ΤΟ ΗΘΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ
Εξαιτίας της υπόθεσης Folli Follie ξαναβγήκε στην επιφάνεια, η αλήθεια είναι κάπως υποτονικά, το περιβόητο «ηθικό πλεονέκτημα» της Αριστεράς.
Υπήρξαν οι αριστεροί πιο «ηθικοί» από τους δεξιούς; Ασφαλώς.
Όχι, όμως, λόγω της μπαρούφας ότι, επειδή κάποιος πιστεύει σε μια δίκαιη μελλοντική κοινωνία, αυτόματα αποκτά ήθος. Η Ιστορία βρίθει από ανθρώπους που τα χέρια έσταζαν αίμα εν ονομάτι της δικαιοσύνης και της ισότητας. Ήταν πιο «ηθικοί» εξαιτίας της δύναμης των πραγμάτων.
Γιατί αποκτάει ένας παρίας «ηθικό πλεονέκτημα» στη μετεμφυλιακή Ελλάδα; Ένας αριστερός ήταν πρακτικά αποκλεισμένος από το κράτος και τις υπηρεσίες του, και αντιμετώπιζε μεγάλα εμπόδια ακόμη και όταν προσπαθούσε να επιβιώσει στον ιδιωτικό τομέα. Απέναντι σε μια τέτοια κατάσταση, το συγκριτικό του πλεονέκτημα θα ήταν η μόρφωση, η εργατικότητα και το ήθος. Ο εργοδότης που προσλάμβανε αριστερό γνώριζε ότι μπορούσε να βασιστεί πάνω του, ότι μπορούσε να τον εμπιστευτεί· και το ίδιο επίσης ίσχυε για όποιον είχε συναλλαγές μαζί του.
Δεν ισχυρίζομαι ότι αυτό το ήθος ήταν προσχηματικό. Απλώς, επισημαίνω ότι δεν μπορεί να αποκοπεί από το περιβάλλον στο οποίο δημιουργήθηκε. Θα ήταν, λόγου χάριν, ενδιαφέρον να ξέρουμε ποια ήταν η «ηθική» συμπεριφορά των τότε αριστερών μέσα στις οικογένειές τους, απέναντι στις συζύγους τους και τους συγγενείς τους.
Εν πάση περιπτώσει, όλα αυτά άρχισαν να διαλύονται, όταν με το ΠΑΣΟΚ η επί δεκαετίες αποκλεισμένη από την εξουσία μισή Ελλάδα, αλλά οικονομικά ανερχόμενη, βρέθηκε στην εξουσία· και σαρώθηκαν όταν άρχισαν να εισρέουν μεγάλα ποσά στη χώρα για τα οποία ουδείς είχε ιδρώσει. Όποιος ισχυριστεί ότι αριστεροί δεν συμμετείχαν στο μεγάλο «πάρτι» που ακολούθησε, ή ψεύδεται ή μόλις προσγειώθηκε από διαπλανητικό ταξίδι. Φαντάζομαι μάλιστα ότι, αν έχεις την εξουσία, ο πειρασμός να οργανώσεις το δικό σου «πάρτι» είναι μεγάλος. Έστω, κι αν πάσχεις λίγο στα οργανωτικά· και στο ηθικό πλεονέκτημα.
• • •
ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΠΑΖΑ
Ανάμεσα στις χειρότερες χώρες για να ζει κανείς την εποχή του κορωνοϊού κατατάσσει το Bloomberg την Ελλάδα. Η χώρα μας βρίσκεται στην 50η θέση, ανάμεσα σε 53 χώρες, στο Covid Resilience Ranking που επικαιροποίησε το Bloomberg, έχει δε υποχωρήσει κατά 19 θέσεις, σε σύγκριση με την κατάταξη της 24ης Νοεμβρίου.
Δεν πρόκειται να μπω στην ουσία της κατάταξης. Θεωρώ πιο ενδιαφέρον το ότι βλέπουμε ένα φαινόμενο που άνθισε επί ΣΥΡΙΖΑ να επαναλαμβάνεται από την ανάποδη: η δυσανεξία των φιλοκυβερνητικών σε οποιαδήποτε κριτική (δημοσίευμα, μελέτη, κ.λπ.), και παρομοίως η ευκολία αποδοχής της από τους αντικυβερνητικούς.
Κάποιοι, λόγου χάριν, κατέληξαν με μια (κυριολεκτικά) ματιά ότι η κατάταξη του Bloomberg είναι μια μπούρδα, ότι τα κριτήρια είναι για πέταμα, όπως και η χρησιμοποιούμενη μέθοδος, την οποία βεβαίως δεν διάβασαν, παρότι δημοσιευμένη εδώ και καιρό. Ορισμένοι πιο τολμηροί έστησαν στα γρήγορα και μια θεωρία συνωμοσίας, λες και ο γκαϊλές του Bloomberg είναι να υπονομεύσει την πορεία της χώρα μας. Από την άλλη, βεβαίως, η κατάταξη θεωρήθηκε ατράνταχτη απόδειξη ότι οδεύουμε προς την καταστροφή.
Δεν πιστεύω ότι θα βελτιωθούν τα πράγματα στον δημόσιο διάλογο. Εύχομαι μόνο να μη χειροτερέψουν, ειδικά τώρα που άρχισε να ψιθυρίζεται ότι πιθανόν να έχουμε εκλογές την επόμενη χρονιά.
