Η εντυπωσιακή φωτογραφία μιας πελώριας εξέδρας άντλησης πετρελαίου που εμφανίστηκε προ ημερών στα ελληνικά ΜΜΕ να «πλέει» (ουσιαστικά ρυμουλκούνταν) ανοικτά της Κεφαλονιάς με κατεύθυνση ένα τουρκικό λιμάνι –και που από μακριά έμοιαζε με κυκλώπεια μεταλλική πύλη-απομεινάρι κάποιου χαμένου πολιτισμού– τρόμαξε αρκετό κόσμο που πίστεψε ότι ξεκίνησαν ήδη οι γεωτρήσεις στο Ιόνιο κι ότι αυτή στο εξής αυτή θα ήταν μια μόνιμη εικόνα στην περιοχή. Που δηλαδή σύντομα μπορεί να είναι – μέσα στη χρονιά αναμένεται να ξεκινήσουν σχετικές έρευνες στον Πατραϊκό κόλπο και το Κατάκολο.
Δεν είναι μόνο ότι οι εξέδρες αυτές θα αλλοιώσουν –ή έστω θα κάνουν πιο «industrial»– τα γραφικά ηλιοβασιλέματα του Ιονίου. Η Greenpeace, το WWF (που κατέφυγαν στο Συμβούλιο Επικρατείας ζητώντας ακύρωση των ερευνών) και άλλες αντίστοιχες οργανώσεις, όπως και αρκετοί επιστήμονες, έχουν ήδη προειδοποιήσει σε πολλούς τόνους για τους πολλαπλούς κινδύνους που εγκυμονεί μια εξόρυξη για πετρέλαιο ή φυσικό αέριο σε μια κλειστή θάλασσα όπως η Μεσόγειος και μάλιστα σε μια ιδιαίτερα σεισμογενή περιοχή όπως το τόξο του Ιονίου, για να μην αναφερθούμε στις επιπτώσεις που θα είχε στο σπάνιο οικοσύστημα, την αλιεία, τις τοπικές κοινότητες και εννοείται στον τουρισμό κάποιο απευκταίο ατύχημα τύπου Exxon Valdez. Ακτιβιστές και ειδικοί απεύθυναν αγωνιώδη έκκληση και στον πρωθυπουργό, δίχως δυστυχώς να εισακουσθούν.
Σε εποχές που η κλιματική αλλαγή χτυπάει «κόκκινο», η επιμονή στην άντληση ρυπογόνων καυσίμων που συμβάλλουν στην πλανητική υπερθέρμανση είναι η χειρότερη υπηρεσία που μπορούμε να προσφέρουμε όχι μόνο στον τόπο που ζούμε αλλά στην ανθρωπότητα και τον πλανήτη συνολικά.
Το κακό όμως δεν περιορίζεται εκεί, ούτε και στα βουνά της Ηπείρου όπου επίσης σχεδιάζονται εξορύξεις υδρογονανθράκων παρά τις έντονες τοπικές αντιδράσεις. Συμβάσεις έρευνας υπογράφτηκαν πρόσφατα εξάλλου, παρουσία του Αλέξη Τσίπρα, και για το Λιβυκό πέλαγος νότια της Κρήτης, πιθανότατα αύριο και για το ίδιο το Αιγαίο όπου άλλωστε ήδη δραστηριοποιούνται οι Τούρκοι. Όχι πως είναι και κανένα «παρθένο έδαφος», στον Πρίνο της Θάσου υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια ελληνική γεώτρηση –η πρώτη είχε μάλιστα γίνει επί χούντας–, με την παραγωγή να φτάνει σήμερα τα 4.000 βαρέλια ημερησίως. Χαμός εξάλλου γίνεται καιρό τώρα στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου για το ποιος δικαιούται να εκμεταλλευτεί ποιες ΑΟΖ, με το τουρκικό ερευνητικό πλοίο Γιαβούζ να καταπλέει χτες στην περιοχή συντηρώντας την ένταση. Να δεις που στο τέλος θα πολεμήσουμε για το ποιος κατάφερε τη μεγαλύτερη πετρελαιοκηλίδα.
