Τα χρόνια περνάνε, ο κόσμος αλλάζει (προς το χειρότερο, φαινομενικά τουλάχιστον), η στρατευμένη ιντελιγκέντσια έχει υποχωρήσει στην εσωστρέφεια, ο Ζίζεκ όμως παραμένει αειθαλής, σπινταρισμένος και πάντα πρόθυμος να τρολάρει το σύμπαν επί παντός επιστητού. Να 'ναι καλά, μας ψυχαγωγεί και μας βάζει σε σκέψεις και συζητήσεις που δεν θα συνέβαιναν χωρίς τις συχνά αντιδραστικές και σχιζοειδείς δημόσιες παρεμβάσεις του. Μακάρι να υπήρχαν πέντε σαν κι αυτόν στο παγκόσμιο μιντιακό στερέωμα – παραπάνω δεν θα το σηκώναμε, υπάρχουν και όρια στο φιλοσοφικό/ψυχαναλυτικό «κάψιμο», ειδικά σε καιρούς σαν τους τωρινούς, με τον ζουρλομανδύα μόνιμα κρεμασμένο στον καλόγερο για ώρα ανάγκης. Αν υπήρχαν κι άλλοι σαν κι αυτόν, ίσως δεν θα είχα απομακρυνθεί τόσο πολύ από τα «μονοπάτια της σκέψης», για να θυμηθούμε κι εκείνη την εκπομπή της ΕΡΤ (επί Σημίτη, ούτε για τέτοια άλλοθι δεν μοιάζει ικανή η σημερινή κυβέρνηση) με τις συνεντεύξεις των πιο διάσημων σύγχρονων στοχαστών. Μετά τα τραυματικά θεωρητικά crash courses που είχα υποστεί μικρός και αδαής, εγκατέλειψα τον σκληρό πυρήνα με ελαφρά πηδηματάκια. Ξέρασα σε κάτι μεταπτυχιακές εργασίες τη θεωρία που είχα μπουκώσει αμάσητη και αυτό ήταν. Από τότε, μακριά κι αγαπημένοι.
Τον Ζίζεκ ως δημόσια φιγούρα τον συμπαθώ αντανακλαστικά και όχι μόνο επειδή σε προκαλεί να παρακολουθήσεις τη σκέψη του (ή, έστω, το αντιδραστικό του ένστικτο), χωρίς να χαθείς απαραίτητα στις χεγκελιανές/λακανικές ατραπούς των βιβλίων του. Αγαπώ το λουκ επιμελώς ατημέλητου χίπστερ, τη μεταδοτική απόλαυση (jouissance κατά Λακάν) που αντλεί από τον λόγο του, τον τρόπο που φτύνει το ψι όταν προφέρει το psychoanalysis, «ψυκανάλυσις», τα εννοούμενα αποσιωπητικά στο τέλος κάθε αυθαίρετης γενίκευσης, την κατάχρηση του «και ούτω καθεξής» (...and so on), τον τρόπο που ρουφάει τη μύτη του όταν σολάρει σε χιλιάδες βίντεο στο YouTube σαν κοκάκιας, όπως αντίστοιχα ρουφάμε όλοι μας «κυρίαρχη ιδεολογία» και την απολαμβάνουμε σαν να ρουφάμε τέχνη, μουσική, σινεμά, κουλτούρα – είτε υψηλή είτε μαζική. Σεσημασμένο πρεζάκι της ποπ κουλτούρας είναι κι ο ίδιος άλλωστε, αλλά και σύμπτωμα των καιρών, με ιδιαίτερη αδυναμία στις παραδοξολογίες, στα λογοπαίγνια, στον σαρκασμό, στην ειρωνική αυτο-ακύρωση.
Κι αν είναι, δηλαδή, ο ίδιος ο Ζίζεκ στην πραγματικότητα, πίσω απ' όλη αυτή την ειρωνεία και την επιθετικότητα ενάντια στην πολιτική ορθότητα, ένας κεντρώος φιλελές; Είναι μια πιθανότητα.
