Έχουμε όραμα για τον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της ΕΕ. Και αυτό το όραμα μπορεί να γίνει πραγματικότητα μόνο αν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες αλλά και το διδακτικό προσωπικό μπορούν να μετακινηθούν απρόσκοπτα από το ένα πανεπιστήμιο στο άλλο, από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, για να αποκτήσουν την καλύτερη δυνατή εμπειρία μάθησης και διδασκαλίας. Κι αυτό επειδή τίποτα δεν είναι πιο συναρπαστικό από την επαφή με διαφορετικές ιδέες, διαφορετικά ακαδημαϊκά περιβάλλοντα και διαφορετικές προσεγγίσεις.
Φυσικά, πολλοί επωφελούνται ήδη από τις προσφορές κινητικότητας, αλλά αντιμετωπίζουν γραφειοκρατία, για παράδειγμα σχετικά με τα εγκεκριμένα μαθήματα ή την αναγνώριση ακαδημαϊκών μονάδων. Αυτό μπορεί να φαίνεται πολύ κουραστικό και να αποτρέπει ευθύς εξαρχής τους ενδιαφερόμενους και τις ενδιαφερόμενες από το να υποβάλλουν αίτηση.
Η επιθυμία μας ήταν να εκσυγχρονίσουμε και να απλουστεύσουμε τη διαδικασία.
Έτσι, με την ευκαιρία της 35ης επετείου του προγράμματος Erasmus+, κάναμε ένα βήμα πίσω και ρωτήσαμε:
Τι θα συνέβαινε αν υπήρχε ένας απλός τρόπος να μπορεί να αναγνωρίζεται η ταυτότητα και η ιδιότητα του φοιτητή, και έτσι να παρέχεται άμεση πρόσβαση σε φοιτητικές υπηρεσίες σε ολόκληρη την ΕΕ; Και πώς μπορεί αυτό να συνδεθεί με την ασφαλή ψηφιακή ανταλλαγή πληροφοριών για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες μεταξύ των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus+; Πώς μπορούμε να κάνουμε την εμπειρία του Erasmus+ ακόμη πιο ευχάριστη για όλους όσοι επιθυμούν να μεταβούν στο εξωτερικό για σπουδές, πρακτική άσκηση ή μαθητεία ή για να συμμετάσχουν σε ανταλλαγές προσωπικού σε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της νεολαίας και του αθλητισμού;
Έτσι γεννήθηκε η πρωτοβουλία για την ευρωπαϊκή φοιτητική ταυτότητα.
Μέσω αυτής, ψηφιοποιούμε τα πάντα σχετικά με την οργάνωση της κινητικότητας των φοιτητών και των φοιτητριών στο πλαίσιο του Erasmus+, από την παροχή πληροφοριών και τις διαδικασίες υποβολής αιτήσεων έως την αναγνώριση των ακαδημαϊκών μονάδων, από τις ανταλλαγές δεδομένων για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες έως την ψηφιακή υπογραφή των εγγράφων.
Η αλλαγή ακούγεται σημαντική, κι αυτό επειδή είναι.
Για να κάνουμε το φιλόδοξο όραμά μας πραγματικότητα, διασυνδέουμε στενά τέσσερις δράσεις, καθεμία από τις οποίες καλύπτει μία συγκεκριμένη ανάγκη:
Υπάρχει φυσικά η ίδια η ευρωπαϊκή φοιτητική ταυτότητα, η οποία έδωσε το όνομά της σ’ αυτή την πρωτοβουλία. Δημιουργήσαμε ένα εργαλείο που μπορεί να εγγυηθεί την ασφαλή ανταλλαγή πληροφοριών για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες και να τους επιτρέψει να μετακινούνται απρόσκοπτα μεταξύ των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, η κάρτα μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα, όπως να παρέχει στους φοιτητές και τις φοιτήτριες πρόσβαση σε διαδικτυακά μαθήματα και υπηρεσίες που παρέχονται σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης άλλα από αυτά στα οποία σπουδάζουν. Αυτή η προσθήκη στις υφιστάμενες, εθνικές φοιτητικές ταυτότητες ξεκίνησε ευοίωνα: μέχρι στιγμής, 2,6 εκατομμύρια φοιτητές και φοιτήτριες έχουν μετατρέψει τις ταυτότητές τους σε ευρωπαϊκές φοιτητικές ταυτότητες. Έως το 2025, όλοι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες στην Ευρώπη θα πρέπει να μπορούν να απολαμβάνουν τα οφέλη της, που μπορεί να συμπεριλαμβάνουν επίσης πρόσβαση σε βιβλιοθήκες, μέσα μεταφοράς και καταλύματα ή εκπτώσεις για πολιτιστικές δραστηριότητες σε ολόκληρη την ΕΕ.
