Πολλά ετερόδοξα χαρίσματα έδεσαν απροσδόκητα για να δημιουργηθεί μια τόσο μοναδική περίπτωση, όπως η Αρλέτα. Λυρισμός μεν, αλλά με δριμύ μέτρο. Ποιητικό πείσμα, αλλά και αίσθηση του δρόμου. Καταγωγή από τη φολκ, αλλά και δεκάδες ανεξίθρησκα δάνεια (έχετε σκεφτεί ότι το "Μπαρ, το Ναυάγιο" έχει καθαρά ηπειρώτικο ρυθμό;).
Αυτή η πηγαία, μαγική και ακατάταχτη καλλιτέχνις, που ποτέ δεν χάθηκε και ποτέ δεν λερώθηκε, δέχτηκε τον Αντώνη Μποσκοΐτη για να μιλήσουν εφ' όλης της ύλης. Και όπως συμβαίνει με την Τεχνη της ή με τα όντως σοβαρά πρόσωπα, απέφυγε κάθε μεγαλοστομία ή έπαρση.
Αντιθέτως!
Συνέντευξη από τον ΑΝΤΩΝΗ ΜΠΟΣΚΟΪΤΗ
Eικονογράφηση: APOLLON BOLLAS/ 2015
— Επικοινωνήσαμε μέσω κινητού τηλεφώνου γι' αυτήν τη συνέντευξη. Θυμάμαι, την τελευταία φορά που βρεθήκαμε, μου έλεγες πως από ένα κινητό που σου 'χαν δώσει κάποτε έστελνες μηνύματα σε σταθερά τηλέφωνα. Να υποθέσω ότι επήλθε η εξοικείωση;
Τώρα όλα είναι μια χαρά. Έχω και κινητό και laptop και το τελευταίο τρίμηνο ζαχαρώνω κι ένα tablet. Εγώ, ξέρεις, πριν πάρω κάτι το «μυρίζω» πολύ πρώτα. Είναι, όμως, πολύ χρήσιμο εργαλείο το tablet. Μη φανταστείς ότι μπαίνω συνέχεια στο Ιnternet. Μου αρέσει να ψάχνω και να βρίσκω πράγματα στο YouTube και τη Wikipedia.
— Πόση ώρα, δηλαδή, μπορεί να φας μπροστά σε μια οθόνη;
Τον τελευταίο καιρό τo 'χω λιγάκι εγκαταλείψει το σπορ. Μπορώ να φάω και τρεις και τέσσερις ώρες, όχι όμως τόσο συχνά πια. Και πριν από λίγο καιρό που έμπαινα, έριχνα κυρίως πασιέντζες και έβλεπα βιντεάκια με ζώα. Πολύ μου αρέσανε!
— Άρα, έχεις μία εξ αποστάσεως σχέση με το Διαδίκτυο.
Κοίτα, αυτό το «κάνω φίλους μέσω Ιnternet» δεν το θέλω καθόλου, δεν μου αρέσει. Εγώ θέλω να βλέπω τον άλλο ζωντανά και να τον ακούω ζωντανά.
— Δεν σου αρέσει η πραγματικότητα τού να βιώνεις τα συναισθήματα μέσω Διαδικτύου, έτσι;
Μια πραγματικότητα δεν την κρίνω εγώ, την κρίνει η εποχή. Εμένα μπορεί να μου φαίνεται μισή ή μίζερη, αλλά έτσι είναι. Για μένα τίποτα δεν αντικαθιστά την ανθρώπινη παρουσία.
— Στη ζωή σου υπήρξε καθοριστική η ανθρώπινη παρουσία; Είχες, έχεις φίλους;
Δεν είχα πολλούς, τώρα έχω ακόμη λιγότερους. Μερικοί χάνονται, μερικοί φεύγουν, μερικοί μένουν, αλλά ειδικά σε μια φίλη μου χρωστάω τρεις φορές τη ζωή μου, οπότε...
