Σακουλάκια νικοτίνης: Ξεκαθαρίζοντας το τοπίο για το νέο εναλλακτικό προϊόν

Για τους καπνιστές που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα η στρατηγική της μείωσης της βλάβης στην υγεία τους προβλέπει τη στροφή σε εναλλακτικά προϊόντα χωρίς καύση, με λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις. Ένα από αυτά είναι και τα σακουλάκια νικοτίνης ή nicotine pouches, όπως τα αποκαλούμε συχνά, τα οποία τοποθετούνται μεταξύ του άνω χείλους και των ούλων. Προκειμένου οι ενήλικοι (αμετανόητοι) καπνιστές να έχουν ακριβέστερη εικόνα αυτής της επιλογής, απαιτείται να ξεκαθαριστεί το τοπίο όσον αφορά τις διαφορές μεταξύ συμβατικού τσιγάρου και του νέου αυτού εναλλακτικού προϊόντος.

Τα τελευταία χρόνια οι εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία οδήγησαν στη δημιουργία εναλλακτικών προϊόντων με στόχο τη μείωση της βλάβης από το τσιγάρο. Η στρατηγική αυτή στηρίζεται στην απουσία καύσης στα εναλλακτικά προϊόντα, σε αντίθεση με το συμβατικό τσιγάρο, όπου η καύση και το παραγόμενο προϊόν της, η πίσσα, έχουν μεγάλη επιβάρυνση στην υγεία.

Ο στόχος των προϊόντων αυτών είναι να δώσουν στους ενήλικους καπνιστές που δεν διακόπτουν το (συμβατικό) κάπνισμα μια εναλλακτική επιλογή σε σχέση με το τσιγάρο. O Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έχει επιβάλει πολύ αυστηρά κριτήρια στην κυκλοφορία των νεότερων αυτών προϊόντων. Μετά από αυστηρή αξιολόγηση του συνόλου των επιστημονικών τους δεδομένων, αδειοδοτεί ή απορρίπτει τη διάθεσή των προϊόντων αυτών στην αγορά των ΗΠΑ. Με επίσης πολύ αυστηρά κριτήρια και μετά από επιστημονική αξιολόγηση, μπορεί να δώσει και τη δυνατότητα στην κατασκευάστρια εταιρεία να χρησιμοποιεί κάποιους επιστημονικά τεκμηριωμένους ισχυρισμούς για να ενημερώνει τους καπνιστές για τα προϊόντα αυτά.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται οι παρανοήσεις γύρω από τη φύση της νικοτίνης και τη χρήση αυτών των προϊόντων χωρίς καύση.

Η καύση ως πηγή παραγωγής βλαβερών ουσιών

Η βασική αιτία των βλαβερών συνεπειών του τσιγάρου δεν είναι η ίδια η νικοτίνη αλλά η καύση του καπνού, η οποία παράγει χιλιάδες χημικές ουσίες, εκ των οποίων, με βάση τον FDA, περίπου οι 100 θεωρούνται βλαβερές ή δυνητικά βλαβερές για την υγεία των καπνιστών και των παθητικών καπνιστών. Κατά την καύση του, η θερμοκρασία ενός τσιγάρου φτάνει μέχρι και τους 900°C, γεγονός που ευνοεί την απελευθέρωση χημικών ουσιών όπως το μονοξείδιο του άνθρακα και άλλα τοξικά στοιχεία που σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα, των καρδιαγγειακών παθήσεων και χρόνιων αναπνευστικών ασθενειών όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Σε αντίθεση με το κάπνισμα, τα εναλλακτικά προϊόντα, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού, τα nicotine pouches και το snus (που κυκλοφορεί εδώ και χρόνια στη Σουηδία), παρέχουν τη νικοτίνη χωρίς τη διαδικασία της καύσης που συμβαίνει στο τσιγάρο.

