Λέγεται πως η απονομή του Χρυσού Φοίνικα του 69ου Φεστιβάλ Διεθνούς Κινηματογράφου των Καννών στον Κεν Λόουτς απογοήτευσε και εξέπληξε. Η απογοήτευση είναι κατανοητή. Το γεγονός ότι το σημαντικότερο κινηματογραφικό φεστιβάλ επέλεξε να τιμήσει έναν σκηνοθέτη 80 ετών για την 35η ταινία στην οποία πραγματεύεται για ακόμα μία φορά το ίδιο θέμα και η οποία σίγουρα δεν εντυπωσίασε τους κριτικούς, αντί να επιλέξει έναν δημιουργό που ανήκει το μέλλον του κινηματογράφου, κατά κάποιον τρόπο υπονομεύει τον ίδιο τον λόγο ύπαρξης των κινηματογραφικών φεστιβάλ.
Για τις γυναίκες όμως που δραστηριοποιούνται στην κινηματογραφική βιομηχανία δεν υπήρξε καμμία έκπληξη. Παρότι οι κριτικοί είχαν σχολιάσει τις αρετές της ταινίας της Μάρεν Άντε Τόνι Έρντμαν και θεωρούσαν πως της άξιζε το βραβείο, η πολύωρη διαβούλευση της κριτικής επιτροπής κατέληξε σε άρρενα θριαμβευτή για ακόμα μία φορά.
Μόλις έναν χρόνο μετά το περίφημο "Έτος της Γυναίκας" στις Κάννες, η επίσημη επιλογή του φεστιβάλ απέδειξε πως ο κινηματογράφος εξακολουθεί να αποτελεί ένα απόρθητο men's club. Μόλις 3 από τις 20 ταινίες που διαγωνίζονταν για τον Χρυσό Φοίνικα είχαν σκηνοθετηθεί από γυναίκες. Για όσους αγαπούν τα ποσοστά, σας ενημερώνω ότι μιλάμε για το 15%. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι πως αυτό συνέβη την χρονιά που ο ίδιος ο Τιερύ Φρεμό, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ, υπερηφανεύθηκε πως υποβλήθηκε ο αριθμός-ρεκόρ των 1.869 ταινιών προς επιλογή. Το ακόμα χειρότερο είναι πως πρόκειται για βελτίωση αν αναλογιστούμε πως το 2015 μόνο δύο σκηνοθέτιδες ήταν υποψήφιες για το ύψιστο βραβείο του φεστιβάλ. Και στο "Un certain regard", το έτερο διαγωνιστικό τμήμα των Καννών, το βλέμμα παραμένει ανδρικό αλλά τα πράγματα φαίνεται να είναι κάπως καλύτερα. Τόσο φέτος όσο και πέρυσι οι 4 στις 17 ταινίες υπογράφονταν από γυναίκες.
Η σεναριογράφος και κινηματογραφίστρια Τζέσικα Σκάλιζ λέει πως "ο λόγος που δεν έχουμε αρκετούς ενδιαφέροντες γυναικείους χαρακτήρες στην οθόνη είναι επειδή δεν έχουμε αρκετές γυναίκες πίσω από τις κάμερες, στην παραγωγή, τη σκηνοθεσία και ως σεναριογράφους..."
Αν κάνει κάποιος μια ανασκόπηση στην τελευταία δεκαετία του φεστιβάλ, θα ανακαλύψει ότι από το 2005 και μετά μόνο το 9% των ταινιών που διαγωνίζονταν για τον Χρυσό Φοίνικα είχαν γυναίκα σκηνοθέτιδα, σε απόλυτους αριθμούς μιλάμε για 20 από τις 223 ταινίες του διαγωνιστικού. Το 2010 και το 2012 καμία σκηνοθέτιδα δεν είδε ταινία της να επιλέγεται στο κυρίως διαγωνιστικό των Καννών. Το παράδοξο είναι πως το 2011 σημειώθηκε ο αριθμός ρεκόρ γυναικών υποψηφίων: 4.
Εξίσου αξιοσημείωτο είναι πως συνολικά στα 69 χρόνια του θεσμού μόνο δύο φορές η αυλαία άνοιξε με ταινία γυναίκας. Η πρώτη ήταν το 1987 με το Ένας ερωτευμένος άνδρας της Νταϊάν Κιουρύ και πέρυσι με το Κεφάλι Ψηλά της Εμμανουέλ Μπερκό.
