Σε ελάχιστα μέτρα από τον Λευκό Πύργο, στον προαύλιο χώρο του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης, πολλοί νέοι έπαιζαν, γυμνάζονταν, συζητούσαν και γελούσαν. Ήταν ένα μουντό απόγευμα όταν πέρασα την πόρτα του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης για να συναντήσω τον Γιάννη Μπουτάρη.
Στον τρίτο όροφο του επιβλητικού κτιρίου επικρατούσε αναβρασμός. «Αν θέλεις να μάθεις αν υπάρχει ζωή μετά θάνατον, πέρνα μέσα» έγραφε η μικρή φωτογραφία που ήταν κολλημένη έξω από την πόρτα του δημάρχου.
Τολμηρός, αιρετικός, αυθεντικός, βωμολόχος, πληθωρικός, με υποδέχεται φορώντας ένα πουκάμισο στο αγαπημένο του ροζ χρώμα, θαλασσί κάλτσες και τις χαρακτηριστικές του τιράντες.
Μέσα στο γραφείο του παρατήρησα ότι τον περισσότερο χώρο καταλάμβαναν κάποια προσωπικά αντικείμενα, οικογενειακές φωτογραφίες, πίνακες ζωγραφικής, δώρα, βραβεύσεις, τιμητικές διακρίσεις, αγαλματάκια, σημαίες και, φυσικά, πολυάριθμοι φάκελοι που αφορούν ζητήματα της συμπρωτεύουσας.
Βγαίνοντας στο μπαλκόνι, απολάμβανες την πανέμορφη θέα προς τη θάλασσα αλλά και την Άνω Πόλη, ενώ σχολίασα το καράβι που έχει μετατραπεί σε γλυπτό και βρίσκεται στην είσοδο. «Αυτό το είχαμε στολισμένο τα Χριστούγεννα και επειδή το κόστος της αποσυναρμολόγησης ήταν υψηλό, το μετασχηματίσαμε σε γλυπτό» μου εξηγεί ο Γιάννης Μπουτάρης.
Είναι ένας άνθρωπος που πολλοί εξακολουθούν να κατηγορούν ως προδότη, ανιστόρητο, άθεο, ανθέλληνα, φιλότουρκο και προσφάτως αλκοολικό, ενώ άλλοι θα σου πουν ότι η εξωστρέφεια που συναντάς στη Θεσσαλονίκη αποτελεί παρακαταθήκη της δική του θητείας και μόνο.
Στη διάρκεια της συνέντευξης μιλά ανοιχτά για όλα, χωρίς να στρογγυλεύει τις απόψεις του και δίχως να χρησιμοποιεί πολιτικές ορολογίες. «Σκοπός μου είναι να λέω πάντα την αλήθεια» συνηθίζει να λέει.
Το πρόβλημα είναι ότι είμαστε προσκολλημένοι συναισθηματικά στην αρχαία Ελλάδα. Δεν σου κάνει εντύπωση πως όλα έχουν αναφορά στην αρχαία Ελλάδα; Τότε όμως ήταν κυρίαρχη δύναμη, όχι όπως είμαστε σήμερα, μια χώρα της μπάτσας.
Όση ώρα συζητάμε, εξακολουθεί να καπνίζει και όταν του επισημαίνω ότι μόλις πριν από λίγες μέρες έκανε στεφανιογραφία, μου απαντά ότι είναι η μόνη κατάχρηση που επιτρέπει στον εαυτό του, ωστόσο βρίσκεται στη διαδικασία διακοπής.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης μιλά για το νέο πρόσωπο της πόλης, εξηγεί τι έχει αλλάξει, σχολιάζει το αν η πόλη είναι συντηρητική, το εβραϊκό θέμα, τη σύγκριση με την Αθήνα, τα μαθήματα ζωής, τις σκέψεις για τον θάνατο και το αν τελικά είναι εύκολο να είσαι δήμαρχος αυτή την εποχή.
— Πώς μια πόλη μετατρέπεται σε ένα ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας;
Δεν υπάρχει συνταγή παρά μόνο ένα δεδομένο κι αυτό έχει το εξής όνομα: χρόνος. Τίποτα δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται διάρκεια και υπομονή. Το κεντρικό σκεπτικό μας ήταν να αναζητήσουμε τον πλούτο της Θεσσαλονίκης.
