Μαύρα μέτωπα και θολά νερά

Μαύρα μέτωπα και θολά νερά Facebook Twitter
Ζούμε πια έναν πραγματικό κίνδυνο και έναν παράλληλο πολιτικάντικο τυχοδιωκτισμό. Ο κίνδυνος είναι η υπαρκτή, επεκτεινόμενη «δεξιά ζήτηση» και ο αντιφιλελεύθερος λαϊκισμός. Στη φωτογραφία το έργο του Olafur Eliasson, Riverbed.
7

Αν πριν από ένα-δυο χρόνια είχα κάποιες αμφιβολίες, τώρα μπορώ πιο εύκολα να πω ότι ζούμε μια κινητικότητα προς τα δεξιά. Δεν μιλώ για πρόσωπα, έντυπα ή κινήσεις κομματικές αλλά γι' αυτό που αιωρείται στην ατμόσφαιρα.

Το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της δεξιάς κίνησης (που δεν είναι κίνημα, γιατί παραμένει αδιαμόρφωτη και ρευστή) είναι ότι ενσωματώνει ένα μένος κατά κάθε δημοσίου και συγχρόνως αναζητάει ισχυρές μορφές προστασίας για τον «απλό άνθρωπο».

Στο δεξιό ημισφαίριο η προστασία ανατίθεται συνήθως σε μια φωτισμένη και ισχυρή ηγεσία, σ' ένα πρόσωπο ικανό να αντισταθεί στο χάος, να βάλει τάξη στα πράγματα και να ξαναρυθμίσει την ξεκούρδιστη ζωή.

Μπορεί όμως να είναι και το ίδιο το έθνος ο προστάτης μας, τονωμένο και υποθετικώς αναγεννημένο μετά την αποβολή των «σάπιων» τμημάτων του. Ένας ηγέτης ή, εν τέλει, η ίδια η πατρίδα ως χαρισματική προσωπικότητα σ' έναν κόσμο μετριότητας, θολούρας και απειλών.

Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να προσδοκά σε μια «ακροδεξιά» Νέα Δημοκρατία για να εμφανίζεται ο ίδιος ως χώρος συνομιλίας με τους μετριοπαθείς συντηρητικούς, τους λεγόμενους «καραμανλικούς» κ.λπ. Πλάι σε αυτό, ωστόσο, λειτουργεί ακόμα η ιδέα περί δύο κόσμων, του φωτός και της νύχτας.


Αυτή η ζήτηση για δεξιά και οι αντίστοιχες διάχυτες επιθυμίες δεν ικανοποιούνται με τη συμβατική κεντροδεξιά. Ακόμα και αν η κεντροδεξιά φιλοξενεί και αντιμοντέρνους συντηρητικούς και παραδοσιακούς εθνικιστές, στην κοινωνία αναπτύσσεται κάτι που νομίζω πως την ξεπερνά: ένα ρεύμα γνώμης που κατά βάθος αποστρέφεται τον αστικό φιλελευθερισμό και θαυμάζει τους αυταρχικούς ηγέτες.

Και αυτή η κοινωνική δεξιά είναι αντίπαλος της κανονικής, δυτικόφιλης δεξιάς. Όσο και αν η κανονική δεξιά προσπαθεί να διατηρήσει μια μεγάλη αγκαλιά φιλοξενίας για διαφορετικές ευαισθησίες –ως την ακροδεξιά–, ζούμε σε μια εποχή απόσχισης των ταυτοτήτων.

Με άλλα λόγια, οι επιμέρους πολιτισμικές και πολιτικές ευαισθησίες αναζητούν αυτόνομη έκφραση. Ο νέος λαός του συντηρητικού προστατευτισμού είναι, λοιπόν, αμφίβολο αν μπορεί να πειστεί από έναν Κυριάκο Μητσοτάκη, που η βασική του εικόνα είναι πάντα αυτή του κεντροδεξιού τεχνοκράτη.

