Παρακολουθώντας τη νέα «κωμική» σειρά με τίτλο Forever όπου ένα ζεύγος μεσηλίκων πεθαίνει διαδοχικά ο ένας μετά τον άλλον και βρίσκονται «καταδικασμένοι» να είναι για πάντα μαζί (κυριολεκτικά πια) στον Άλλο Κόσμο (που μοιάζει με το πιο αντισηπτικά καθαρό και βαρετό προάστιο του κόσμου) σκέφτηκα αυθόρμητα: Τώρα είναι αυτό κωμωδία;
Υπάρχουν αστεία και μπόλικο (αυτοσαρκαστικό) χιούμορ και δύο εξαίρετοι κωμικοί ηθοποιοί –ο Φρεντ Άρμισεν και η Μάγια Ράντολφ– που έγιναν γνωστοί από τις τάξεις της γνωστής και μακροβιότατης ζωντανής κωμικής επιθεώρησης «Saturday Night Live», όμως παρότι πρόκειται για εξαιρετικού επιπέδου σειρά που βλέπεται ολόκληρη νεράκι, δεν είναι ακριβώς αυτό που περιμένεις να δεις για να ανοίξει η ψυχή σου και να βγει από μέσα σου ατόφιο, αυθόρμητο, κραυγαλέο γέλιο και όχι μειδίαμα αναγνώρισης των αδιεξόδων της ανθρώπινης κατάστασης.
Είναι φανερό ότι δεν πρόκειται πλέον για την κωμωδία που ξέραμε αλλά για ένα υβρίδιο που εσχάτως έχει αποκληθεί «μετα-κωμωδία», «δραμωδία», «δραμεντί» ή ακόμα και «κωμωδία στη θεωρία».
Το ίδιο το SNL πάντως, αναγνωρίζοντας παρόμοιους προβληματισμούς του τηλεοπτικού κοινού παρουσίασε πέρσι, ανάμεσα στα σκετς του, και ένα μικρό φιλμάκι με τον ειρωνικό τίτλο «Funny new comedy» με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς στον ρόλο του πατριάρχη μιας οικογένειας ακαδημαϊκών τα μέλη της οποίας «διαγιγνώσκονται όλοι μαζί ως καταθλιπτικοί την ίδια μέρα».
Δεν είναι η πρώτη φορά βέβαια που έκανα τέτοιες σκέψεις ούτε και είμαι ο μοναδικός φυσικά που διαπιστώνει αυτή την έντονη τάση στεγνής νηφαλιότητας και δραματοποίησης που διακρίνει πολλές σύγχρονες σειρές που μόνο τεχνικά φαίνονται να ανήκουν στο κλασικό είδος της κωμωδίας καταστάσεων (sitcom).
Τα τελευταία χρόνια οι πιο επιφανείς και «ψαγμένες» περιπτώσεις του είδους έχουν πάρει διαζύγιο από την πλάκα, τη φάρσα και τη σπαρταριστή ατάκα. Και δεν υπάρχουν πια και τα παραδοσιακά γέλια-κονσέρβα για να ξέρουμε σε ποια σημεία υπήρχε η πρόθεση των δημιουργών να γελάσουμε (κυκλοφορούν κάτι βιντεάκια με σκηνές από τα «Φιλαράκια» που έχουν σβηστεί τα «γέλια του κοινού» και πραγματικά το αποτέλεσμα μοιάζει στοιχειωμένο).
Από πού να ξεκινήσει κανείς; Από το διεμφυλικό ολοκαύτωμα του Transparent; Από το σκοτάδι ενίοτε και τον σουρεάλ τρόμο του Atlanta; Από το αβάσταχτο υπαρξιακό άγος του Kidding; Από το ταξίδι στα βάθη του εθισμού στο Bojack Horseman; Η λίστα είναι ανεξάντλητη και μεγαλώνει διαρκώς.
Το «Funny new comedy» με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς
Είναι φανερό ότι δεν πρόκειται πλέον για την κωμωδία που ξέραμε αλλά για ένα υβρίδιο που εσχάτως έχει αποκληθεί «μετα-κωμωδία», «δραμωδία», «δραμεντί» ή ακόμα και «κωμωδία στη θεωρία». Ευθύνονται για αυτή την εξέλιξη μόνο οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές κωμωδίας (συχνά συμπίπτουν οι ιδιότητες) που «την ψώνισαν» και την είδαν αίφνης βαρυσήμαντοι καλλιτέχνες και δραματουργοί; Εν μέρει, ίσως.