Στην σχεδόν επτά δεκαετιών ιστορία των Καννών ο Χρυσός Φοίνικας έχει απονεμηθεί μόνο μία φορά σε γυναίκα, την Τζέιν Κάμπιον το 1993 για Το Πιάνο, και αυτό εξ ημισείας με τον Τσεν Κάιγκε που είχε σκηνοθετήσει το Αντίο παλλακίδα μου. Το 2013 και το 2014, όταν υπήρξε και η ίδια μέλος της κριτικής επιτροπής των Καννών είχε μιλήσει για τον "εγγενή σεξισμό του φεστιβάλ": "Ξανά και ξανά δεν εκπροσωπούμαστε όσο μας αντιστοιχεί. Συγχωρέστε με κύριοι, αλλά φαίνεται πως οι άνδρες τρώτε όλη την πίτα. Δεν είναι ότι απεχθάνομαι τους άνδρες κινηματογραφιστές. Τους αγαπώ όλους. Αλλά εκείνα που σκέφτονται να κάνουν οι γυναίκες δεν τα μαθαίνουμε ποτέ. Πάντα αποτελεί έκπληξη η εμφάνιση μιας γυναίκας σκηνοθέτη." Τα λεγόμενα της Κάμπιον επιβεβαιώνονται και από το γεγονός ότι άλλες σημαντικές γυναίκες δημιουργοί όπως η Κλαίρ Ντενί και η Ανιές Βαρντά έμειναν στην φεστιβαλική σκιά των ανδρών συναδέλφων τους.
Το 2015 οι Κάννες έδωσαν την εντύπωση ότι επιθυμούν να αλλάξουν το φαλλοκρατικό περιβάλλον. Ο νεόκοπος πρόεδρος του φεστιβάλ Πιερ Λεσκύρ είχε τονίσει πως στόχος του είναι να αλλάξει την σχέση αυτής της κινηματογραφικής γιορτής με τις γυναίκες, εγκαινιάζοντας και την ενότητα Women in Motion στα πλαίσια της οποίας διοργανώθηκαν συζητήσεις και master classes με σημαντικά ταλέντα και στελέχη της βιομηχανίας του κινηματογράφου. Δυστυχώς η φετινή διοργάνωση διέψευσε τις ελπίδες των σινεφίλ γυναικών και απέδειξε πως το 2015 ήταν μία μεμονωμένη προσπάθεια ώστε να αποτινάξει ο θεσμός το στίγμα του φαλλοκρατισμού.
Μετά την ανακοίνωση των φετινών υποψηφιότητων η Μελίσα Σίλβερστάιν, ιδρύτρια του ιστότοπου Women and Hollywood, δήλωσε πως "οι Κάννες υπογραμμίζουν εκείνο που γνωρίζουμε όλοι, πως οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στα ανώτερα επίπεδα της βιομηχανίας του κινηματογράφου και είναι αναγκαίες συνεπείς προσπάθειες και παρεμβάσεις παντού ώστε η κινηματογραφική βιομηχανία να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα του κόσμου."
Η σεναριογράφος και κινηματογραφίστρια Τζέσικα Σκάλιζ λέει πως "ο λόγος που δεν έχουμε αρκετούς ενδιαφέροντες γυναικείους χαρακτήρες στην οθόνη είναι πως δεν έχουμε αρκετές γυναίκες πίσω από τις κάμερες, στην παραγωγή, τη σκηνοθεσία και ως σεναριογράφους."
Ο Τιερύ Φρεμό στον επίσημο ιστότοπο των Καννών δηλώνει πως η αποστολή του φεστιβάλ είναι να αποκαλύπτει και να αναδεικνύει τα έργα που συνεισφέρουν στην εξέλιξη του σινεμά, να ευνοεί την ανάπτυξη της κινηματογραφικής βιομηχανίας και να γιορτάζει την 7η τέχνη. Είναι λοιπόν άξιον απορίας πως τα στελέχη του φεστιβάλ θεωρούν πως το ήμισυ του πληθυσμού του πλανήτη προφανώς δεν έχει κάτι να συνεισφέρει.
σχόλια