Αυτό, φυσικά, το γνωρίζουν στην κυβέρνηση και στους κύκλους που την υποστηρίζουν.

Ξέρουν πως, παρά τη στροφή των Ελλήνων προς τις αξίες της «ιδιωτικής επιχειρηματικότητας», η λέξη «νεοφιλελευθερισμός» βγάζει κάτι ψυχρό, απειλητικό, ξενικό. Γι' αυτό την επαναλαμβάνουν απέναντι σε κάθε αντίπαλο επιχείρημα.

Ξέρουν, επίσης, ότι «από κάτω» κινείται ένας επιθετικός δεξιός λαϊκισμός που τρέφεται από τις διαψεύσεις, τα ψεύδη και τις αποτυχίες αυτής εδώ της κυβέρνησης. Εδώ, λοιπόν, έρχεται ένας συγκεκριμένος πειρασμός, ένας πολιτικός τυχοδιωκτισμός.

Έχει κανείς την αίσθηση πως πολλοί μέσα στην Αριστερά θα ήθελαν να πάρει σάρκα και οστά αυτή η άλλη δεξιά. Χωρίς ίσως να έχουν συνείδηση ότι τους απειλεί και τους ίδιους (και όχι μόνο λόγω της συγκυβέρνησης με τους ΑΝ.ΕΛ.), πιστεύουν ότι αυτή η εξέλιξη θα διαλύσει την κεντροδεξιά.

Έτσι, λοιπόν, προτιμούν να υπάρχει μια ριζοσπαστική αντι-φιλελεύθερη και υπερσυντηρητική δεξιά στη χώρα. Δίχως να υπολογίζουν τις συνέπειες της κρυφής τους προτίμησης, αυτοί οι αριστεροί επιλέγουν την αντιδραστική δεξιά και απεχθάνονται εντονότερα τη φιλελεύθερη.

Φυσικά, αυτό είναι μια παλιά στάση. Ήταν η περίφημη αντίληψη ότι όσο πιο κοντά στον φασισμό είναι ένα αστικό κόμμα τόσο πιο πολύ ξεσκεπάζεται και απογυμνώνεται η ουσία του.

Διότι έτσι η βασική πολιτική αντίθεση «ξεκαθαρίζεται», οι θολούρες και τα ενδιάμεσα σχήματα τελειώνουν και το σχήμα βρίσκει την υγεία του στο δίπολο δεξιά/δριστερά, φασισμός/αντιφασισμός, αντίδραση/πρόοδος κ.λπ.

Μόνο που αυτά τα παραδοσιακά σχήματα δεν μετρούν τις αλλαγές στον κόσμο, στη σύσταση των μεσαίων τάξεων, στις πολιτικές ταυτότητες μέσα στην κρίση.

Το κυριότερο εδώ είναι ένα ζήτημα ουσίας: γιατί, λοιπόν, ένας αριστερός να θέλει περισσότερο συντηρητική, θρησκευόμενη, ανάδελφη δεξιά; Γιατί να εύχεται σχεδόν τη μεταμόρφωση του συντηρητικού σε πραγματικό ακροδεξιό; Για ποιον λόγο να στοιχηματίζει στον εικαζόμενο φασισμό όποιου δεν είναι αριστερός με τον τρόπο που θέλουν σε αυτήν την κυβέρνηση;


Προφανώς, θα πει κανείς, για ταπεινούς λόγους εκλογικής και πολιτικής τακτικής. Νομίζω όμως πως αυτή η εξήγηση είναι η μισή αλήθεια. Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να προσδοκά σε μια «ακροδεξιά» Νέα Δημοκρατία για να εμφανίζεται ο ίδιος ως χώρος συνομιλίας με τους μετριοπαθείς συντηρητικούς, τους λεγόμενους «καραμανλικούς» κ.λπ.

