στις 13 Δεκεμβρίου με τον Τίτο Γουβέλη στο πιάνο, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
Την προηγούμενη της συνάντησής μας, είδε στο Πτι-Παλαί την κινέζικη ταινία Ash is purest white. Συνεπαρμένος, μπλέκει την κινέζικη αγάπη με τη σκοτεινή γερμανική καρδιά του Βέρθερου και τον Σούμπερτ.
Πιστεύω σε ένα αναρχο-αυτόνομο πανεπιστήμιο. Προσπαθώ να εκπαιδεύω τους φοιτητές μου συνέχεια για να αναγνωρίζουν όλες τις μορφές παραπληροφόρησης. Ονειρεύομαι τον πολιτικό που θα αποσύρει τις δυνάμεις κατοχής του από το Πανεπιστήμιο, δηλαδή τις κομματικές νεολαίες. Ονειρεύομαι ένα πανεπιστήμιο στην υπηρεσία της γνώσης και όχι των μολότοφ, της βίας και της διάλυσης.
— Μα, μοιάζουν; Τι σας άρεσε περισσότερο στην ταινία;
Μ' άρεσε ο τρόπος που αγαπούσε αυτή η γυναίκα. Ήπια. Αυτή η ανατολίτικη αγάπη έμοιαζε πιο πολύ με τον Βέρθερο, με τον βερθερικό γερμανικό ρομαντισμό, απ' ότι με τo μεσογειακό πάθος του Caruso.
— Η ηρωίδα αγαπά τον ίδιο άνδρα όλη της τη ζωή. Του είναι αφοσιωμένη. Κι η αγάπη αυτή τη σφυροκοπάει διαρκώς, ραγίζοντας την καρδιά της...
Το μεσογειακό πάθος είναι εκδηλωτικό, σε αγαπώ-σε φιλάω-χειρονομώ-εκφράζομαι με ακτιβισμό, ενώ η ανατολή το γνωρίζει καλά πως μπορεί να δώσει και να πάρει περισσότερα πράγματα με χαμηλότερη φωνή, φαινομενικά πιο παθητικά, νιώθοντας και προσφέροντας διακριτικά. Η προσέγγιση αυτής της γυναίκας, η ήρεμη δύναμη με μια άλλου είδους εσωτερικότητα με άγγιξε πολύ. Αυτή η εσωτερικότητα είναι κοντά στον γερμανικό σιωπηλό πόνο.
— Κι ο Σούμπερτ; Πώς τον συναντάτε για δεύτερη φορά;
Νομίζω, πως βρίσκομαι για τα καλά στον δρόμο προς την καρδιά του ερωτικού πάθους, τη ρίζα της κραυγής. Ο άνθρωπος αυτός περισσότερο υπομένει παρά εκφράζεται, τα πάντα είναι μέσα του και μας μιλά γι' αυτά που δεν είπε. Εσωστρεφές και εσωτερικό είναι αυτό το ταξίδι.
Ο Βέρθερος δεν φωνάζει πολύ. Ακόμη και όταν γίνεται η αυτοκτονία δεν έχει προετοιμαστεί. Μιλώ για το εσωτερικό πάθος ενός ανθρώπου. Ο Σούμπερτ γράφει κάτω από τη βαριά μπότα της λογοκρισίας του Μέτερνιχ. Είναι διπολικός, καταπιεσμένος, άρρωστος, γεμάτος ενόραση και αγάπη για όλους τους πονεμένους του κόσμου αυτού. Αυτό το ταξίδι κάνω αυτή την εποχή.
— Πανεπιστήμιο-δικηγορία-θέατρο-τραγούδι. Πώς καταφέρνετε να είστε ξεκούραστος, πώς υπερασπίζεστε το δικαίωμα στην τεμπελιά;
Όταν είμαι βαθιά ξεκούραστος, κάποιες εύθραυστες στιγμές είναι η κιβωτός του παρελθόντος και του μέλλοντος ταυτόχρονα, τα αντικείμενα απoπνέουν μια αγιότητα και οι διακρίσεις των φύλων μέσα μου αίρονται, τα σκοτεινά ποιήματα όλα λούζονται σε ανέσπερο φως. Έτσι αισθάνομαι.