Θυμάμαι να δυσανασχετώ κατά τόπους, ασχέτως του πόσο εκτιμούσα τη σειρά, με τον τελευταίο κύκλο του «Louie» όπου είχαν γίνει εμφανείς οι προθέσεις και οι φιλοδοξίες του Louis CK (ακόμα τότε μακριά από τις αποκαλύψεις για τα ρεζιλίκια του που την έβγαζε και την έπαιζε ενώπιον εμβρόντητων γυναικών) για πιο σοβαρά δραματικά πεδία.
Οι φόβοι επιβεβαιώθηκαν με το «Horace and Pete», τη μίνι σειρά που έκανε κατόπιν και έμοιαζε συχνά με φόρο τιμής (ή παρωδία) των θεατρικών του Ευγένιου Ο' Νιλ ή τον Γούντι Άλεν στα χειρότερά του να παριστάνει τον Μπέργκμαν της Νέας Υόρκης. Είχε μάλιστα υποβάλει την σειρά ως υποψήφια στην κατηγορία του δράματος και όχι της κωμωδίας, ενισχύοντας τη σύγχυση και το μπάχαλο που επικρατεί με τις κατηγορίες στα βραβεία Emmy.
Μέχρι και πρόσφατα ξέραμε ότι κατά κανόνα ημίωρη (περίπου) σειρά = κωμωδία και ωριαία (περίπου) σειρά = δράμα, αλλά πλέον αυτές οι εξισώσεις δεν ισχύουν στην εποχή της μετα-κωμωδίας. Όπως αναφέρεται και σ' ένα πρόσφατο σχετικό άρθρο του περιοδικού New York με τίτλο «How Funny Does Comedy Need to Be?» (Πόσο αστεία πρέπει να είναι η κωμωδία;), «όπως και το μουσικό υποείδος του post-rock σε σχέση με την κλασική ροκ φόρμα, έτσι και η μετα-κωμωδία [post-comedy] χρησιμοποιεί τα βασικά συστατικά της κωμωδίας χωρίς όμως να παράγει απαραίτητα το κωμικό αποτέλεσμα –το γέλιο–, εστιάζοντας αντίθετα στον τόνο, στον συναισθηματικό αντίκτυπο, στην αφήγηση και στον φορμαλιστικό πειραματισμό».
Σίγουρα έχει να κάνει και με τις εποχές που ζούμε, με τον «μετα-Πρόεδρο» Τραμπ που κοντεύει να καταστήσει κάθε σάτιρα προς το πρόσωπό του άκυρη και σίγουρα μπαγιάτικη (με το που λέει ή κάνει μια αδιανόητη μαλακία, πριν προλάβει ο κωμικός να τη σατιρίσει, έχει κάνει μια ακόμα μεγαλύτερη), με τη γενική ανασφάλεια που επικρατεί ανά τον πλανήτη αλλά και με την ανάδειξη των κωμικών σε σύγχρονους αναλυτές που έχουν την ηθική υποχρέωση να λένε βαθιές και επίπονες αλήθειες.
Πολλοί απ' αυτούς αξίζουν αυτόν τον ρόλο, απλά υπάρχει πάντα και η ανάγκη του γέλιου, του χαβαλέ, της σάτιρας που δεν υπολογίζει «κορέκτ» και ευθυνόφοβες συμπεριφορές.
Ας μην είμαστε ισοπεδωτικοί όμως. Υπάρχουν πάντα καταφύγια γερής και ανίερης και ιδιοφυούς πλάκας, όπως για παράδειγμα το «It's Always Sunny in Philadelphia» που διανύει ήδη τον 13ο κύκλο του και οι κεντρικοί χαρακτήρες υιοθετούν ακόμα τις ίδιες σπαρταριστά κοινωνιοπαθείς συμπεριφορές, παρότι έχουν περάσει τα σαράντα (ο Ντάνι ντε Βίτο δε, που επίσης πρωταγωνιστεί, έχει περάσει τα εβδομήντα). Εκεί μιλάμε για χοντρό γέλιο χωρίς να λείπει το πνεύμα και ο σχολιασμός στα σύγχρονα ήθη και έθιμα.
σχόλια