Αναρωτηθήκαμε: «Τι διαθέτει αυτή η πόλη;». Το πανεπιστήμιο και την σπουδαία Ιστορία της. Για πολλά χρόνια οι βιομηχανίες είχαν σβήσει και ο τουρισμός είχε πεθάνει.
Όταν παραλάβαμε τη δημαρχία, οι διανυκτερεύσεις ήταν ελάχιστες σε σχέση με σήμερα, που ξεπερνούν τα 2,5 εκατομμύρια. Και μη νομίζεις, αυτές αφορούσαν περισσότερο τους επισκέπτες της Διεθνούς Έκθεσης και τους γονείς των φοιτητών.
Δεύτερον, ποιο είναι το παρελθόν της Θεσσαλονίκης; Πέρα από τα αρχαιολογικά μνημεία, τον Μέγα Αλέξανδρο, τη Μακεδονία, την ελληνιστική, ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο, ανασύραμε στην επιφάνεια το τρίπτυχο «Έλληνες - Τούρκοι - Εβραίοι».
Αναδείξαμε την τουρκική παρουσία μέσω της Οικίας του Κεμάλ Ατατούρκ, ενώ γύρω απ' αυτό θα δείτε καταστήματα που έχουν τουρκικούς καταλόγους.
Έρχονται πλούσιοι εξευρωπαϊσμένοι Τούρκοι που αφήνουν πολλά χρήματα στην πόλη. Επίσης, υπάρχουν πλέον δύο πτήσεις την ημέρα από την Turkish Airlines Κωνσταντινούπολη - Θεσσαλονίκη.
Παράλληλα, προβάλαμε την εβραϊκή παρουσία, αυτό το ακανθώδες θέμα που κρυβόταν τόσα χρόνια κάτω από το χαλί της πόλης.
Ας μην ξεχνάμε ότι η Θεσσαλονίκη έφερε την ονομασία «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων» κι αυτό το ζήτημα ήταν ένας κρίκος σε μια μεγάλη αλυσίδα βίας. Οι Εβραίοι ήταν άνθρωποι που εγκαταστάθηκαν και πλούτισαν εδώ, και διέθεταν τις πιο ωραίες κατοικίες.
Εμείς τι κάναμε; Συντελέσαμε στη δημιουργία ενός παρελθόντος, σκοτεινού και σιωπηλού. Έπρεπε εδώ και αρκετό καιρό η σιωπή να έχει μετατραπεί σε μια ισχυρή φωνή.
Γι' αυτό αποφασίσαμε να προχωρήσουμε σε διορθωτικές κινήσεις, όπως η δημιουργία της έδρας των Εβραϊκών Σπουδών στο ΑΠΘ, η τοποθέτηση του μνημείου στην Πλατεία Ελευθερίας καθώς και η κατασκευή του Μουσείου Ολοκαυτώματος. Μια τεράστια επένδυση που θα λειτουργήσει ως διεθνές κέντρο μελέτης και ενδιαφέροντος σχετικά με τον εβραϊσμό για όλο τον κόσμο.
— Η ομιλία σας συζητήθηκε πολύ και έγινε viral. «Η πόλη, η κοινωνία, η χώρα ολόκληρη, αδιαφόρησαν. Κρύφτηκαν πίσω από το δάχτυλό τους» είπατε. Γιατί, κατά τη γνώμη σας;
Πρώτα απ' όλα, εξαιτίας του σοκ του Ολοκαυτώματος. Είναι κάτι που συνέβη και πανευρωπαϊκά. Απλώς εδώ συντελέστηκαν πολύ χειρότερα πράγματα.
Κατασχέθηκε το σύνολο της εβραϊκής περιουσίας από το ελληνικό κράτος και μοιράστηκε, κατά πάσα πιθανότητα, σε ημετέρους. Ταφόπλακες χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή δρόμων, ενώ το Αριστοτέλειο οικοδομήθηκε πάνω σε μια νεκρόπολη.
Ας μην κοροϊδευόμαστε, πρόκειται για ένα θέμα που ακόμη δεν έχουμε σκαλίσει αρκετά. Δεν έχουν ειπωθεί ακόμα όλες οι αλήθειες.
Επιπρόσθετα, οι Εβραίοι που επέστρεψαν από τα στρατόπεδα ήταν ελάχιστοι, ενώ πολλοί απ' αυτούς πήγαν στην Αθήνα, με αποτέλεσμα η κοινότητα της Θεσσαλονίκης να μην ξεπερνά τα 1.500 άτομα, όταν κάποτε ήταν 50.000. Και αυτό, βέβαια, ήταν αποτέλεσμα του αθηνοκεντρικού κράτους.