Κόπωση; Στιγμές πιέστηκα και εγώ όπως όλοι μας, μετά ξεκουραζόμουν. Έκανα μερικά και παρέλειψα κάποια άλλα. Έκανα εντοπισμένα πράγματα. Αν τώρα προετοιμάζω τον Σούμπερτ κάθε βράδυ επί ένα τρίωρο, παραλείπω να βλέπω ταινίες. Όταν τελειώσει ο Σούμπερτ, θα ξαναβλέπω ταινίες.
— Ύπαρ ή όναρ;
Πάω για μεσημεριανό ύπνο μια ώρα, 3 με 4, όποτε μπορώ, πριν από το απογευματινό μου μάθημα. Και σκέφτομαι άλλη μια φορά στα αλήθεια: Ίσως, κοιμάμαι ήδη και βλέπω όνειρο ότι πάω να κοιμηθώ, ενώ και το μάθημα μετά, πάλι στον ύπνο μου θα το δω! Άλλωστε θα κάνω Μάθημα / Όνειρο! Τώρα, δεν ξέρω πάλι αν ονειρεύομαι αυτό τον τύπο που θα κάνει μάθημα ή αυτός ονειρεύεται εμένα να λέω αυτά.
— Διασκεδάζετε. Να ένα ενδιαφέρον στοιχείο σας. Διασκεδάζουν οι καθηγητές; Ποιος είναι ο κακός καθηγητής πανεπιστημίου; Και σε ποιο πανεπιστήμιο πιστεύετε;
Με τα λόγια του Π. Χάντκε θα σας απαντήσω: «Αυτό που μ' ενοχλούσε ήταν η αδιαφορία των καθηγητών, η απάθειά τους σε σχέση με τη διδακτέα ύλη... Ακόμη και ο τελευταίος τραπεζικός υπάλληλος, καθώς μετράει χαρτονομίσματα, που δεν είναι καν δικά του, ακόμη και οι εργάτες που δουλεύουν στους δρόμους και ξεροψήνονται ανάμεσα στον ήλιο από πάνω και στο καζάνι της πίσσας από κάτω, ακόμη και αυτοί δείχνουν πιο ζωηροί και συμμετέχουν περισσότερο στη δουλειά που κάνουν».
Πιστεύω σε ένα αναρχο-αυτόνομο πανεπιστήμιο. Προσπαθώ να εκπαιδεύω τους φοιτητές μου συνέχεια για να αναγνωρίζουν όλες τις μορφές παραπληροφόρησης. Ονειρεύομαι τον πολιτικό που θα αποσύρει τις δυνάμεις κατοχής του από το Πανεπιστήμιο, δηλαδή τις κομματικές νεολαίες. Ονειρεύομαι ένα πανεπιστήμιο στην υπηρεσία της γνώσης και όχι των μολότοφ, της βίας και της διάλυσης.
Το πανεπιστήμιο υπήρξε πάντα για μένα η διδασκαλία και η μελέτη. Δεν υπήρξα ποτέ πρόεδρος τμήματος ή πρόεδρος τομέα διότι ήταν εξόχως κουραστικά και συνεχίζω να τα αποφεύγω. Χθες βράδυ σκεφτόμουν ότι σπανίως έχω συμμετάσχει στα όργανα διοικήσεως. Όχι πάνω από το αναγκαίο. Δηλαδή για μένα το πανεπιστήμιο είναι η μελέτη και η ώρα της παράδοσης. Αυτά ανανεώνονται συνέχεια. Αυτή είναι και η εξέλιξη του πανεπιστημίου. Για μένα ο θεσμός δεν λέει κάτι διαφορετικό.
Παρόμοιο μου φαίνεται το Πανεπιστήμιο και προ κρίσεως και μετά. Έχασε μερικά αποθεματικά, αλλά και πριν από την κρίση, που τα είχε, δεν τα έκανε τίποτε. Όσο για τα παιδιά, αυτά είναι διαρκώς πιο απαιτητικά. Η συντριπτική πλειοψηφία τους ενδιαφέρεται για το μάθημα και την προκοπή τους. Η μειοψηφία κάνει τη φασαρία.
— Έχετε κάνει άνω-κάτω τον τελευταίο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ για τους δικαστικούς υπαλλήλους.