Πλάι σε αυτό, ωστόσο, λειτουργεί ακόμα η ιδέα περί δύο κόσμων, του φωτός και της νύχτας. Σαν να λέμε όλες οι γκρίζες και ανάμεικτες εκδοχές αστικού φιλελευθερισμού πρέπει να εξαφανιστούν για να φυτρώσει στη θέση τους ένα καθαρό, σκέτο μαύρο: ένα μαύρο μέτωπο που ως έκφραση και μόνο παραπέμπει στον φασισμό και στις ανώμαλες καταστάσεις της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Είναι συγχρόνως πολιτική τεχνική και παιχνίδι με τη μνήμη και τα τραύματά της.


Κάπως έτσι ζούμε πια έναν πραγματικό κίνδυνο και έναν παράλληλο πολιτικάντικο τυχοδιωκτισμό. Ο κίνδυνος είναι η υπαρκτή, επεκτεινόμενη «δεξιά ζήτηση» και ο αντιφιλελεύθερος λαϊκισμός.

Τυχοδιωκτισμός είναι να επιδιώκει κανείς το μεγάλωμα του ρεύματος ή να σιγοντάρει την πολιτική του διαμόρφωση, αδιαφορώντας για το τι θα επακολουθήσει. Μακάρι να μην είμαστε σε αυτόν το δρόμο.

Στήλες
7

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Θοδωρής Αντωνόπουλος / Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Αν θεωρήσουμε την ομοφυλοφιλία επάγγελμα, αξιότιμε κ. συνήγορε, τότε σίγουρα αυτό θα πρέπει να ενταχθεί στα βαρέα ανθυγιεινά. Τουλάχιστον για όσο μπορούν να δηλητηριάζουν τον δημόσιο λόγο κακοποιητικές απόψεις, αντιλήψεις και πρακτικές, σαν αυτές που είτε εκφέρετε είτε ενθαρρύνετε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος / Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Αντί να διαφωνήσουμε για το ένα ή το άλλο θέμα, όπως και είναι θεμιτό και αναμενόμενο σε μια δημοκρατία διαλόγου, το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε είναι να εξευτελιζόμαστε οι ίδιοι και να εξευτελίζουμε τους άλλους, ωσάν να ήταν οι χειρότεροι εχθροί μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
O βούρκος των ημερών

Στήλες / O βούρκος των ημερών

Σήμερα: Μηνύματα στο αλεξίπτωτο • • • βουλευτική ηπιότητα • • • περιβαλλοντικη καταστροφή στο Ισραήλ • • • δύσκολες μέρες για τον Μακρόν • • • εμβολιαστική ευνοιοκρατία • • • ένας γενναιόδωρος πρώην οδηγός νταλίκας • • • η περιπέτεια της «μυστικής ομιλίας»
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Αρετή Γεωργιλή / Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Γιατί όλη αυτή η πολιτική χυδαιότητα που αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα και στρέφει τη συζήτηση σε μια στείρα κομματική αντιπαράθεση, στις πλάτες όλων αυτών των παιδιών, που το μόνο που ζητούν είναι δικαίωση και γαλήνη;
ΑΡΕΤΗ ΓΕΩΡΓΙΛΗ
Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Τι διαβάζουμε σήμερα: / Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Σήμερα: Τα Ζεν της Βαϊκάλης • • • νίκη μεγαλοψυχίας • • • η βία δεν πτοεί (ακόμη) τους Βιρμανούς • • • μια πρώτη δικαίωση • • • οι επίμονοι Ινδοί αγρότες • • • δημοκρατία και πίτσα • • • ένας τιτάνας
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

