Δεν ξέρω αν είναι η αποδεδειγμένα ψυχοθεραπευτική επίδραση της κηπουρικής που με κέρδισε ή η γαλήνη του μέρους. Πάντως, μετά από μισή κιόλας ώρα στο αγρόκτημα Farma moo στην κοιλάδα της Ντάριζας (μετά τον Διόνυσο και λίγο πριν από τη Νέα Μάκρη) ξέχασα ότι βρισκόμουν μόλις τριάντα ένα χιλιόμετρα από το Σύνταγμα, ένιωσα όμορφα, πραγματικά όμορφα, έτσι όπως μόνο ανάμεσα στα λάχανα και τις κότες, τα κυπαρίσσια και τα πεύκα μπορεί να αισθανθεί κανείς!
Εντάξει, από μικρή είχα την πετριά με τον λαχανόκηπο και με συνάρπαζε η ιδέα της «δικής μου ντομάτας ή φράουλας». Όταν άκουσα ότι υπάρχει ένας πανέμορφος λαχανόκηπος που μπορείς κι εσύ να νοικιάσεις ένα κομμάτι του, όσο μικρό ή μεγάλο θέλεις, για να καλλιεργήσεις μέρος της τροφής σου, αποφάσισα να τον εξερευνήσω. Στον δρόμο φανταζόμουν το καλοκαιρινό τουρλού με «δικά μου» λαχανικά, ντομάτες και πιπεριές μόλις κομμένες από το περιβόλι για γεμιστά και πολλά βαζάκια μαρμελάδας με φρέσκες φράουλες που θα είχα μαζέψει εγώ, κολοκυθόπιτες και κολοκυθάκια τηγανητά από τον αγρό στο… τηγάνι.
Οι φίλοι μου είχαν ήδη βάλει μπρος λάχανα και μπρόκολα, kale και ραπανάκια, μαρούλια και άνηθο, μαϊντανό και πιπεράτη ρόκα, σκάλιζαν και μάζευαν τη μικρή σοδειά τους, που σήμερα θα αποτελούσε και το μεσημεριανό μας φαγητό: λαχανοντολμάδες, μαρουλοσαλάτα με φρέσκα κρεμμυδάκια και άνηθο, ψωμί με πέστο ρόκας, ψητό λάχανο με καυκαλήθρες και φρέσκα αυγά.
Η αλήθεια είναι ότι χαιρόμουν από παιδάκι να μαζεύω χόρτα και πάντα με κατέπλησσε το πώς τα αγγούρια και τα κολοκύθια μεγαλώνουν αστραπιαία κάθε βράδυ, το να βρίσκω το ζεστό αυγό της κότας στο κοτέτσι, ενώ αναρωτιόμουν πώς μια ακρίδα μπορεί να καταβροχθίσει ολόκληρα φύλλα από παντζάρια ή μαρούλια μέσα σε μία νύχτα. Μια γιαγιά και καλοκαιρινές διακοπές στη φύση «φταίνε» γι’ αυτό, αλλά φαίνεται πως μάλλον η απίστευτη γεύση από τα «δικά μου» λαχανικά κράτησε την ωραία ανάμνηση ζωντανή και αναρωτιέμαι αν στη Farma moo μπορώ να την αναβιώσω.
Δεν μπορώ ούτε κι εγώ να εξηγήσω πώς ένα κορίτσι γέννημα-θρέμμα της Αθήνας ακόμα νοιάζεται και συγκινείται απ’ όλα αυτά.
Κάτι φοιτητικά διαβάσματα, κάτι νεανικές αναζητήσεις, επιβεβαίωσαν τη θεραπευτική ικανότητα της φύσης και ο Ραλφ Γουάλντο Έμερσον, ένας ενδιαφέρων συντηρητικός Αμερικανός φιλόσοφος, έβαλε τη στάμπα: «Πουθενά αλλού δεν είναι ευτυχισμένος ο άνθρωπος παρά κοντά στη φύση», είπε, «όλες οι αλήθειες είναι εκεί. Παρατήρησε τη φύση και τον τρόπο που λειτουργεί και θα νιώσεις ευτυχία, θα βρεις απαντήσεις σε όλα». Τον 21ο αιώνα τα ίδια περίπου λένε και οι ψυχοθεραπευτές, αυτήν τη φορά στον άνθρωπο της πόλης που ακόμα αναζητεί την ευτυχία αλλού.