— Υπάρχει κάποιο πρόσωπο που σε συντροφεύει απ' τα φοιτητικά σου χρόνια, ας πούμε;
Έχω πρόσωπο που με συντροφεύει απ' τα μαθητικά μου χρόνια. Μια-δυο φίλες που βλεπόμασταν λίγες φορές τον χρόνο. Η μία, που ήμασταν μαζί από το Γυμνάσιο, πέθανε πέρσι και μου κόστισε πάρα πολύ. Έχω χάσει πολλούς και καλούς φίλους μέσα στα χρόνια και σε ηλικία που δεν ήταν για να φύγουν.
— Ε, ναι, άμα μου λες συμμαθήτρια από το Γυμνάσιο, σαν κι εσένα.
Όχι, εγώ είμαι σε ηλικία για να φεύγω, μια χαρά δηλαδή.
— Φέτος γίνεσαι 70 ετών, δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη ηλικία.
Τα 70 τα τσάκισα, τους άλλαξα τα φώτα. Έγινα 70 τον Μάρτη που μας πέρασε.
— Αισθάνθηκες κάπως;
Τίποτα δεν κατάλαβα. Εγώ μία φορά στη ζωή μου μόνο πέρασα κρίση ηλικίας, στα 27 μου περίπου.
— Και γιατί όχι στα 30;
Έλα ντε, εσύ πες μου! Πέρασα μια καραμπινάτη κρίση ηλικίας, που έβγαινα το βράδυ και γύρναγα στις 6-7 η ώρα το πρωί. Το τι μεθύσια έκανα, δεν λέγεται! Τότε είχα πάει σε όλα τα μαγαζιά με μπουζούκια που μου αρέσανε και συχνά θα μ' έβρισκες στης Γιώτας Γιάννα. Μπαίναμε βράδυ και βγαίναμε πρωί, με ήλιο έξω. Επέστρεφα στο πρώτο μου σπίτι, το «μητρικό» όπως το λέω, σε μια γκαρσονιέρα, όπου η μάνα μου τράβαγε τα μαλλιά της ως συνήθως. Ξέρεις γιατί; Μπορούσα επί 15 μέρες να μη βγω καθόλου, να μην πάω ούτε μέχρι το περίπτερο κι εκείνη μου έλεγε «Βγες, βρε παιδί μου, λίγο έξω». Κι απ' την άλλη, επί 15 μέρες γύριζα τα χαράματα.
— Είχες συναίσθηση ή όλα γίνονταν ασυνείδητα, με την άγνοια της νιότης;
Ασυνείδητα σίγουρα, αλλά μετά κατάλαβα ότι επρόκειτο για κρίση ηλικίας. Αναρωτιόμουν... Βέβαια, στη ζωή μου τίποτα δεν ήταν κανονικό, οπότε τι να σου απαντήσω κι εσένα τώρα. Υπήρξε πραγματικά αντισυμβατική η ζωή μου. Εγώ ζω −νομίζω ένας Κινέζος το 'χει πει− σαν το φύλλο που το έριξαν στο ποτάμι και τσουλάει. Έτσι κινήθηκα όλα μου τα χρόνια, όπου με πήγαινε.