3 σχόλια
Κύριε Σεβαστάκη τι προτείνετε έτσι ώστε ο σκοπός της πολιτικής να είναι ο σκοπός των κοινωνιών και όχι ο σκοπός των αγορών;Τι προτείνετε σχετικά με την άρση των αιτίων που οδηγούν τη χώρα στην καταστροφή;Καθώς υπηρετείται την Πολιτική Επιστήμη πως πιστεύετε ότι μπορεί να γίνει η μετάβαση από την ατελή πολιτειότητα (ιδιότητα του ανήκειν στο κράτος δηλαδή υπήκοος) στην απλή πολιτειότητα (εταιρική συνάφεια με την πολιτεία δηλαδή πολίτης); Διότι σήμερα ο πολίτης-υπήκοος συγκροτεί την ιδιωτική κοινωνία σε ένα περιβάλλον ατομικής ελευθερίας.
οποιος δρα σαν κλακαδορος στις (δηθεν) διαχωριστικες γραμμες αριστερας - δεξιας στην χωρα κινδυνευει να χαρακτηρηστει πολιτικος ΑΠΑΤΕΩΝΑΣ.Δεν υπαρχει πλεον αυτος ο διαχωρισμος, εδω και 30 χρονια, υπαρχει διαχωρισμος Λαικισμου και Ορθολογισμου, οι δυναμεις του κομουνισμου ειναι δεδομενου που ανηκουν πλεον (καμια επαφη με ορθο λογο) τις δε σοσιολδημοκρατιας φλερταρουν με διαφορους γραφικους τυπους.Ο διαχωρισμος αυτος αφορα αυτους που πιστευουν οτι το μοναδικο προβλημα της χωρας ή του κοσμου ειναι το αν θα υπαρχει το "το' και το "η' και το "ο" στις ταυτοτητες.
Ζήλεψες τη δόξα του παλιού δεξιού υπουργού εργασίας (Λάσκαρη νομίζω πως τον έλεγαν) που είχε σπεύσει να καταργήσει την πάλη των τάξεων; Οι λέξεις "λαϊκισμός" και "ορθολογισμός" είναι πολύ αφηρημένες και ο καθένας μπορεί να τις φορτώσει με όποιο νόημα θέλει (είτε καλόπιστα, είτε πονηρά σκεπτόμενος). Θυμάμαι παλιότερα να έχω πιάσει τον υποτιθέμενο σφοδρό πολέμιο του "λαικισμού" να λαϊκίζει ασύστολα. Επίσης, σε μεγάλο βαθμό, ο ορθολολογισμός είναι μέθοδος: ανάλογα τους στόχους που θα του τάξεις, θα σου δώσει την ορθότερη μέθοδο για να τους επιτύχεις. Το εντελώς ακραίο παράδειγμα; (και δεν το χρησιμοποιώ βέβαια για να δυσφημίσω τους ορθολογιστές, στους οποίους συγκαταλέγω τον εαυτό μου). Η εξόντωση των Εβραίων από τους ναζί αποτέλεσε ένα άψοψα ορθολογικά οργανωμένο εγχείρημα: είχαμε τον απόλυτο ορθολογισμό στην υπηρεσία του απόλυτου ανορθολογισμού...
Τι σχεση εχει η καταργηση της παλης των ταξεων (αναμεσα σε τοσες αλλες αντιροπες δυναμεις που υπαρχουν) με το πως χρησιμοποιειται ο διαχωρισμος αριστερας/δεξιας ως πολιτικος φερετζες;;Αυτο που εχει καταργηθει ειναι η απαρχαιωμενη αντιληψη 200 ετων οτι τα παντα στην ανθρωπινη κοινωνια κρινονται με την "παλη των ταξεων" - ο επιστημονικος σοσιαλισμος δηλ. Θεωρησαμε apriori οτι μιλαμε για ενα στοχο οπως "ευημερια δημοκρατια κλπ" - οχι για ορθολογικο τροπο καταστροφης ανθρωπων που ανηκουν στην λαθος φυλη ή στην "λαθος ταξη"