Γι' αυτό και πιστεύω ότι το Μουσείο του Ολοκαυτώματος θα λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης της πόλης όχι μόνο με την έννοια του επιστημονικού και ιστορικού κέντρου ενδιαφέροντος αλλά και της δημιουργίας πολλών θέσεων εργασίας.
— «Η μεσαία τάξη έχει βαθιά ριζωμένο τον αντισημιτισμό μέσα της» δηλώσατε πριν από λίγες μέρες σε συζήτηση στην Αθήνα. Πού βασίζετε αυτό το συμπέρασμα;
Μα, το λένε ξεκάθαρα οι στατιστικές. Έχουμε έναν ακατανόητο ανταγωνισμό με τους Εβραίους. Είναι ένας καρκίνος που ενδημεί μέσα μας.
— Ακόμα κι εσείς αναφερθήκατε πριν στο αθηνοκεντρικό σύστημα εξουσίας. Μήπως, όμως, υπήρχε πάντα η Θεσσαλονίκη ένιωθε μειονεκτικά απέναντι στην Αθήνα; Δεν αποτελεί μια εύκολη δικαιολογία αυτό;
Μην ξεχνάς ότι η Βόρεια Ελλάδα ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος εκατό χρόνια μετά την απελευθέρωσή του.
Επίσης, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ένα μεγάλο μέρος των προσφύγων, είτε αυτοί λέγονταν Πόντιοι, είτε Σμυρνιοί, είτε Καππαδόκες, εγκαταστάθηκε στη Βόρεια Ελλάδα προκειμένου να ισορροπήσει η ιστορία με τους Σλαβομακεδόνες. Όλο αυτό το χαρμάνι έπρεπε να συνυπάρξει και να τους κάνει κάποιος κουμάντο.
Όμως ακόμα και σήμερα οι περισσότεροι μεταναστεύουν στην Αθήνα και όχι στη Θεσσαλονίκη, γιατί προφανώς δεν υπάρχουν ευκαιρίες. Για παράδειγμα, πρεσβείες, οργανισμοί, τράπεζες, βιομηχανίες, όλα βρίσκονται στην Αθήνα.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχει μια διαμάχη που αναζωπυρώνεται συνεχώς, το είδαμε και τελευταία. Εμάς το μόνο που μας έχει απομείνει ως θησαυρός είναι το πανεπιστήμιο, που απαριθμεί 120.000 φοιτητές. Σε ποια άλλη πόλη περπατάς στους δρόμους και βλέπεις συνεχώς νέους ανθρώπους;
Χτες, κατά τύχη, πήγα σε ένα μαγαζί της οδού Μελενίκου, στο «Καταφύγιο», και οι τιμές ήταν πάμφθηνες, δεν ξεπερνούσαν τα τρία ευρώ. Αυτό το «φοιτηταριό» δίνει ζωή στην πόλη, ώστε να λέμε εμείς ότι η Θεσσαλονίκη δεν κοιμάται ποτέ.
— Τι σας γοητεύει και τι σας εκνευρίζει στη Θεσσαλονίκη;
Στην πόλη μού αρέσουν όλα. Με γοητεύει που η Θεσσαλονίκη έχει αυτήν τη φοιτητική αντίληψη ζωής και ότι όλα εδώ κινούνται με μια χαλαρότητα.
Από την άλλη πλευρά, με εκνευρίζει πολύ που προσπαθούμε να ανταγωνιστούμε την Αθήνα. Η φιλοδοξία μου δεν είναι η Θεσσαλονίκη να γίνει πρωτεύουσα αλλά να είμαστε η καλύτερη επαρχιακή πόλη.
Με στενοχωρεί τo ότι επικρατεί αυτός ο ανταγωνισμός. Δεν έχουν νόημα οι συγκρίσεις. Δεν είμαστε Γερμανία που χωρίζεται σε ισχυρά κρατίδια.
— Είναι, τελικά, ερωτική πόλη η Θεσσαλονίκη;
«Μαλακίες». Χαρακτηρίστηκε έτσι από τον Κωστή Μοσκώφ, με τον οποίο ήμασταν συμμαθητές. Θεωρώ, πάντως, ότι ονομάστηκε έτσι επειδή στον A' Παγκόσμιο Πόλεμο βρίσκονταν εδώ 250.000 στρατιώτες της Αντάντ.