Ψυχοθεραπεία στον λαχανόκηπο;
Όταν πάρκαρα, με υποδέχτηκε ένα μεγαλόσωμο, αν και κουτάβι ακόμα, ποιμενικό σκυλί, φουντωτά γατιά και η Ελένη Απέργη, υπεύθυνη της Farma mοο, που μαζί με τον Άγγελο, τον Μιχάλη και την Γκέλυ νοίκιασαν το μεγάλο αγρόκτημα και ξεκίνησαν πειραματικά αυτήν τη καινοτόμο ιδέα το 2014. Παρήγγειλα έναν καφέ και περπάτησα στο αγρόκτημα, χαζεύοντας τα άλογα και τα κατσικάκια, τις κότες, τις χήνες, τις πέρδικες, τις πάπιες και τους φασιανούς. Τα μέλη και οι επισκέπτες, όπως πληροφορήθηκα αργότερα, μπορούν να αγοράσουν φρέσκα αυγά κότας και χήνας! Οι φίλοι μου είχαν ήδη βάλει μπρος λάχανα και μπρόκολα, kale και ραπανάκια, μαρούλια και άνηθο, μαϊντανό και πιπεράτη ρόκα, σκάλιζαν και μάζευαν τη μικρή σοδειά τους, που σήμερα θα αποτελούσε και το μεσημεριανό μας φαγητό: λαχανοντολμάδες, μαρουλοσαλάτα με φρέσκα κρεμμυδάκια και άνηθο, ψωμί με πέστο ρόκας, ψητό λάχανο με καυκαλήθρες και φρέσκα αυγά. Ο γεωπόνος και ο περιβολάρης του κτήματος πιο δίπλα φρόντιζαν τον μικρό λαχανόκηπο ενός άλλου φίλου που έλειπε σε ταξίδι. Σ’ αυτό το κτήμα μπορείς να συμμετέχεις όσο θέλεις εσύ, να έχεις την απόλυτη φροντίδα του περιβολιού σου (αν είσαι πεπειραμένος και γνωρίζεις πότε πρέπει να φυτέψεις, να λιπάνεις, να μαζέψεις τη συγκομιδή σου) ή να μάθεις σταδιακά όλα όσα χρειάζεσαι για να απολαμβάνεις τη «δική σου» τροφή με τη βοήθεια των ειδικών, του περιβολάρη και του γεωπόνου.
Η κοιλάδα είναι πανέμορφη τώρα τον χειμώνα, αλλά την άνοιξη και το καλοκαίρι είναι απίστευτη. Τα αγριόχορτα δίνουν τη θέση τους στα αγριολούλουδα που χρωματίζουν τις πλαγιές της Πεντέλης και κάθε περιβολάκι φουντώνει από πολύχρωμα λουλούδια και λαχανικά, φρούτα και πολύτιμα ζιζάνια που εδώ, σαν βιολογικό περιβόλι που είναι, δεν θεωρούνται εμπόδιο αλλά βοήθημα στην καλλιέργεια. Τα σκαλιστήρια είναι εκεί, τα φτυάρια και οι τσουγκράνες, τα λάστιχα ποτίσματος και τα ποτιστήρια (αλλά και το αυτόματο πότισμα, για να μην ανησυχείς στις καλοκαιρινές ανομβρίες). Μπορείς να δανειστείς ό,τι εργαλείο χρειάζεσαι όσο φροντίζεις το περιβολάκι σου. Μπορείς να πιεις έναν καφέ ή να τσιμπήσεις ό,τι έχει ετοιμάσει η μητέρα της Ελένης στην κουζίνα − το φαγητό είναι απλό και πολύ νόστιμο. Μπορείς να πας μόνος με τα ακουστικά σου και να αφοσιωθείς στο κάθε φύλλο του μαρουλιού σου σαν να κάνεις διαλογισμό ή με παρέα και να περάσεις ευχάριστα το ρεπό σου, να πάρεις τα παιδιά σου ή το βαφτιστήρι σου και να βρεις απάντηση στο αιώνιο κυριακάτικο ερώτημα: «Πώς μπορώ να ξεκολλήσω το παιδί μου από την οθόνη του υπολογιστή και του κινητού;». Σταδιακά, θα γνωρίσεις και τους υπόλοιπους… αστικούς αγρότες (μέχρι στιγμής 35 άτομα είναι μέλη της Farma moo), θα μοιραστείς το κομπόστ σου μαζί τους (τα οικιακά οργανικά απορρίμματά σου δηλαδή, που όταν ανακατευτούν με το χώμα δίνουν ένα πρώτης τάξεως λίπασμα) και άλλα τέτοια ειρηνικά και ξεχασμένα από εμάς τους Αθηναίους.