Οταν μιλάς για δήθεν διαχωριστικές γραμμές αριστεράς - δεξιάς δικαιούμαι απόλυτα να σε σε ειρωνευτώ. Και αν όντως η πάλη των τάξεων δεν αποτελεί την κινητήρια δύναμη των πάντων (σε αυτό συμφωνούμε, αλλά δεν φαινόταν από το πρώτο σου σχόλιο), αυτή δεν παύει να διαδραματίζει παρόλα αυτά σημαντικό, σημαντικότατο ρόλο, αν σκεφθείς της βαθύτατες ανισότητες, την εκμετάλλευση (κυρίως των εξαθλιωμένων εργαζόμενων του Τρίτου Κόσμου) και την φτώχεια, ζητήματα με τα οποία ασχολείται (όχι πάντα επιτυχώς) η αριστερά που κατ' εσένα δεν έχει λόγο ύπαρξης. Οσο για το ακραίο παράδειγμα που χρησιμοποίησα, ήταν απλά για να δείξω ποιά είναι τα όρια του ορθολογισμού και που μπορεί να οδηγήσει η ανυποψίαστη πίστη σε αυτόν.Ας πάρουμε και τα μη ακραία: με απόλυτα "ορθολογικό" τρόπο σχεδιάστηκε από ικανούς τεχνοκράτες η βιομηχανική ανάπτυξη που οδήγησε στην καταστροφή του περιβάλλοντος που ενδέχεται να οδηγήσει στην κατάρρευση του πολιτισμού μας. Απλά, οι παράμετροι με τους οποίους τροφοδοτήθηκε η δουλειά των τεχνοκρατών ήταν η μεγιστοποίηση της παραγωγής και του κέρδους. Αν στους ίδιους τεχνοκράτες είχε τεθεί ως πρώτη προτεραιότητα η προστασία του περιβάλλοντος και η ποιότητα των παραγόμενων αγαθών και ως δευτερο-τριτεύουσα προτεραιότητα η αύξηση της παραγωγής και του κέρδους, τότε, εξίσου "ορθολογικά" θα είχαν οδηγηθεί σε ένα διαφορετικό μοντέλο.Το βασικό είναι σε τι αξίες και προτεραιότητες θα χρησιμοποιήσεις τον ορθολογικό τρόπο σκέψης σου
Έχετε δίκιο. Δεν είναι μόνο πολιτικοί τακτικισμοί, είναι κάτι βαθύτερο. Είναι η διαχρονική ελπίδα της Αριστεράς, να ταλαιπωρούνται οι εργαζόμενοι, ώστε μια μέρα να επαναστατήσουν. Είναι η επένδυση στη σκανδαλολογία κι ας ξέρουμε πως ευνοεί μόνο τη Χρυσή Αυγή. Είναι η αγάπη για τους μουσουλμάνους, από μίσος προς τους χριστιανούς. Αυτό είναι, ιδεοληψία και μίσος, τα τελευταία δηλαδή που μας χρειάζονται σήμερα.Με την εκλογή Μητσοτάκη, φοβήθηκα προς στιγμή μην τον πάρουν από κοντά τίποτε κολλημένοι φιλελεύθεροι, που σιχαίνονται την έννοια της πατρίδας, και το καταστρέψουν το κόμμα, παραδίδοντας τη βάση του σε ακροδεξιά σχήματα. Ευτυχώς ο Μητσοτάκης έδειξε να αντιλαμβάνεται τον ρόλο του και την ηγεσία ποιου κόμματος έχει αναλάβει.
Δεν μισούμε τους Χριστιανούς : απλούστατα, θέλουμε να ασκούν επολύτως ελεύθερα την πίστη τους χωρίς να την επιβάλλουν με το στανιό και στους υπόλοιπους (άθεους, αγνωστικιστές, αλλόθρησκους, άτομα από διαφορετικό δόγμα, πολύ χλιαρούς ομόδοξούς τους, κλπ).Δεν αγαπάμε (αλλά και δεν μισούμε)τους Μουσουλμάνους, οι οποίοι έχουν κι αυτοί τα κολλήματά τους και μπορούν να γίνουν ακόμα πιο φανατικοί φονταμενταλιστές από τους Χριστιανούς και τους Εβραίους. Απλά θέλουμε να μπορούν κι αυτοί να ασκούν ελεύθερα τη λατρεία τους, χωρίς να δέχονται πιέσεις.Το ίδιο ισχύει για κάθε θρησκεία και πολιτική αντίληψη