Αυτοί, λοιπόν, οι στρατιώτες «συντροφευτήκαν» με 20.000 πουτάνες που ήταν τότε στην Θεσσαλονίκη. Όλη η περιοχή του Βαρδάρη ήταν «Γη της Επαγγελίας».
Από κει βγήκε ότι πρόκειται για ερωτική πόλη. Όπως και την περίοδο της Διεθνούς Έκθεσης, που ακούς πολλούς να λένε πάω στη Θεσσαλονίκη για «δουλειές» (γέλια).
— Η πόλη αντιμετωπίζει μεγάλο κυκλοφοριακό πρόβλημα. Θεωρείτε ότι το μετρό θα βοηθήσει ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση ή τελικά δημιούργησε περισσότερα προβλήματα;
Το κυκλοφοριακό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα το οποίο ευελπιστούμε να λυθεί κατά ένα μέρος από τη λειτουργία των σταθμών του μετρό, της παράκτιας συγκοινωνίας αλλά και από τον συνδυασμό των αστικών συγκοινωνιών με το μετρό. Η έκτασή του είναι μόλις εννιά χιλιόμετρα και αποτελεί μόνο μια κουκκίδα της πόλης.
Το σημαντικό με τη δημιουργία του μετρό είναι ότι δύο από τους σταθμούς θα γίνουν ζωντανά μουσεία. Το όραμά μας, λοιπόν, είναι η κατασκευή ενός ιστορικού περιπάτου που θα ξεκινά από τους σταθμούς και θα φτάνει στην πλατεία Διοικητηρίου, στα τείχη, στα κάστρα, στο Επταπύργιο, κατά μήκος των εκκλησιών, στο Γαλεριανό Συγκρότημα, στην πλατεία Ναυαρίνου και στη Ροτόντα.
Όλο αυτό θα συνδυαστεί με την ανάδυση της οδού Εγνατίας. Όλες οι χρονικές περίοδοι της πόλης θα εμπεριέχονται σε αυτήν τη διαδρομή.
Σκοπεύουμε, μάλιστα, να την αναδείξουμε μέσω πεζοδρομήσεων και της διευκόλυνσης της επιχειρηματικότητας. Τώρα βρισκόμαστε στη φάση της εκπόνησης του αφηγήματος.
— Όμως ακούγεται πολλή γκρίνια, κ. δήμαρχε, και πολλοί τονίζουν ότι η εξωστρέφεια ναι μεν επιτεύχθηκε, αλλά τα βασικά προβλήματα παραμένουν. Όπως, για παράδειγμα, το θέμα της νέας παραλίας και η τοποθέτηση των τραπεζοκαθισμάτων.
Το σχέδιο για τη νέα παραλία που βραβεύτηκε και εφαρμόστηκε προβλέπει έξι γυάλινα μικρά κτίρια που είναι προορισμένα και φτιαγμένα για κυλικεία ‒ σε πολλά από αυτά προβλέπονται τραπεζοκαθίσματα.
Όταν είπαμε ότι αυτά θα νοικιαστούν ξεκίνησε ένα κύμα αντιδράσεων ότι δήθεν η παραλία θα γεμίσει τραπεζοκαθίσματα. Πρόκειται για μεγάλο ψέμα.
Ένα μαγαζί λαμβάνει άδεια για τραπεζοκαθίσματα με βάση τον στεγασμένο χώρο που διαθέτει. Επομένως, όταν χωράει είκοσι τραπεζοκαθίσματα, δεν θα πάρει άδεια για εκατό. Αυτό εντέχνως το αποκρύπτουν όσοι αντιτίθενται στην ενοικίαση των περιπτέρων.
Είναι γελοίο να λένε ότι εγώ θέλω να γεμίσω την παραλία με τραπεζοκαθίσματα και να μειώσω τον δημόσιο χώρο. Τα μέτρα που προβλέπονται για τραπεζοκαθίσματα δεν ξεπερνούν τα 300 τετραγωνικά.
Η κανονιστική απόφαση που θα βγει τις επόμενες μέρες προβλέπει δύο μέτρα καθαρά για τον πεζό. Αν το πεζοδρόμιο έχει διάσταση δύο μέτρα, προβλέπεται μόνο μισό μέτρο για τραπεζοκαθίσματα.
Επομένως, είναι κόκκινη γραμμή για εμάς τα δύο μέτρα ελεύθερου πεζοδρομίου, ώστε να επιτυγχάνεται η απρόσκοπτη διέλευση των πεζών.