Τιμώ και σέβομαι το ΑΣΕΠ και την προσφορά του στην ελληνική δημόσια διοίκηση. Δεν καταγγέλλω τίποτε. Επισημαίνω απλώς, όπως οφείλω, ένα μείζον πρόδηλο σφάλμα. Διότι και οι κρίνοντες κρίνονται και πρέπει να κρίνονται. Και οι κρίνοντες έσφαλαν, εν προκειμένω, προκλητικά, αφού απέκλεισαν από τη συνάφεια συλλήβδην (100%) τις εργασίες όλων των Ελλήνων αρχαιολόγων, φιλολόγων και ιστορικών, με εξαίρεση τις εργασίες αυτών που στον τίτλο της διατριβής τους είχαν τη λέξη γλώσσα ή λόγος. Θεώρησαν, προφανώς, ότι όλοι οι υπόλοιποι δεν κατέχουν επαρκώς τη χρήση του ελληνικού λόγου για να γίνουν δικαστικοί γραμματείς. Έδωσαν συλλήβδην (100%) μπόνους συναφείας στους νομικούς από το παράθυρο, αφού δεν τόλμησαν να το κάνουν στην προκήρυξη.
Έχω πια στα χέρια μου όλους τους τίτλους διδακτορικών που έγιναν δεκτοί ως συναφείς με το «γνωστικό» αντικείμενο «δικαστικός γραμματεύς». Και αυτούς που δεν έγιναν. Τους παραδίδω στη δημοσιότητα, αφού δεν το έπραξε το ΑΣΕΠ, ως όφειλε. Ομολογώ ότι ποτέ δεν περίμενα να αντικρίσω αυτό που αντίκρισα και θέτω στην κρίση όλων των Ελλήνων πολιτών, ως αδιάψευστο τεκμήριο πρωτοφανούς σκανδάλου.
Συναφής είναι η διαχείριση υδατικών πηγών.
Αλλά ασυναφής η δραστηριότητα στον αγροτικό τομέα.
Συναφής η σεξουαλική βία μεταξύ κρατουμένων!
Αλλά ασυναφής η στάση ατόμων απέναντι σε αποφυλακισμένα άτομα.
Συναφείς οι εκλογές για το βασκικό κοινοβούλιο στην σύγχρονη Ιστορία.
Αλλά ασυναφής η πολιτική θεματολογία των ελληνικών εκλογών της περιόδου 1923-1946 (Μπαρτσελόνα – Παναθηναϊκός, σημειώσατε 1)!
Συναφές το εργατικό κίνημα στον Πειραιά του Μεσοπολέμου.
Αλλά ασυναφείς η λαογραφική θεώρηση της Ξάνθης, οι δημογραφικές εξελίξεις και οι βιομηχανίες του Βόλου και γενικώς τα καπνά (Πειραιάς είναι αυτός...!).
Συναφής η ικανοποίηση από την εργασία.
Αλλά ασυναφής η έννοια του εαυτού καθώς και η έννοια της ανθρώπινης φύσης...
Συναφής η διαφθορά και η ανταγωνιστικότητα καθώς και το ανταγωνιστικό κίνημα.
Ασυναφής όμως η κοινωνική αναπαράσταση της παγκοσμιοποιήσεως!
Συναφής ο Ζολώτας... αλλά ασυναφής η καπνοβιομηχανία Ματσάγγου!
Συναφές το ΕΑΜ Χίου, αλλά ασυναφείς οι διαπροσωπικές σχέσεις των αναπήρων.
Συναφής η σύγχρονη όψη του κυβερνοχώρου, αλλά ασυναφείς η ιστορική διάσταση της πληροφορικής και η διαδικτυακή εξάρτηση και παραβατικότητα.
Ασυναφής η κοινωνική οικονομία στην Αυτοδιοίκηση αλλά συναφής η φτώχεια στην Αυτοδιοίκηση.
Ασυναφείς οι βλάχοι, το ενεργειακό πρόβλημα, η πράσινη ανάπτυξη, τα σανατόρια, αλλά συναφείς οι ευρωπαϊκές πολιτικές κατά του ρατσισμού και οι ελληνογαλλικές διπλωματικές σχέσεις. (Άλλο Γάλλοι, άλλο βλάχοι...)
Συναφείς οι ηγετικές συμπεριφορές, αλλά ασυναφής ο επαγγελματικός ρόλος της γυναίκας.