Τυπικό παράδειγμα, το ειδύλλιό του με τον ΣΥΡΙΖΑ προ διετίας, όταν είχε δηλώσει ότι όποιος δεν ακολουθήσει το όραμα του Αλέξη θα βρεθεί σε γκουλάγκ, για να ακολουθήσει ο σχετικός σαματάς (με χαρακτηρισμούς που ο ίδιος έχει συνηθίσει, όπως «αμπελοφιλόσοφος της συμφοράς» και «σταλινικό εξωμήτριο») καθώς και οργισμένη ανακοίνωση της «Συγγρού» μεταξύ άλλων. Σοκαρισμένος (ελαφρώς), υποχρεώθηκε τότε να δικαιολογηθεί, θέτοντας ένα γενικότερο πλαίσιο ελευθερίας του λόγου: «Υπάρχει μια διάχυτη ατμόσφαιρα πολιτικής ορθότητας. Έτσι, αν πεις ένα αστείο, μπορεί να σε κατηγορήσουν για σεξισμό, ρατσισμό ή οτιδήποτε άλλο. Κυρίως η νεοπουριτανική Αριστερά, που ταυτίζεται τώρα πια με την παλιά συντηρητική Δεξιά. Και οι δυο έχουν χάσει κάθε αίσθηση του χιούμορ. Δεν ξέρουν πια τι είναι ειρωνεία, ούτε μπορούν να συλλάβουν το πνεύμα της. Αν με ρωτάτε, παραδέχομαι το σφάλμα μου, αλλά το σχόλιό μου ήταν ξεκάθαρα σαρκαστικό. Τι θα μπορούσαν να πιστέψουν όσοι με άκουσαν; Ότι πραγματικά συμβούλευα τον ΣΥΡΙΖΑ να φτιάξει γκουλάγκ; Πώς να το κάνει, αφού το 60% της Ελληνικής Αστυνομίας ψηφίζει Χρυσή Αυγή;» Τι; Ψέματα;
Η πιο πρόσφατη «προβοκάτσια» του (του βγαίνουν αυθόρμητα, νομίζω δεν είναι προϊόν υπολογισμού) ήταν όταν δήλωσε πριν από μερικές μέρες στο Live Event του «Guardian», προκαλώντας τον αναμενόμενο χαμούλη, ότι ο Τραμπ είναι στην πραγματικότητα ένας κεντρώος φιλελές και όλα αυτά τα βρόμικα καλαμπούρια και οι ηλιθιότητες που εκστομίζει αποτελούν προπέτασμα καπνού για να κρύψει ακριβώς ότι είναι ένας κανονικός, κεντρώος πολιτικός. Μάλλον εννοούσε ότι ο Τραμπ απευθύνεται σε ακραία ένστικτα, έχοντας διαγνώσει ότι στην εποχή μας οι «ελίτ», το «σύστημα», το κέντρο, έχουν χάσει την υπόληψή τους. Μάλλον. Και πάντως, ο συλλογισμός θα μπορούσε να επιστραφεί στον ίδιο τον Ζίζεκ, όπως ορθώς παρατηρήθηκε. Κι αν είναι, δηλαδή, ο ίδιος ο Ζίζεκ στην πραγματικότητα, πίσω απ' όλη αυτή την ειρωνεία και την επιθετικότητα ενάντια στην πολιτική ορθότητα, ένας κεντρώος φιλελές; Είναι μια πιθανότητα. Τι θα έκανε, άραγε, σ' ένα μετα-καπιταλιστικό, μετα-φιλελεύθερο σύμπαν; Πώς θα ζούσε; Με τι θα έπαιζε; Σε ποια events και σε ποιες τηλεοπτικές εκπομπές θα εμφανιζόταν; Ποιους θα έβρισκε να τρολάρει;