— Η αντισυμβατική είναι συνυφασμένη και με μια λεγόμενη «έξαλλη» ζωή;
Η αντισυμβατική έχει πολλές διαφορές απ' την έξαλλη ζωή. Στη ζωή μου οι μόνες καταχρήσεις ήταν μερικά γερά μεθύσια, ένα από τα οποία το χρωστάω στη Σωτηρία Μπέλλου. Με έκανε λιάδα στην κυριολεξία, με φέρανε τέσσερις στο σπίτι μου! Είχα πάει να τη δω σε μια ταβέρνα-μπουάτ στην Πλάκα. Είχαμε πολύ καλές σχέσεις, ήταν πολύ εντάξει άνθρωπος,. Τη σεβόμουν, αφού μου 'χε φερθεί άψογα, αλλά και τη φοβόμουν λιγάκι. Τότε η Σωτηρία έπινε, κι όταν λέμε έπινε, εννοούμε γέμιζε ουίσκι το νεροπότηρο και το κοπάναγε. Μου πατάει τρεις άσπρους πάτους με τρία τέτοια νεροπότηρα! Στη Σωτηρία δεν έλεγες όχι, δεν υπήρχε περίπτωση δηλαδή (γέλια). Ως Ρουμελιώτισσα το κράτησα τότε το αλκοόλ, έμεινα όρθια, όχι σαν τώρα που μ' ένα ποτηράκι έχω τελειώσει. Γυρνάω, λοιπόν, στο τραπέζι μου και πίνω ένα ακόμη ουίσκι απ' το μπουκάλι της παρέας μου. Μετά, o καταστηματάρχης, επειδή είχαμε τσακωθεί παλιότερα μαζί του, μας στέλνει άλλο ένα μπουκάλι κερασμένο. Δεν μπορείς να μην πιεις από κέρασμα, εγώ τα κρατάω αυτά. Αυτό ήταν! Ακούμπησα το κεφαλάκι μου στο τραπέζι και από κει και πέρα δεν θυμάμαι τίποτε άλλο. Την άλλη μέρα, επειδή η μάνα μου πίστευε ότι είχα μπει στην οδόν της απωλείας και με έβριζε, και μαζί μ' εμένα και όλους τους άλλους που ήθελαν να τη δείρουν, διότι ήταν και ισόγειο το σπίτι και μας ακούγανε, πήγα μια πενθήμερη εκδρομή μέχρι να της περάσει. Φοβόταν πως μπορεί να μην ξαναγυρνούσα και γι' αυτό αναγκαστικά ηρεμούσε.
— Την έχασες νωρίς τη μητέρα σου;
Το '86. Ήταν μεγάλη, όχι πολύ, 73 ετών, αλλά πολύ καταπονημένη. Και πέντε χρόνια πριν, τον πατέρα μου. Ευτύχησα από γονείς και από δασκάλους! Ο πατέρας μου ήταν γιατρός, 1.000% ιδεολόγος και να είσαι σίγουρος πως υπάρχουν πολλοί γιατροί και σήμερα σαν τον πατέρα μου. Καλύτερα να μη μιλάνε αυτοί που κατηγορούν τους γιατρούς συλλήβδην για χρηματισμό. Οι γιατροί πιο πολύ σώζουν, παρά σκοτώνουν κι εγώ έχω γνωρίσει πολλούς τέτοιους.
Σαν τον νευροχειρουργό Σλατινόπουλο που σου έσωσε τη ζωή στο πρόσφατο παρελθόν.
Ο άνθρωπος αυτός ήρθε μέσα σε χιονοθύελλα από τη Λάρισα στον Βόλο, όπου με βρήκε το εγκεφαλικό, και με χειρούργησε σε συνθήκες ορεινού χειρουργείου. Όταν λέμε μου έσωσε τη ζωή, πιο πολύ δεν πάει! Σήμερα, έχοντας χτίσει μια φιλία πια, επικοινωνούμε ακόμη. Γενικά, έχω επικοινωνία με πολλούς γιατρούς.
— Ευτυχώς, όχι συμφώνως προς το «στους γιατρούς να τα φας».
Δεν έχω φάει τίποτα στους γιατρούς, επειδή −αν θες− μερικοί απ' αυτούς κρατάνε έναν άγραφο νόμο, να αντιμετωπίζουν διαφορετικά δηλαδή τους γόνους γιατρών.
