ΒΑΘΙΑ ΠΕΡΙΦΡΟΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΤΩΧΟΥΣ
Η γιατρός και βουλευτής Σερρών από το 2012 έως το 2019 με τον ΣΥΡΙΖΑ, Αφροδίτη Σταμπουλή, σε αντπαράθεσή της τις προάλλες με τον πρόεδρο του Ιατρικού Συλλόγου Σερρών, Άγγελο Βάκαλο, στο Facebook ισχυρίστηκε το εξής: «Δεν ξέρεις ότι αριστερός-ή πλούσιος-α είναι άνθρωπος με κοινωνική ευαισθησία (και μερικές φορές φιλοσοφικό στοχασμό), ενώ δεξιός-ά φτωχός-ή είναι ηλίθιος-α (και μερικές φορές με προσδοκίες κοινωνικής αναρρίχησης δια του γλειψίματος);».
Δεν θα είχε ιδιαίτερη σημασία η δήλωση ενός προσώπου και μάλιστα σε μια συζήτηση στα κοινωνικά δίκτυα, αν δεν επρόκειτο για ευρέως διαδεδομένο στερεότυπο στον χώρο της Αριστεράς.
Το επιχείρημα είναι χοντροκομμένη προσαρμογή σε ατομικό επίπεδο της θεωρίας της βάσης και του εποικοδομήματος: η οικονομική δομή είναι η πραγματική βάση πάνω στην οποία δομούνται οι ιδεολογικές κοινωνικές σχέσεις. Εξορισμού, λοιπόν, οι μεν πλούσιοι πρέπει να είναι δεξιοί, οι δε φτωχοί αριστεροί.
Αν τώρα ένας φτωχός δεν εμπίπτει σε τούτο το σχήμα, δηλαδή αν είναι δεξιός, η εξήγηση είναι ότι δεν έχει συνείδηση των συμφερόντων του, άρα δεν ξέρει τι του γίνεται, άρα είναι ηλίθιος. Κοντολογίς, η θεωρία σώζεται χάρη στην ψυχολογία.
Αν, όμως, πολλοί δεν εμπίπτουν σε τούτο το σχήμα, τα πράγματα δυσκολεύουν. Για να μην πάμε πολύ πίσω, θυμίζω ότι στη Γαλλία παραδοσιακά κάστρα του κομμουνιστικού κόμματος πέρασαν μαζικά κατευθείαν στον Λεπέν, πιο πρόσφατα στην Αγγλία το Εργατικό κόμμα έχασε περιοχές στις οποίες δέσποζε επί δεκαετίες, και ο Τραμπ θριάμβευσε σε φτωχούς πληθυσμούς. Στις περιπτώσεις αυτές, θα χρειαστεί κάποιος εξωτερικός μηχανισμός, κατά κανόνα τα μαζικά μέσα ενημέρωσης, εξαιτίας του οποίου οι φτωχοί εξαπατώνται. Το επιχείρημα, όμως, δεν αλλάζει: αφελείς που εξαπατώνται κατά συρροή, ηλίθιοι πάλι λογίζονται.
Το πρόβλημα είναι όταν κάποιος φτωχός δεξιός ψηφίσει την Αριστερά. Τότε, σύμφωνα πάντα με την κα. Σταμπουλή, εν μια νυχτί παύει να είναι ηλίθιος. Αλλά αν σε μερικά χρόνια ξαναψηφίσει τη Δεξιά επανέρχεται στην ηλιθιότητα.
Θα έλεγα ότι πρόκειται για μια ηλίθια θεωρία της ηλιθιότητας ως ακορντεόν. Το χειρότερο, όμως είναι ότι αποπνέει βαθιά περιφρόνηση για τους φτωχούς ανθρώπους.
• • •
ΜΗ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΜΕΝΑ ΚΙΝΗΤΡΑ
Σε όλες τις μεγάλες πόλεις παρατηρήθηκε το ίδιο φαινόμενο. Η ανακοίνωση ότι απαγορεύονται τα ταξίδια — μια λογική απόφαση προκειμένου να περιοριστεί η διασπορά του ιού — επιτάχυνε τη διασπορά του, καθώς τα άτομα βιάζονταν να απομακρυνθούν από τα επίκεντρα της πανδημίας πριν τα πιάσει η απαγόρευση.
