* SCROLL DOWN FOR THE ENGLISH TEXT
9 Μαρτίου 2012 Θεσσαλονίκη, γύρω στις οκτώ το απόγευμα Έλληνες και ξένοι επισκέπτες φτάνουν στον κινηματογράφο Ολύμπιον. Και μες τη συννεφιά και την ακατάπαυστη βροχή, γίνεται η έναρξη του 14ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Το φετινό πρόγραμμα του φεστιβάλ αποτελείται από δεκάδες πολλά υποσχόμενες ταινίες από όλο τον κόσμο. Μια από αυτές είναι το "The Outcasts" ενός Έλληνα δημιουργού και παραγωγής του οργανισμού ActionAid Hellas. Είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω μαζί τους, μέσω skype, λίγο πριν "το τρίτο κουδούνι" της έναρξης του φεστιβάλ.
Γνωρίζοντας τον Γιώργο Γεωργόπουλο
Το ζήτημα των εξόριστων μαγισσών το επιλέξαμε μαζί με την ActionAid. Είναι ένα ζήτημα κατάφορης καταπάτησης δικαιωμάτων, σχετικά άγνωστο στη χώρα μας. Όταν ακούμε για μαγεία το μυαλό μας πηγαίνει σε τελετές, βουντού ματζούνια κλπ. Οι περιπτώσεις για τις οποίες μιλάμε δεν έχουν να κάνουν με αυτά. Είναι πολύ αφηρημένη η έννοια της μαγείας. Θα έλεγα ότι είναι αρκετά κοντά σε αυτό που λέμε βασκανία στην Ελλάδα.
Οι γυναίκες αυτές συνήθως κατηγορούνται γιατί κάποιος τις είδε στο όνειρο του και μετά του συνέβη κάτι κακό. Ή έτσι ισχυρίζεται τουλάχιστον. Οι γυναίκες που συνήθως κατηγορούνται για μαγεία είναι φτωχές, συχνά άτεκνες ή έχουν γεννήσει μόνο κορίτσια (το οποίο θεωρέιται μεγάλο πρόβλημα στην Αφρική). Μία πληθυσμιακή ομάδα ευάλωτη και απροστάτευτη.
Φυσικά το να κατηγορούνται οι πιο αδύναμοι για τα δεινά άλλων δεν είναι μόνο Γκανέζικο χαρακτηριστικό. Ούτε αφρικάνικο. Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν τέτοιου τύπου φαινόμενα. Και η ξενοφοβία, που τα τελευταία χρόνια είναι σε τόσο μεγάλη έξαρση στη χώρα μας, είναι ενός τέτοιου τύπου φαινόμενο.
Σκεφτείτε έναν άνθρωπο που τον αποβάλλει η ίδια του η κοινωνία επειδή είναι αδύναμος, αναγκάζεται να μεταναστεύσει και τελικά δέχεται τις επιπτώσεις μίας ξενοφοβικής συμπεριφοράς στο δυτικό πλέον κόσμο για τον ίδιο ακριβώς λόγο για τον οποίο εγκατέλειψε τη χώρα του. Επειδή είναι εύκολο να στοχοποιηθεί. Κάτι τέτοιες αναγωγές κάνανε το θέμα να μου φαίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρον.
Η μεγαλύτερη δυσκολία που θεωρούσα ότι θα συναντήσουμε στη Γκάνα είχε να κάνει με το να μπορέσουμε να κάνουμε αυτές τις γυναίκες να ανοιχτούν και να μας μιλήσουν. Σε αυτόν τον τομέα έκανε πολύ καλή προετοιμασία η Βίκυ της ActionAid Hellas με την πολύ σημαντική συμβολή της ActionAid Ghana. Οι δυσκολίες που τελικά αντιμετωπίσαμε είχαν να κάνουν περισσότερο με την έλλειψη υποδομών στη χώρα, τις καιρικές συνθήκες κτλ.
Οι καταυλισμοί των “μαγισσών” είναι αρκετά απομακρυσμένοι από πόλεις που να διαθέτουν υποδομές φιλοξενίας και συνήθως δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα. Τα καταλύματα που μείναμε ήταν υποτυπώδη. Οι εναλλαγές του καιρού ζέστη-βροχή ήταν επίσης πρόβλημα. Αλλά σίγουρα η χαρά του ταξιδιού ήταν μεγαλύτερη από αυτές τις δυσκολίες.