Για να δοθεί η δυνατότητα στους φοιτητές και τις φοιτήτριες να αποδεικνύουν την ιδιότητά τους σε διασυνοριακό και διακρατικό επίπεδο, ήταν απαραίτητο ένα ασφαλές και αξιόπιστο ψηφιακό αναγνωριστικό φοιτητή: Η Επιτροπή πρότεινε την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική φοιτητική ταυτότητα (European Student eID), η οποία παρέχει τοπική επαλήθευση ταυτότητας και καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες.
Την ταυτότητα και την ηλεκτρονική ταυτότητα συμπληρώνει η εφαρμογή Erasmus+, μέσω της οποίας οι φοιτητές και οι φοιτήτριες μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση στις χρήσιμες πληροφορίες που χρειάζονται πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την κινητικότητά τους. Η εφαρμογή είναι επίσης ένας διαδικτυακός χώρος συνάντησης στον οποίο οι φοιτητές και οι φοιτήτριες μπορούν να συνδεθούν και να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους. Το ανανεωμένο εργαλείο κυκλοφόρησε το 2021 και πάνω από 160 000 φοιτητές και φοιτήτριες το έχουν τηλεφορτώσει μέχρι στιγμής.
Συζητώντας με φοιτητές και φοιτήτριες σε ολόκληρη την ΕΕ, και ακούγοντάς τι είχαν να πουν, βρέθηκα στην ευχάριστη θέση να μάθω ότι οι ενέργειες αυτές είχαν θετικό αντίκτυπο στην εμπειρία τους από το πρόγραμμα Erasmus+.
Ο κ. Ευάγγελος Κατσαρός, από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο οποίος συμμετείχε σε σπουδές Erasmus+ στη Μπρατισλάβα της Σλοβακίας κατά το χειμερινό εξάμηνο του 2018 μοιράστηκε μαζί μου την άποψή του:
«Η εμπειρία μου στο πλαίσιο του προγράμματος ανταλλαγής φοιτητών ήταν μία από τις καλύτερες της ζωής μου. Ωστόσο, μία από τις προκλήσεις που αντιμετώπισα, όπως και πολλοί άλλοι φοιτητές και φοιτήτριες, ήταν η γραφειοκρατία, ιδίως κατά τη διάρκεια του προγράμματος ανταλλαγής. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για κάθε εξερχόμενο φοιτητή να επικοινωνήσει με τον υπεύθυνο διεθνών σχέσεων / το ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης προκειμένου να λάβει μια υπογραφή ή έγκριση ή ακόμη και πληροφορίες, ιδίως για τα ιδρύματα που πρέπει να συντονίσουν πολλούς εξερχόμενους φοιτητές και φοιτήτριες που ενδέχεται να αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ταυτόχρονα. Θα ήταν ευκολότερο αν όλη η διαδικασία μπορούσε να διεκπεραιωθεί, να αποθηκευτεί και να είναι προσβάσιμη μέσω διαδικτυακού περιβάλλοντος. Αν και η γραφειοκρατία δεν επηρεάζει την εμπειρία της κινητικότητας στο σύνολό της, η ψηφιοποίηση της κινητικότητας στο πλαίσιο του Erasmus+ μπορεί οπωσδήποτε να είναι χρήσιμη, τόσο για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, δεδομένου ότι μπορούν να έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε όλες τις διαδικασίες, όσο και για τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, διότι θα μπορούν να στηρίξουν και να συντονίσουν αποτελεσματικότερα τους εξερχόμενους φοιτητές και φοιτήτριες.»
Αναζητήσαμε επίσης τρόπους για την αύξηση της αποτελεσματικότητας των διοικητικών διαδικασιών. Έτσι, συμπεριλάβαμε στην πρωτοβουλία το δίκτυο «Erasmus Without Paper» (Erasmus χωρίς χαρτί). Σήμερα, περισσότερα από 3.000 ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ολόκληρη την ΕΕ ανταλλάσσουν δεδομένα στο διαδίκτυο μέσω αυτού του δικτύου, υπογράφουν συμφωνίες συνεργασίας με άλλα πανεπιστήμια και συνάπτουν συμφωνίες μάθησης με φοιτητές και φοιτήτριες που συμμετέχουν στην κινητικότητα. Και έως το 2023 θέλουμε να έχουν συνδεθεί όλα τα πανεπιστήμια της ΕΕ.
Η σύγχρονη και αποτελεσματική διαχείριση της κινητικότητας είναι πιο κοντά από ποτέ. Και δεν θα οδηγήσει μόνο σε σημαντική απλούστευση για όλα τα μέρη της. Θα ενισχύσει επίσης την ποιότητα της εκπαίδευσης στην ΕΕ και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για τη σημαντική ενίσχυση της κινητικότητας των φοιτητών και των φοιτητριών σύμφωνα με τους στόχους του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης.