Πρόκειται για κλασική περίπτωση «μη εναρμονισμένων κινήτρων (misaligned incentives): ενώ πρόθεση της κυβέρνησης είναι να περιορίσει τη διασπορά, στην πραγματικότητα την ενισχύει. Η επίκληση της ατομικής ευθύνης εν προκειμένω στερείται νοήματος. Αυτό που μετράει είναι οι ακούσιες συνέπειες, που δικαιολογημένα ανησυχούν τους λοιμωξιολόγους.
Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε στην αρχή της πανδημίας στη Λομβαρδία την περασμένη Άνοιξη, το ίδιο δείχνει και το χθεσινό βίντεο από το αεροδρόμιο της Ατλάντα.
Atlanta airport. The Christmas surge is going to huge h/t @BrianEntin pic.twitter.com/GD3on6LYPO
— Daniel Uhlfelder (@DWUhlfelderLaw) December 22, 2020
• • •
ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΣΤΥΛ
Γιατί ξοδεύει κανείς έναν σκασμό λεφτά για ένα Rolex, όταν μπορεί να βλέπει την ώρα στο κινητό του; Γιατί θέλει να υπογράφει με πένα Mont Blanc, όταν φτάνει και περισσεύει ένα στυλό Bic; Όταν εκδιώχθηκαν οι Ταλιμπάν από το Αφγανιστάν, γιατί μια φτωχή αγρότισσα αγόραζε μια πράσινη μπούρκα, όταν είχε ήδη δύο μπλε, αναρωτιέται η Virginia Postrel στο ωραίο της βιβλίο The Substance of Style;
Εν ολίγοις, πώς εξηγείται η «παράλογη» (κάποιοι λένε και «ανήθικη») συμπεριφορά να αποδίδουμε στα πολυτελή αγαθά αξία πολύ πάνω από την αξία χρήσης τους;
Ιδού κάποιες εξηγήσεις:
— Επίδειξη του πλούτου και του στάτους μου προς τρίτους
— Προβολή της ένταξής μου σε μια κοινότητα, επισήμανση της κοινωνικής μου ταυτότητας
— Αισθητική ευχαρίστηση
— Μίμηση: Η συνάφεια ενός αντικειμένου με κάποια διασημότητα που θαυμάζω (περιφρονώ) αυξάνει (μειώνει) την αξία του αντικειμένου
Εν πάση περιπτώσει, το χάζεμα στις βιτρίνες δεν κοστίζει: δεν χρειάζεται να αγοράσουμε για να μας ευχαριστεί.
Πέρα από αυτά τα «σκοτεινά αντικείμενα του πόθου», υπάρχει και κάτι άλλο που έχει να κάνει με το δικό μας στυλ.
Γράφτηκαν διάφορα αρνητικά σχόλια για όσες έτρεξαν στα κομμωτήρια μόλις άνοιξαν. Τι θα έλεγε κάποιος από αυτούς ακούγοντας την κομμώτρια, που πήγε με μια αποστολή στην Καμπούλ μετά την εκδίωξη των Ταλιμπάν, να λέει: «Μόλις μαθεύτηκε ότι υπήρχε στη χώρα κομμώτρια, τρελάθηκαν. Έκανα μαλλιά κάθε 15 λεπτά». Αν θέλουμε να το πολιτικοποιήσουμε λίγο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν η πρώτη ελευθερία που απόλαυσαν, αλλά ελευθερία που έχει να κάνει με το προσωπικό στυλ.
• • •
ΕΡΓΑΤΕΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ
Σε ένα από τα καλύτερα βίντεο του 2020, βλέπουμε ένα ωραίο παράδειγμα καταμερισμού της εργασίας ανάμεσα σε εργάτες και στρατιώτες.
Μια ομάδα τερμιτών (επάνω) και μια ομάδα μυρμηγκιών (κάτω) προστατεύεται από τη δική της σειρά στρατιωτών. Οι δύο σειρές στέκονται η μία απέναντι από την άλλη, δίχως όμως να επιτίθενται. Το μόνο που θέλουν είναι να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη εργασία των συντρόφων τους.
Une piste de termites (en haut) et une piste de fourmis (en bas), chacune protégée par sa colonne de soldats qui se font face sans attaquer #GuerreFroide
— Mehdi Moussaïd🚶♂️🚶♀️ (@Mehdi_Moussaid) January 27, 2020
Bel exemple de division du travail récolte/défense chez les insectes sociaux.
Merci @ZeteFLo pour la notif #fouloscopie 👍 pic.twitter.com/rPPGs5OpBe
• • •
Η ΟΜΙΧΛΗ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ
«Πριν από τον Τέρνερ δεν υπήρχε ομίχλη στο Λονδίνο»
— Όσκαρ Ουάιλντ