Τι γνωρίζουμε για τη νικοτίνη

Η νικοτίνη είναι εθιστική και σίγουρα όχι ακίνδυνη, κάτι που πολύ σωστά σημειώνεται σε όλες τις συσκευασίες (καπνικών) προϊόντων που εμπεριέχουν νικοτίνη. Όπως αναγνωρίζουν πολλοί επιστήμονες, η νικοτίνη μπορεί να αυξήσει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, ιδιαίτερα όταν λαμβάνεται σε υψηλές δόσεις ή χρησιμοποιείται από άτομα με υποκείμενα νοσήματα όπως οι προϋπάρχουσες καρδιοπάθειες. Ωστόσο, όπως υποστηρίζουν πολλές ρυθμιστικές αρχές, δεν είναι η βασική αιτία των ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα. Η κατανόηση αυτής της διάκρισης είναι σημαντική, καθώς συχνά πολλοί καταναλωτές συγχέουν τις βλαβερές συνέπειες της καύσης του καπνού με τη νικοτίνη.

Τι είναι η πίσσα του τσιγάρου

Η πίσσα που απελευθερώνεται από την καύση του τσιγάρου είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο μείγμα χιλιάδων διαφορετικών χημικών ενώσεων. Στην ουσία είναι το υπόλειμμα των στερεών και υγρών σωματιδίων από τον καπνό του τσιγάρου, μετά την αφαίρεση του νερού και της νικοτίνης, και δεν έχει καμία σχέση με την πίσσα που χρησιμοποιείται στην ασφαλτόστρωση. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπογραμμίζει ότι το βάρος της πίσσας δεν είναι από μόνο του ένας αξιόπιστος δείκτης του κινδύνου για την υγεία. Ο πραγματικός κίνδυνος έγκειται στις συγκεκριμένες τοξικές ουσίες που εκλύει.

Τα σακουλάκια νικοτίνης ως νέο εναλλακτικό προϊόν

Τα nicotine pouches ή σακουλάκια νικοτίνης είναι ένα νέο εναλλακτικό προϊόν χωρίς πραγματικό καπνό, το οποίο επιτρέπει τη διακριτική χρήση από το στόμα, παρέχοντας νικοτίνη χωρίς τη δημιουργία αερολύματος. Τα σακουλάκια αυτά είναι μικρά σε μέγεθος και, εκτός από τη νικοτίνη, περιέχουν νερό, ρυθμιστές pH, σταθεροποιητές, γλυκαντικές και αρωματικές ουσίες και ίνες φυτικής προέλευσης. Τοποθετούνται μεταξύ των ούλων και του άνω χείλους από 30 έως 60 λεπτά. Τα σακουλάκια νικοτίνης συχνά πυκνά συγχέονται με ένα άλλο προϊόν καπνού που λαμβάνεται από το στόμα και ονομάζεται snus, η κυκλοφορία του οποίου απαγορεύεται στην Ε.Ε., εκτός της Σουηδίας. Και τα δύο προϊόντα καταναλώνονται από το στόμα, περιέχουν νικοτίνη και μοιάζουν εξωτερικά. Ωστόσο, έχουν σημαντικές διαφορές. Η κύρια είναι ότι το snus περιέχει καπνό, ενώ τα σακουλάκια νικοτίνης «άλας» νικοτίνης. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο το πρώτο έχει μια χαρακτηριστική γεύση καπνού, ενώ τα δεύτερα διατίθενται σε μια ποικιλία γεύσεων.

Τι είναι το snus

Το snus είναι το δημοφιλέστερο καπνικό προϊόν της Σουηδίας, το οποίο μάλιστα έχει μακρά ιστορία στη σκανδιναβική χώρα, καθώς πρωτοεμφανίστηκε τον 17ο αιώνα. Στην αρχική του μορφή ήταν ψιλοκομμένος καπνός, ο οποίος τοποθετούνταν κάτω από τα χείλη. Πολύ αργότερα, τη δεκαετία του 1970, άλλαξε μορφή και ξεκίνησε να διατίθεται σε «mini teabags» που προσομοίαζαν σε μικρά σακουλάκια και τοποθετούνταν μεταξύ των ούλων και του άνω χείλους. To snus καταφέρνει να δώσει στον χρήστη τη νικοτίνη που χρειάζεται χωρίς να ανάψει τσιγάρο. Τα καπνά που εμπεριέχονται στο σουηδικό snus περνούν από επεξεργασία και παστεριώνονται μέσω μιας διαδικασίας υψηλής τεχνολογίας που έχει ως αποτέλεσμα οι νιτροζαμίνες που ανιχνεύονται στον καπνό, τα βαριά μέταλλα και άλλες πιθανώς επιβλαβείς χημικές ενώσεις να παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Το snus, με βάση επιδημιολογικές μελέτες, προκαλεί λιγότερες βλάβες σε σχέση με το κάπνισμα τσιγάρου, ωστόσο το προϊόν δεν κυκλοφορεί στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες βάσει κοινοτικής οδηγίας του 1992.