Κάθε ταξίδι τέτοιου τύπου στην Αφρική με κάνει να επαναπροσδιορίζω κατά κάποιο τρόπο το αξιολογικό μου σύστημα. Να ξεχώρίζω τα σημαντικά πράγματα από τα ασήμαντα. Δυστυχώς, έχω παρατηρήσει στον εαυτό μου, ότι αυτό δεν κρατάει πολύ. Σύντομα ξαναμπαίνω στη λούπα που ήμουνα και πριν και τα ασήμαντα μεγιστοποιούνται πάλι. Γενικά δεν είμαι ο τύπος που θα δω τα χειρότερα και θα νιώσω ανακούφιση λέγοντας “εντάξει αφού δεν είμαστε και έτσι μην έχουμε παράπονο”.
Κάθε κατάσταση έχει τις δυσκολίες της και τη βαρύτητά της. Στην κατάσταση που ζούμε στην Ελλάδα τώρα υπάρχει η αίσθηση της πτώσης. Αυτή η αίσθηση δεν χωνεύεται εύκολα. Στη Γκάνα και τις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου η κατάσταση μοιάζει σα να έχει “λιμνάσει” αιώνες τώρα. Είναι τρομακτικό αλλά εκεί είναι συνηθισμένοι στη φτώχεια και τις δυσκολίες.
Στα αυτά τα ζητήματα ο κινηματογράφος μπορεί να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο ως μέσο ευαισθητοποίησης. Κυρίως οι ταινίες τεκμηρίωσης. Γι'αυτο και στο “The Outcasts” η ActionAid μπαίνει σε ρόλο παραγωγού αν και δεν είναι αυτή η δουλειά της. Ελπίζουμε ότι το ”The Outcasts” θα λειτουργήσει ως το μέσο για να ακουστεί η φωνή αυτών των γυναικών. Το γεγονός ότι θα ακουστεί μέσω μίας χώρας που αντιμετωπίζει και αυτή τεράστια προβλήματα θα κάνει τη φωνή αυτή ακόμα δυνατότερη.
Η Βίκι Μαρκολέφα, παραγωγός της ταινίας μου εξηγεί το ρόλο της ActionAid:
Η ActionAid είναι μια διεθνής ΜΚΟ που μάχεται ενάντια στην φτώχεια και την ανισότητα για περισσότερα από 40 χρόνια. Η δράση μας επικεντρώνεται στις πιο φτωχές χώρες του κόσμου, εκεί δηλαδή όπου η επιβίωση με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα είναι κυρίαρχη. Στόχος μας είναι μέσα από την συνεργασία μας με τους κατοίκους να δημιουργήσουμε εκείνες τις προϋποθέσεις όπου οι ίδιοι, με τις δικές τους δυνάμεις, βελτιώνουν σταδιακά και μακροπρόθεσμα τις συνθήκες διαβίωσής τους. Δρούμε κυρίως μέσα από έργα ανάπτυξης και εκστρατείες ενημέρωσης και κινητοποίησης. Στην Ελλάδα λειτουργούμε από το 1998, χάρη στην σταθερή υποστήριξη περισσότερων από 40.000 Ελλήνων.
Για εμάς στην ActionAid, η φτώχεια έχει γυναικείο πρόσωπο. Γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι τα πρώτα θύματα της φτώχειας. Στην Γκάνα εργαζόμαστε για περισσότερο από 20 χρόνια και στους καταυλισμούς συγκεκριμένα έχουμε αναπτύξει πολλά προγράμματα, όπως το Πρόγραμμα Go Home που στόχο έχει την επανένταξη των εξόριστων γυναικών και την προετοιμασία των κοινοτήτων τους να τις δεχθούν. Ήδη περισσότερες από 200 γυναίκες έχουν ξαναφτιάξει τη ζωή τους και ελπίζουμε ο αριθμός να μεγαλώσει σταδιακά. Επίσης, έχουμε προσφέρει σε πολλές γυναίκες που ζουν στον καταυλισμό νέες στέγες, καθώς τα σπίτια τους εκτός από παλιά και μικρά, έσταζαν νερό με αποτέλεσμα ιδιαίτερα την περίοδο των βροχών να μην μπορούν να μείνουν μέσα. Το Δίκτυο «Μαγισσών» είναι μια πρωτοβουλία που βοηθά γυναίκες από τους 6 καταυλισμούς να μοιράζονται τα προβλήματά τους, να γνωρίσουν η μία την άλλη, να συζητούν και να ενδυναμώνονται. Τέλος, η ActionAid Ghana πιέζει τις αρχές να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους και να παρέχουν στις γυναίκες των καταυλισμών προστασία και την δυνατότητα να επιστρέψουν ασφαλείς σπίτια τους.