Γεωτρήσεις σχεδιάζουν και οι Ισραηλινοί, πιθανότατα αύριο και άλλοι «γείτονες». Μια απειλή που για δεκαετίες ήταν επικρεμάμενη πάνω από τη "mare nostrum" ήρθε φαίνεται καιρός να υλοποιηθεί. Το «καρότο» όσο αφορά την Ελλάδα είναι ότι θα γίνουμε κι εμείς ένας υπολογίσιμος ενεργειακός κολοσσός, θα αναβαθμιστεί ο γεωστρατηγικός μας ρόλος, θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, θα φτηνύνουν ενδεχομένως και οι τιμές των καυσίμων που είναι από τις ακριβότερες στην ΕΕ.
Για το «μαστίγιο» βέβαια που πάει μαζί πακέτο, τσιμουδιά – δεν θα διαβάσετε γι΄αυτό σε κανένα προεκλογικό πρόγραμμα κόμματος εξουσίας, ούτε φυσικά θα το δείτε σαν αποκαλυπτικό ρεπορτάζ σε κάποιο μέινστριμ μέσο. Το λες και συστημική «ομερτά» που ποντάρει και στο ότι ο ταλαιπωρημένος από τη μακρά ύφεση και την ανέχεια κόσμος θα συναινέσει ασμένως στην προοπτική μιας μεγάλης και πολλά υποσχόμενης επένδυσης «εθνικής σημασίας».
Η Ανατολική Μεσόγειος του 2050 ίσως να θυμίζει ελάχιστα τη σημερινή και το «ΟΚ» από ελληνικής πλευράς το έδωσε δυστυχώς μια αριστερή κυβέρνηση που κόπτεται για τις «πράσινες» ευαισθησίες της, με τη σιωπηρή συναίνεση των συνεργαζόμενων με αυτή Οικολόγων-Πράσινων (υποτίθεται ότι δόθηκαν περιβαλλοντικές εγγυήσεις που η αξιοπιστία τους ελέγχεται). Δεν μπορώ βέβαια να φανταστώ κάποια ελληνική κυβέρνηση –και σίγουρα όχι μια ενδεχόμενη αυριανή κυβέρνηση ΝΔ– που θα έλεγε «όχι» στις γεωτρήσεις και τις εξορύξεις ενόσω ο αναπτυξιολάγνος πυρετός βαράει 40άρια στην ευρύτερη περιοχή, κι αν το έκανε, και τα σχωριανά της θα άκουγε και δεν θα μακροημέρευε – είναι πολλά και μεγάλα τα διεθνή ενεργειακά συμφέροντα που πιέζουν, με πρώτα τα αμερικανικά. Ταυτόχρονα, το οικολογικό κίνημα σήμερα στην Ελλάδα είναι σχεδόν ανύπαρκτο σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε όλη σχεδόν την υπόλοιπη Ευρώπη – το βάρος όλο σηκώνουν κάποιες «ηρωικές» τοπικές αντιστάσεις.
Κι όμως, τα κινήματα και οι κοινωνίες των πολιτών είναι που μπορεί να κάνουν τη διαφορά όπως την έκαναν βάζοντας «στοπ» σε πολλές περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια σε ΗΠΑ, Καναδά, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία και αλλού. Οι περισσότεροι συμπατριώτες μας δεν έχουν βέβαια συνειδητοποιήσει ότι πρόκειται για μια πολύ σοβαρή κατάσταση που υποθηκεύει το μέλλον της ευρύτερης περιοχής για πολλά πολλά χρόνια με αμφίβολες προοπτικές. Ότι ακόμα κι αν βρεθούν αξιόλογα κοιτάσματα και αρχίσει η εκμετάλλευσή τους, η μερίδα του λέοντος θα ανήκει βεβαίως στις πολυεθνικές που επιχειρούν – υπόψη π.χ. ότι λίγα χιλιόμετρα από τις πετρελαιοπηγές στο Δέλτα του Νίγηρα ζουν άνθρωποι πάμφτωχοι χωρίς καν ηλεκτρικό ρεύμα, με μολυσμένα νερά και εδάφη.