Αργότερα, όταν ξεκινήσαμε στο σπίτι το μαγείρεμα με τα δικά μας λαχανικά, ο ενθουσιασμός ήταν μεγάλος. Όμως, η ηρεμία που νιώθεις, έστω και μετά την ολιγόωρη ενασχόληση με το περιβόλι σου, και η γαλήνη που διατηρείται για μέρες μετά(!) είναι νομίζω το ανεκτίμητο αγαθό αυτής της εμπειρίας.
Το ίδιο βράδυ ρώτησα τη Μαρία Ρώτα, φίλη και ψυχοθεραπεύτρια, αν θα μπορούσε μια τέτοια δραστηριότητα να επηρεάσει θετικά την ψυχική υγεία ενός ανθρώπου, ιδιαίτερα στις δύσκολες συνθήκες των τελευταίων χρόνων. Η απάντηση ήταν ξεκάθαρη και θετική: «Η επαφή με τη γη και την καλλιέργεια μας κρατάει σε επαφή με την πραγματικότητα. Βιώνουμε τον κύκλο της ζωής με έναν πολύ δημιουργικό τρόπο. Η ικανοποίηση που αντλείται από την προετοιμασία του χώματος και της σποράς, από τη φροντίδα, την ανάπτυξη και τέλος την απόλαυση του καρπού είναι μοναδική. Συμμετέχουμε ενεργά σε όλα τα στάδια της παραγωγής, πράγμα πολύ σημαντικό για τις μεταβιομηχανικές εποχές κατά τις οποίες συνήθως ο άνθρωπος συμμετέχει μόνο σε περιορισμένα στάδια της παραγωγής. Όλο αυτό είναι μια ολοκληρωμένη εμπειρία ζωής που δίνει τις σωστές διαστάσεις σε πολλά γεγονότα της ζωής μας έξω από τον αγρό. Ο άνθρωπος που ασχολείται με αυτό βλέπει τη θετική πλευρά της δέσμευσης, όχι όπως τη βιώνουμε πολλές φορές στη ζωή μας ως δεσμά, με βάρος και υποχρέωση. Τέλος, είναι ένας καταπληκτικός χώρος και ευκαιρία ουσιαστικής ανταλλαγής και κοινωνικοποίησης.
Δεν είμαι σίγουρη ότι προλαβαίνω να πιάσω καθημερινά τσάπα και φτυάρι και αμφιβάλλω αν κάθε Σαββατοκύριακο θα μπορώ να βρίσκω χρόνο για να σκαλίσω και να ξεχορταριάσω. Θα ήθελα, όμως, πολύ να σπείρω ρόκα και μαρούλια, να κόψω το δικό μου λάχανο και να μάθω περισσότερα για τα παντζάρια, τις πατάτες και τα καρότα που φυτρώνουν μέσα στο χώμα και, πάνω απ’ όλα, μου αρέσει πολύ η ιδέα να καλλιεργώ μέρος της δικής μου τροφής, που θα τη μαγειρεύω ολόφρεσκη την ίδια μέρα. Γι’ αυτό έβαλα στο κόλπο και μια ακόμα φίλη με την οικογένειά της: νοικιάσαμε μαζί έναν μικρό λαχανόκηπο 20 τ.μ. για 100 ευρώ το εξάμηνο και ελπίζω αυτό να με ξεκουνήσει από το γραφείο μου ώστε να ασχοληθώ με μια δραστηριότητα που αποδεδειγμένα με κάνει να νιώθω πολύ πιο χαρούμενη.
Ήδη ψάχνω καλή συνταγή για το καλοκαιρινό τουρλού και για σπιτικό πολτό ντομάτας! Ένα μόνο αναρωτιέμαι: γιατί δεν το έκανα νωρίτερα…
Farmamoo, Nτάριζα (Νέα Μάκρη-Διόνυσος), 6946 636148, www.farmamoo.gr