— Πάντως, αντιδράσεις υπήρχαν και από τον αρχιτέκτονα της νέας παραλίας, τον κ. Νικηφορίδη.
Ο Νικηφορίδης και άλλη μια παρέα θεωρούν ότι η νέα παραλία είναι ένα μουσειακό είδος που πρέπει μόνο να το βλέπουμε. Ο κόσμος θέλει να φάει, να πιει έναν καφέ, να καθίσει και, φυσικά, να εξυπηρετήσει τις βασικές του ανάγκες.
— Είχατε πει ότι «η Θεσσαλονίκη ήταν βουτηγμένη στη μούχλα και στη μιζέρια για πολλά χρόνια». Τώρα τι έχει αλλάξει;
Πιστεύω ότι έχει ξεκινήσει να ανακτά μια δυναμική. Φύσηξε καθαρός αέρας στην πόλη. Έχει αυξηθεί ο συνεδριακός τουρισμός, ανοίγουν διαρκώς νέα ξενοδοχεία, κερδίσαμε τη διοργάνωση του Europride 2020 και σταδιακά θα προστεθούν κι άλλες πρωτοβουλίες.
Θεωρώ ότι αν δεν μάθεις από το παρελθόν σου δεν μπορείς να κατακτήσεις το μέλλον. Προφανώς και δεν επιθυμούμε για κανέναν λόγο να αντιγράψουμε το παρελθόν, αλλά πρέπει να διδασκόμαστε από αυτόν ώστε να αναδεικνύουμε την ιστορική αξία της πόλης.
— Πάντως, τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό από δω ξεκίνησαν.
Αναμφίβολα, η Θεσσαλονίκη είναι μια συντηρητική και απομονωμένη πόλη και υπάρχει εξήγηση γι' αυτό. Αμέσως μετά τον πόλεμο είχαμε από τον Βορρά τον κίνδυνο του κομμουνισμού και από την Ανατολή αυτόν του τουρκικού επεκτατισμού, με αποτέλεσμα να αισθάνεσαι ότι έχεις εξελιχθεί σε έναν «διγενή ακρίτα» των ελληνικών συνόρων.
Δημιουργείται, λοιπόν, μια εθνική συνείδηση που σου μπλοκάρει το μυαλό. Δεν σε νοιάζει τίποτε άλλο παρά μόνο αυτή η εθνική συνείδηση.
Το πρόβλημα είναι ότι είμαστε προσκολλημένοι συναισθηματικά στην αρχαία Ελλάδα. Δεν σου κάνει εντύπωση πως όλα έχουν αναφορά στην αρχαία Ελλάδα; Τότε όμως ήταν κυρίαρχη δύναμη, όχι όπως είμαστε σήμερα, μια χώρα της μπάτσας.
Σε όλες τις άλλες περιόδους, εκτός από αυτήν της αρχαίας Ελλάδας, ήμασταν υπόδουλοι και σκλαβάκια. Ακόμα και τη βυζαντινή περίοδο εδώ υπήρχε ένα μωσαϊκό πολιτισμών. Ακούς να λένε μερικοί ότι τότε ήμασταν οι καλύτεροι.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι και σήμερα ισχύει το ίδιο; Υπερβολές! Σήμερα δεν έχουμε να επιδείξουμε τίποτα σε σχέση με τα μεγαλεία του χθες.
Λέμε συνεχώς «θα μας πάρουν το όνομα», «οι Τούρκοι θα μας φάνε». Όλα αυτά αποτελούν μέρος του ψυχολογικού προβλήματος που έχουμε και αφορά μια καθαρά συναισθηματική εξάρτηση. Κάθε σοβαρός άνθρωπος πρέπει να επικεντρώνεται στη λογική και στο συμφέρον της χώρας του.
Οι πολιτικές δυνάμεις έχουν υποχρέωση να το καλλιεργήσουν και να το μεταδώσουν στον κόσμο αυτό. Ωραίος ο Μέγας Αλέξανδρος, αλλά σημασία έχει ποιο είναι το συμφέρον της χώρας.
— Τονίσατε ότι τα συλλαλητήρια δεν είναι η λύση. Εσείς ποια λύση θα προτείνατε σε κάποιον που επιθυμεί να αντιδράσει;
Πάντως όχι το να χρησιμοποιεί λάβαρα, έφιππους και μισαλλόδοξες, εμπρηστικές ομιλίες. Διεκδικείς κοιτώντας το συμφέρον της χώρας και λες ότι κάπου ίσως χρειαστεί να υποχωρήσω ή κάπου αλλού να πάω πιο μπροστά. Η διεκδίκηση είναι απολύτως θέμα διαπραγμάτευσης. Πρέπει να μπεις στη θέση και της άλλης πλευράς.