— «Ηδονή - εξουσία- εξάπλωση - αποστολή». Τι είναι αυτό το τετράπτυχο;
Το τετράπτυχο της ευτυχίας! Ηδονή, δηλαδή το φαΐ, το νερό, ο έρωτας, τα ταξίδια. Εξουσία, πολιτική, υψηλή θέση, επιρροή σε πολλούς/σε έναν – δάσκαλος, αρχηγός κάπου, κυρίαρχος στη σχέση. Εξάπλωση, δηλαδή το χειροκρότημα, η αποδοχή από πολλούς, το γράψιμο βιβλίων, ποιημάτων, οι δημοσιεύσεις, ακόμη και τα λάικ. Αποστολή, η υψηλότερη και η ταπεινότερη, προς την οποία όλα κατευθύνονται και με την οποία όλα συνέχονται και αποκτούν νόημα.
Οι άνθρωποι ζητούν και τα 4 για να είναι ευτυχείς. Το τέταρτο σε πάει πολύ μακριά στο δρόμο της ευτυχίας. Σκεφτείτε ότι όταν έχετε και τα τέσσερα η πλήρωση είναι ανυπέρβλητη. Το fb για παράδειγμα ικανοποιεί αρκετά και τις τρεις πρώτες απολαύσεις. Ο καλός δάσκαλος ή ο συγγραφέας κυνηγά την αποστολή.
— Όλοι σας θυμούνται ως τον δικηγόρο «των τηλεοπτικών αδειών». Τι έχετε εσείς να θυμάστε από αυτή την περίοδο;
Στην ιστορία των καναλιών στην οποία συμμετείχα, μετά τη βιωματική περιπέτειά μου, θα το πω έτσι όπως το έζησα και το ξέρω καλύτερα από οποιονδήποτε. Ζούμε στον ανάποδο κόσμο. Ό,τι είδηση πολιτική βλέπουμε είναι ψεύτικη. Ισχύει σχεδόν πάντα το ακριβώς ανάποδο. Σκιές βλέπουμε, σαν τον πλατωνικό μύθο του σπηλαίου. Στον ανάποδο κόσμο κάθε συμπεριφορά λειτουργεί ανάποδα! Ο ειλικρινής είναι ο μεγαλύτερος ψεύτης κι ο ελεύθερος ο δούλος! Γιατί σαν κομπάρσος που δεν έχει συνείδηση του σεναρίου υπηρετεί με τη δράση του τη θεατρική σκηνή.
Όταν βλέπουμε να μαλώνουν τα δημόσια πρόσωπα πρέπει να σκεφτόμαστε ότι αυτό είναι (πολιτική) σκηνή! Θέατρο! Συνεργάτες στον ίδιο θίασο και οι καλύτεροι φίλοι. Κάθε μέρα όμως πρέπει να δίνεται η εντύπωση της σύγκρουσης για να είναι το έργο πειστικό κι ο κόσμος σε καταστολή, νομίζοντας ότι η δημοκρατία λειτουργεί άψογα.
— Δηλαδή η νοοτροπία μας είναι ανάποδη;
Φυσικά! Αν είμαι όργανο ενός συστήματος που δεν το καταλαβαίνω, τότε είμαι ο καλύτερος ηθοποιός του. Ο πιο ελεύθερος είναι ο πιο προγραμματισμένος. Όλα θυμίζουν τον μύθο του σπηλαίου. Δεν υπάρχει βαθιά συνείδηση. Ο κόσμος που βλέπουμε είναι άλλος από τον κόσμο που υπάρχει από πίσω. Ό,τι βλέπουμε είναι μονάχα η προβολή ενός άλλου κόσμου.
Από τον Πλάτωνα ως τους Στωικούς, ως και τον Ελύτη, όλοι ασχολούνται με τους δυο αυτούς κόσμους. Σε έναν τέτοιο ανάποδο κόσμο ο πιο πειστικός ψεύτης είναι ο πιο τίμιος. Χρέος αυτού που θα το συνειδητοποιήσει να φωτίσει αυτούς που βλέπουν ακόμα σκιές. Βαρύ αλλά υπέρτατο χρέος!
Info
Χειμωνιάτικο Ταξίδι (Winterreise)
(Ποίηση Wilhelm Muller, Μουσική Franz Schubert)
Πάνος Λαζαράτος (τενόρος) / Τίτος Γουβέλης (πιάνο)
Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2018, ώρα 20.30
Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β&Μ Θεοχαράκη
σχόλια