*Το ντοκιμαντέρ προβάλλεται στις 14 και 17 Μαρτίου στο φεστιβάλ
----------------------------------------------
9th of March 2012, Thessaloniki. Around 8 o’ clock in the afternoon, greek as well as foreign visitors are approaching the legendary “Olympion” cinema. Paradoxically, the greek sky is full of clouds and it is pouring down rain, just before the official opening of the 14th Documentary Festival of Thessaloniki. This year’s program consists of a plethora of great documentaries from around the world. One of them is “The Outcasts” a greek documentary produced by the organisation "ActionAid Hellas”. Just before ”the third bell rang” I had a chance to talk to both the director and the producer of the documentary, on skype…
Viki Markolefa, the producer of "The Outcasts" explains the role of ActionAid:
ActionAid is an international organisation fighting poverty around the world. It was founded forty years ago helping the poorer countries on earth. The focus is given on education. The aim of our organisation is not to provide temporary help.
Our aim is to create the appropriate conditions for people to improve their lives with their own means. For example, we prefer to present an alternative agriculture program instead of just providing some food. We give all our strength to countries that mostly need help.
Our contributors have an amazing faith on us, and that keeps us going. These days ActionAid is affected as well by the Greek economical crisis. But dealing with poverty is something very familiar to us. I have travelled a lot to poor countries around the world and I can reassure you that our situation is far from what the condition that these countries are facing.
Meeting the director Giorgos Georgopoulos
The film is about women in Ghana that are mistreated as they are considered to be “witches”. This situation – that is a flagrant violation of human rights - is not really known in our country, where we just associate the word “witchcraft” with people practising voodoo etc. In this case it is about something totally different.
It is something much more abstract and I personally connect it with prejudice. It is a common practice that men from Ghana blame women as “witches”. For example if they happen to dream of them in their sleep, then automatically something unfortunate happens to them!
Usually these women, that are accused as witches are extremely poor, unable to bear a child, or women that have given birth only to girls, which is “a bit” of an issue in the sexist community of Ghana, and in Africa in general. Women of these “categories” belong to a very vulnerable and unprotected group of people.
Discrimination and abuse of a small group of people or a vulnerable and weak minority, is not something that it’s only happening in Ghana, or in Africa in general. We meet this phenomenon in different countries all over the world.
The same happens in Greece the last few years with the recently coming foreign immigrants. Imagine if you were an outcast of your own society, discriminated at your country and then once you are forced to immigrate to a different country (usually part of the western world) you face the same discrimination for the same reasons that you left your country in the first place! It’s so easy to become part of a “target” group when you are weak. I just find this topic extremely interesting.
Before visiting Ghana I considered that the biggest difficulty I would have to deal with would be to persuade these women to “open up” about what they are facing there. In this case, I had a great support from my producer and the representative of ActionAid Hellas, Viki Markolefa. I was surprised to see that the difficulties that we actually had to face were more of a practical nature and had to do with the poor infrastructure of the country, the weather conditions etc.
The “witch” exile camps were far away from places that could provide some hospitality and accommodation for the film crew and usually were not provided with electricity. The camps that we ended up staying had rough conditions that were causing extra difficulties. But of course the joy of the journey and being in a different continent didn’t let these difficulties to stand in our way.
A trip like that to Africa makes you reconsider and revaluate your whole world theory. It helps you prioritise what is important in this life and what is insignificant. Unfortunately we return back home and forget, and these “revaluation” feelings are wearing off. We go back and we get on the same “loop” and the insignificant things in life are being exaggerated again.
Personally I am not a person that gets positivity by comparing their situation with other people that are facing greater difficulties in life. Every person has to deal with his/hers own dramas and struggles. But in Greece there is now a wave of negativity and “fall”. And this is something that I can’t cope with. In Ghana and generally speaking the developing countries, people had to deal with this “fall” for centuries now. It is shocking for us maybe, but people are actually used to live in conditions of extreme poverty and hardship.
Cinema can play a very strong role in issues like that and motivate people to do something about it. Especially documentaries. For that reason an organisation like ActionAid is producing this film although this is not its usual role and capacity. We hope that through this film the voice of these women in Ghana will be heard.
Furthermore this voice will be heard from a country like Greece, which is facing its own economic crisis. And in this way we could make this voice sound louder.
*"The Outcasts" is showing at the festival on the 14th and 17th of March
σχόλια