Ξέρεις τι μου ο Ζάεφ είπε όταν συναντηθήκαμε; Ότι αυτός έχει μεγαλύτερο πρόβλημα από εμάς, διότι εκείνοι μεγαλώσανε ως Μακεδόνες. Πώς θα πάει στη χώρα του, λοιπόν, να τους πει ότι ισχύει κάτι διαφορετικό; Και πώς θα μπορέσει να το επιτύχει αυτό;
Αμοιβαίες υποχωρήσεις είναι η μόνη δυνατή λύση. Πρόκειται για ένα θέμα που βασίζεται μόνο στο θυμικό και των δύο λαών.
Δεν αλλάζει η Ιστορία ούτε μπορεί να σ' την κλέψει κανείς. Εμείς, αντί να τους βοηθήσουμε να βρουν την ταυτότητά τους με τρόπο που να βολεύει κι εμάς, λέμε «όχι» σε όλα.
Ένα εκατομμύριο Σκοπιανοί περνούν τα ελληνικά σύνορα κάθε χρόνο. Υπάρχουν σπίτια αγορασμένα από Βούλγαρους, Σκοπιανούς και Αλβανούς. Τριάντα χιλιάδες Βούλγαροι είναι εγκατεστημένοι εδώ. Σε τι μας επηρέασαν όλα αυτά όσον αφορά την καθημερινή συμβίωση;
— Πριν από λίγες μέρες είχατε και μια περιπέτεια υγείας με την εισαγωγή σας στο νοσοκομείο για στεφανιογραφία. Σας πέρασε καθόλου από το μυαλό η ιδέα του θανάτου;
Δυστυχώς, από αμέλεια δεν είχα προλάβει να κάνω τις εξετάσεις που έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και πολύ καιρό. Υπάρχει, πράγματι, μια ψυχολογική αναμέτρηση με τον εαυτό σου. Προφανώς, αισθάνεσαι σαν να αντιμετωπίζεις τον θάνατο.
Όταν βλέπεις την καρδιά σου να χτυπά, το πώς στενεύει και πώς επανέρχεται, η σκέψη που κάνει το μυαλό σου αναπάντεχα είναι πως αν εκείνη τη στιγμή σταματήσει, εσύ θα πεθάνεις. Αλλά δεν έχω σκοπό να πεθάνω εύκολα. Είμαι σίγουρος ότι θα ζήσω πολλά χρόνια ακόμη.
— Στην πορεία της ζωής σας «φτάσατε στον πάτο». Τι σας έμαθε όλη αυτή η ιστορία;
Το να έχεις μια ταπεινότητα, παράλληλα με την αποκατάσταση κάποιων βασικών αρχών στον τρόπο που ζεις. Μαθαίνεις ακριβώς να είσαι ταπεινός. Αυτό είναι το ουσιαστικό κέρδος για να μπορείς να συνεχίσεις. Γι' αυτό και το βασικό σύνθημα της ζωής μου συμπυκνώνεται στη γοητεία της τόλμης και στην αντιμετώπιση του φόβου.
— Τι είναι σημαντικό στη ζωή;
Η ευτυχία, η οποία δεν έχει καμία σχέση ούτε με τα χρήματα, ούτε με την ισχύ, ούτε με την εξουσία. Έχει να κάνει μόνο με την αυτογνωσία.
Όταν καταφέρεις να γνωρίσεις τα όρια του εαυτού σου, έχεις πετύχει να είσαι ευτυχισμένος. Πάντοτε πίστευα ότι, όσα χρόνια ζήσουμε, πρέπει να τουλάχιστον να ευχαριστηθούμε.
— Είναι εύκολο, τελικά, να είσαι δήμαρχος;
Όχι. Δεν είναι επάγγελμα ο δήμαρχος, δεν έχεις ωράρια ούτε προσωπική ζωή. Όμως θα ήθελα πολύ να είμαι δήμαρχος όταν γίνουν τα εγκαίνια του μετρό το 2020.
— Σήμερα, θα το επιχειρούσατε ξανά;
Να ξεκινούσα καριέρα στην ηλικία των εβδομήντα έξι ετών; Λες; (γέλια)
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