• • •
Ο ΜΠΟΡΙΣ ΤΖΟΝΣΟΝ ΠΑΝΤΑΧΟΘΕΝ ΠΙΕΣΜΕΝΟΣ
Οι διαπραγματευτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου κατέληξαν στο περίγραμμα της συμφωνίας εμπορίου, και τώρα οριστικοποιούν τη διατύπωση της συμφωνίας, ύστερα από 10 μήνες διαπραγματεύσεων μετέδωσε το Bloomberg, πληροφορία που φαίνεται να επιβεβαιώνεται από διάφορες πηγές.
Παρά ταύτα, η αβεβαιότητα παραμένει, διότι πρέπει να λυθούν τεχνικά ζητήματα νομικής φύσεως. Πάντως, αναμένεται με εξαιρετικό ενδιαφέρον το σημερινό διάγγελμα του Μπόρις Τζόνσον, το οποίο θα ξεκαθαρίσει την κατάσταση, διότι ο Μισέλ Μπαρνιέ δήλωσε ότι τα Χριστούγεννα είναι η καταληκτική ημερομηνία για τη συμφωνία.
Η κυβέρνηση του Τζόνσον βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση. Χθες, αεροπλάνο από τη Γερμανία μετέφερε στην Αγγλία 80 τόνους φρέσκα λαχανικά και φρούτα, επειδή οι νταλίκες και τα ψυγεία εκτιμάται ότι δεν θα φτάσουν έγκαιρα, παρά τη χαλάρωση της απαγόρευσης από τη Γαλλία. Ειρωνεία της Ιστορίας; Σαν να να ζούμε κάπως τον αποκλεισμό του Βερολίνου στον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά από την ανάποδη.
• • •
ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΗ ΔΥΣΗ
Τέτοιες μέρες το 1968 στο εξωτερικό πήγαιναν στις κινηματογραφικές αίθουσες να δουν το Κάποτε στη Δύση του Σέρτζιο Λεόνε. Εμείς, στην Ελλάδα, έπρεπε να περιμένουμε.
Μια από τις σπουδαίες ταινίες ενός σπουδαίου σκηνοθέτη για ένα σπουδαίο κινηματογραφικό είδος. Ένας φανατικός θαυμαστής του μιλάει για τον ιδιοφυή Ιταλό σκηνοθέτη:
[Οι σπουδαστές κινηματογράφου όταν πρωτοβλέπουν Λεόνε] εκτιμούν τον σουρεαλισμό, την τρέλα, και εκτιμούν το μοντάζ της μουσικής. Έτσι, είναι το πραγματικό ξεκίνημα αυτού στο οποίο εξελίχθηκε η παραγωγή ταινιών από τη δεκαετία του ΄90. Δεν περνάς από τον Λεόνε, ξεκινάς με τον Λεόνε.
Κατά τη γνώμη μου, είναι ο μέγιστος των Ιταλών σκηνοθετών. Θα το πήγαινα μάλιστα τόσο μακριά ώστε να πω ότι είναι ο μέγιστος συνδυασμός ενός ολοκληρωμένου στυλίστα ταινιών, στις οποίες δημιουργεί τον δικό του κόσμο, και αφηγητή ιστοριών. Αυτά τα δύο σχεδόν ποτέ δεν παντρεύονται. Το να είσαι σπουδαίος στυλίστας όπως αυτός και να δημιουργείς αυτόν τον οπερατικό κόσμο, και να το κάνεις μέσα σε ένα είδος, και να προσέχεις τους κανόνες του είδους, ενώ παραβιάζεις συνεχώς τους κανόνες — σου παρέχει ένα θαυμάσιο γουέστερν.
Κουέντιν Ταραντίνο, Πρόλογος στο Christopher Frayling, Once Upon a Time in the West: Shooting a Masterpiece, Reel Art Press, 2019 (απόσπασμα).
• • •
ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ
Δυόμιση σχεδόν χρόνια μετά την κατασκευή του, το Τείχος του Βερολίνου άνοιξε προσωρινά τα Χριστούγεννα του 1963. Η Ανατολική και η Δυτική Γερμανία συμφώνησαν ότι, το διάστημα από 20 Δεκεμβρίου 1963 μέχρι 5 Ιανουαρίου 1964, οι δυτικογερμανοί θα μπορούσαν να πάρουν μονοήμερη άδεια για να συναντήσουν τους συγγενείς τους.
Ο Ian Berry απαθανάτισε τη συνάντηση δύο αδελφών για πρώτη φορά, μετά τον χωρισμό τους από το τείχος, τα Χριστούγεννα του 1963.
• • •
ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΔΥΟ ΑΙΩΝΕΣ
Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1818, πρωτακούστηκε η «Stille Nacht» («Άγια Νύκτα») στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Oberndorf, έργο του νεαρού ιερέα Joseph Mohr (στίχοι) και του δάσκαλου μουσικής στο σχολείο του χωριού και οργανίστα Franz Xaver Gruber (μελοποίηση).
Πώς δύο «ασήμαντοι» άνθρωποι, σε ένα «ασήμαντο» χωριό της Αυστρίας, δημιούργησαν το χριστουγεννιάτικο τραγούδι που κατέκτησε τον πλανήτη επί δύο αιώνες, αποτελεί για μένα μυστήριο.