Πρόσφατα, o FDA ανανέωσε την αδειοδότηση 8 προϊόντων General Snus της Swedish Match, θυγατρικής της Philip Morris International, ως προϊόντων καπνού διαφοροποιημένου κινδύνου, επιτρέπoντας στην εταιρεία να συνεχίσει να ενημερώνει τους ενήλικους καπνιστές ότι το snus μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος, καρδιακών παθήσεων, καρκίνου του πνεύμονα, εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφυσήματος και χρόνιας βρογχίτιδας, σε σύγκριση με τα συμβατικά τσιγάρα.

Σακουλάκια νικοτίνης: Προοπτικές και προβληματισμοί

Τα σακουλάκια νικοτίνης κυκλοφόρησαν στη χώρα μας τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Ως καινούργια κατηγορία, τα προϊόντα αυτά είναι ακόμη αρρύθμιστα, δεν εντάσσονται δηλαδή στο νομοθετικό πλαίσιο των προϊόντων καπνού. Αυτό έχει ως συνέπεια να είναι προσβάσιμα από ανήλικους οι οποίοι έκαναν κακή χρήση και χρειάστηκαν ιατρική βοήθεια. Από την άλλη μεριά, έχουμε αρκετά θετικά επιστημονικά δεδομένα για τα προϊόντα αυτά.

Πρόσφατα ο FDA ενέκρινε για πρώτη φορά την κυκλοφορία στις ΗΠΑ κάποιων συγκεκριμένων προϊόντων του τύπου των nicotine pouches της καπνοβιομηχανίας Philip Morris International και μετά από ενδελεχή αξιολόγηση των επιστημονικών φακέλων επισήμανε ότι λόγω των σημαντικά χαμηλότερων ποσοτήτων επιβλαβών συστατικών που υπάρχουν στα προϊόντα αυτά σε σχέση με τα τσιγάρα και τα περισσότερα προϊόντα καπνού η χρήση τους ενέχει χαμηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου και άλλων σοβαρών παθήσεων υγείας. Όμως, όπως τονίζεται από τον FDA αλλά και από όλους τους ειδικούς παγκοσμίως, δεν υπάρχουν ασφαλή προϊόντα καπνού ή νικοτίνης, οι νέοι δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τα προϊόντα αυτά και οι ενήλικες που δεν είναι ήδη χρήστες δεν θα πρέπει να τα ξεκινούν.

Πώς, λοιπόν, θα διασφαλίσουμε ότι τα προϊόντα αυτά θα παραμείνουν προσβάσιμα από τους ενήλικους καπνιστές, αλλά, από την άλλη, θα τα κρατήσουμε μακριά από τα παιδιά και τους εφήβους; Εδώ η πολιτεία καλείται να δώσει τη λύση. Η νομοθεσία θα πρέπει να είναι αυστηρή και να μην επιτρέπει την πώληση προϊόντων που θα στοχεύουν στους ανήλικους με γεύσεις ή συσκευασίες ελκυστικές γι’ αυτούς. Οι κυρώσεις θα πρέπει να είναι αυστηρές για τις εταιρείες και τα σημεία πώλησης που δεν εφαρμόζουν τον νόμο. Έχουμε όλοι μεγάλες προσδοκίες για το νομοσχέδιο που σύντομα θα παρουσιαστεί από το υπουργείο Υγείας για την προστασία των παιδιών μας από τα προϊόντα καπνού και από το αλκοόλ.