Ότι η αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος και η απειλή για τη θαλάσσια ζωή όπως και για τον τουρισμό είναι μακροπρόθεσμα πολύ πιο δυσοίωνη από ένα ενδεχόμενο νέο «κόψιμο» μισθών, συντάξεων και επιδομάτων, ακόμα κι από ένα κακοπληρωμένο επταήμερο non-stop εργασιακό «κουπί». Ότι την πιο επικίνδυνη «εισβολή» στη Μεσόγειο σήμερα δεν την κάνουν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες που πνίγονται κατά εκατοντάδες κάθε χρόνο μπροστά στα τείχη του «Κάστρου Ευρώπη» αλλά η διεθνής «μαφία» των υδρογονανθράκων που είναι πιο αποφασισμένη από ποτέ να βάλει «πόδι» στην περιοχή.
Ποια όμως εκπαίδευση και ποια πολιτική καλλιέργησε στον μέσο πολίτη τέτοιους προβληματισμούς και ευαισθησίες; Καμία απολύτως, γι΄αυτό και οι οικολογικές κινήσεις στην Ελλάδα είναι μάλλον περιθωριακές ή παραρτήματα κομμάτων όταν στη Γερμανία π.χ. είναι πια δεύτερο κόμμα ενώ στη Βρετανία όλοι μιλάνε για το νέο μαχητικό «πράσινο» κίνημα Rebellion Extinction. Εκκωφαντική είναι σε τέτοια θέματα και η σιωπή (πλην εξαιρέσεων) της εγχώριας διανόησης ή ό,τι απέμεινε από αυτή. Η ελπίδα ίσως έρχεται από τα νέα παιδιά, στην παγκόσμια αφύπνιση για την πλανητική υπερθέρμανση και την οικολογική καταστροφή που τη σιγοντάρει βλέπουμε να πρωτοστατούν μαθητές, στις κινητοποιήσεις του Μαρτίου συμμετείχαν και αρκετά ελληνικά σχολεία.
Γνωστές βέβαια οι κατηγορίες της «άλλης πλευράς»: Όσοι τα λένε αυτά είναι «μίζεροι», «ταγάρια», «αφελείς», «οπισθοδρομικοί», «εχθροί της προόδου» κ.λπ. Ε ναι, τι να κάνουμε τώρα, είμαστε κάποιοι-ες που θεωρούμε πως η Μεσόγειος δεν είναι το κρυμμένο Ελντοράντο του 21ου αιώνα, δεν κόβεται σε «οικόπεδα» και δεν χωρίζει χώρες και λαούς αλλά τους ενώνει. Που πραγματικό «θησαυρό» θεωρούμε τις φώκιες, τα δελφίνια, τις θαλάσσιες χελώνες, τις καθαρές θάλασσες και παραλίες. Που, όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, πιστεύουμε ότι πραγματικά πολύτιμο είναι ένα δέντρο που είναι πράσινο και όχι κάποιο φτιαγμένο από χρυσό ή ασήμι. Που επιμένουμε ότι βιώσιμη ανάπτυξη που να είναι προς το πραγματικό συμφέρον των πολλών και όχι των γνωστών-άγνωστων λίγων μπορεί να υπάρξει και πέρα από το οικολογικά χρεοκοπημένο μοντέλο που πάνε να μας «φορέσουν» κι εδώ, ειδικά σε μια χώρα που φημίζεται για την ιστορία, το φυσικό περιβάλλον και τη βιοποικιλότητά της.
Σε εποχές που η κλιματική αλλαγή χτυπάει «κόκκινο», η επιμονή στην άντληση ρυπογόνων καυσίμων που συμβάλλουν στην πλανητική υπερθέρμανση είναι η χειρότερη υπηρεσία που μπορούμε να προσφέρουμε όχι μόνο στον τόπο που ζούμε αλλά στην ανθρωπότητα και τον πλανήτη συνολικά.
