Ιεραρχία

Ο Σαίξπηρ εξηγεί γιατί είναι σημαντικό να ξέρεις ποιός είναι πρώτος και ποιός δεύτερος

Της Τροίας τα τειχιά, που ακόμα στέκουν, θα ΄χαν πέσει

κι αφέντη το σπαθί του Έκτορα τώρα δε θα ‘χε,

αν δε συμβαίναν κάποια περιστατικά. Τι; Ακούστε:

Της διοίκησης καθόλου δεν τηρούνται οι κανόνες.

Δέστε πόσες σκηνές Ελλήνων είναι στις πεδιάδες

στημένες μάταια, και στεγάζουν μάταιες φατρίες.

Όταν δεν είναι η ηγεσία όπως η κυψέλη,

όπου οι μέλισσες συγκλίνουν όλες, οι μαζώχτρες,

τι μέλι να γενεί; Αν η εξουσία είν΄αποκομμένη,

κι οι πιο ανάξιοι θα φορούνε προσωπείο ηγέτη.

Οι ίδιοι οι ουρανοί, οι πλανήτες και η γη στο κέντρο

κρατούν λογαριασμό εξουσίας, ιεραρχίας, θέσης,

διάρκειας, μορφής, πορείας, συμμετρίας, χρόνου,

συνήθειας και βαθμού, όλα τούτα στη σωστή τους τάξη.

Για τούτο ο Ήλιος, ο θεσπέσιος πλανήτης, είναι

σε πρωτοκαθεδρία ψηλά στη μέση θρονιασμένος,

κι οι άλλοι γύρω του. Το ανάβλεμμα του διασκορπίζει

των πλανητών τη βάσκανη επιρροή και τη γιατρεύει,

κι ακάθεκτος ξεχύνεται σ’όλους, καλοί ή κακοί ’ναι,

σαν από προσταγή βασιλική. Όταν οι πλανήτες

σε σύγχυση δυσοίωνη κινούνται πάνω κάτω,

επιδημίες, προμηνύματα κακά, ανταρσίες,

φουρτούνες λυσσασμένες και σεισμοί στη γη μεγάλοι,

ανεμοζάλες άγριες, φόβοι, αλλαγές και τρόμοι

εκτρέπουν και διασπούνε, σκίζουνε και ξερριζώνουν

τη συνοχή της πολιτείας και την αρμονία

ως τα θεμέλια της βαθιά. Όταν η ιεραρχία

κλονίζεται, η κατάσταση νοσεί∙  γιατί ποιά σκάλα

ν’ανέβεις για να φτάσεις; Πως μπορούν οι κοινωνίες,

η τάξη στα σχολειά και στ’ αδελφάτα μες στις πόλεις,

το ειρηνικό εμπόριο ανάμεσα σε χώρες,

το δίκιο του πρωτότοκου και της γενιάς η αβάντα,

της ηλικίας τα προνόμια, τα σκήπτρα, οι δάφνες,

χωρίς ιεραρχία να μείνουν στη σωστή τους θέση;

Διώξε την ιεραρχία, τ’όργανο ξεκούρντισέ το,

και να την η διχόνοια. Θα παραλύσουν όλα

και θα κοντραριστούν. Και τα νερά που συγκρατιούνταν

θα σηκωθούν ψηλά, θ’ ανέβουνε τις παραλίες

και τις στεριές του κόσμου όλου θα τις πλημμυρίσουν.

Η ωμή βία θα δυναστεύει την αδυναμία

κι ο κακογιός σκληρά θα θανατώνει το γονιό του.

Το δίκιο θα ‘ναι η δύναμη. Δίκιο κι άδικο, μάλλον,

που την αιώνια πάλη τους ρυθμίζει η δικαιοσύνη,

κι αυτή κι εκείνα, ό,τι νόημα ‘χουν θα το χάσουν.

Τότες δύναμη ν’αποχτήσουν θα επιδιώξουν όλοι,

αυτή τη θέληση θα φέρει, η θέληση κατόπι

την όρεξη, που λύκος είναι κι όλα τα σπαράζει.

Έτσι, με θέληση και μ’όρεξη ενισχυμένη,

η δύναμη τον κόσμον όλο θα καταβροχθίζει,

και τελευταίο θα καταβροχθίσει τον εαυτό της.

Μεγάλε Αγαμέμνονα,

Τούτο το χάος, αν καταπνίγει η ιεραχία,

τούτο το χάος θα ‘ναι η αναπόφευκτη συνέπεια.

Και τούτη η παραμέληση της ιεραρχίας είναι

που οδηγεί σε πισωδρόμισμα όποιους προσπαθούνε

ν’ ανέβουνε ψηλότερα. Το στρατηγό όποιος είναι

ένα σκαλί πιο κάτω τον μισεί κι αυτόν ο άλλος

πιο πίσω, και τον παρακατιανό ο κατώτερος του.

Σιγά-σιγά λοιπόν παίρνουν ξαμάρι από τον πρώτο,

που τον ανώτερό του δε χωνεύει, κι όλους έναν-έναν

τους πιάνει άγριος πυρετός μιάς ζήλειας παθιασμένης.

Αυτός ο πυρετός κρατά την Τροία ως τώρα όρθια

κι όχι η αντρεία. Και για να μην πολυλογώ: την Τροία

οι αδυναμίες μας τη στηρίζουν, κι όχι η δύναμη της. 

_______

Ο μονόλογος του Οδυσσέα, από το "Τρωίλος και Χρυσηίδα" του Σαίξπηρ, σε μετάφραση Νικόλαου Μ. Παναγιωτάκη, εκδ. Στιγμή. Αντιγράφοντάς το, αυθόρμητα σκέφτηκα τον Κωστή Παπαγιώργη που νεαρότερος αντέγραψε με το χέρι ένα ολόκληρο βιβλίο του Ντοστογιέφσκι. Μαθαίνεις πολλά αντιγράφοντας. Αλέθονται οι γνώσεις, κυρίως όμως μαθαίνεις την πειθαρχία. Δεν είναι σύμπτωση ότι κορυφαίοι αντιγραφείς της Ιστορίας υπηρξαν οι μοναχοί.