— Εκεί οφείλεται ή στο ότι είσαι η Αρλέτα;
Δεν νομίζω. Δεν προκαλώ τέτοιο πράγμα, και δεν θέλω να το προκαλώ κιόλας. Οι γιατροί που συνάντησα φέρονται το ίδιο καλά σε όλους. Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι ένας γιατρός, ειδικά νευροχειρουργός, λεφτά θα βγάλει μετά τα 40 του. Υπολόγισε τα χρόνια σπουδών, ειδικότητα, στρατό - αγροτικό, μεταπτυχιακό κ.λπ. Για να δεχτεί κάποιος να του ανοίξει το κεφάλι ένας γιατρός, πρέπει να έχει πείρα. Ο δικός μου, ο Σλατινόπουλος, έπεσε σε μια λούμπα γιατί του έγινε καταγγελία για χρηματισμό και παύθηκε από τα καθήκοντά του σε νοσοκομείο και πανεπιστήμιο. Αυτήν τη στιγμή ιδιωτεύει και ενδεχομένως να τον συμφέρει οικονομικά, μόνο που οι ασθενείς στερούνται πλέον έναν γιατρό της δικής του, δύσκολης ειδικότητας και με τόσο μεγάλη εμπειρία.
— Ήταν τόσο ξαφνικό, τελικά, εκείνο το βαρύ εγκεφαλικό, δεν σου 'χε δώσει σημάδια;
Είχα πάθει ένα πιο ελαφρύ, ισχαιμικό, στη Θεσσαλονίκη, δύο χρόνια πριν. Νοσηλεύτηκα και μου έδωσαν αντιπηκτικά. Ως αμελής, όμως, δεν τα πήρα τα φάρμακα και πιθανώς γι' αυτό να έζησα όταν έσκασε το δεύτερο, το «καλό». Με τα αντιπηκτικά δεν επρόκειτο να σταματήσει το αίμα και θα πέθαινα. Γενικά, ήταν σαν να είχε συνωμοτήσει το σύμπαν για να μην ψοφήσω. Τόσες συμπτώσεις μαζί... Δεν ξέρω...
— Είσαι επιμελής με τα φάρμακα σου; Δεν είναι αστεία υπόθεση.
Η αλήθεια είναι πως δεν είμαι ιδιαίτερα επιμελής. Αυτό που προσπαθώ, χωρίς να είναι εύκολο στην ηλικία μου, είναι να αδυνατίσω. Έχω χάσει μερικά κιλά, όχι με δίαιτα, αλλά με ειδική διατροφή από διατροφολόγο. Η ακινησία μού έχει κάνει κακό, γιατί μες στο σπίτι πραγματικά κινούμαι ελάχιστα. Ευτυχώς, πέρσι το καλοκαίρι η Νένα Βενετσάνου μου παραχώρησε το εξοχικό της στο Πόρτο Ράφτη και έκανα 70 μπάνια. Δεν ξέρεις πόσο καλό μου έκαναν! Τα φάρμακα, πάντως, ποτέ δεν τα ήθελα και τώρα προσπαθώ να παίρνω τα πιο απαραίτητα.
— Από την εμπειρία σου, τι θα έλεγες σε κάποιον ομοιοπαθή σου;
Δύο πράγματα, σαν ευχή: να έχει έναν άνθρωπο δίπλα του, όπως είχα εγώ μια φίλη-κερί αναμμένο που λένε και στο χωριό μου, και άλλον έναν για να τρέχει στα νοσοκομεία και να μπορεί να φωνάζει δυνατά. Να μην έχεις λεφτά, το καταλαβαίνω, είναι άσχημο, αλλά να μην έχεις την υγεία σου είναι ακόμη πιο άσχημο. Να ξέρετε, πάντως, το νοσοκομείο είναι μεγάλο σχολείο.
— Εισέπραξες, όμως, και πολλή αγάπη μετά το αίσιο τέλος της περιπέτειας.
Να σου πω κάτι, αγάπη μου; Εισπράττεις μόνο αυτό που είσαι σε θέση να εισπράξεις. Κι εγώ ποτέ δεν πίστευα ότι είμαι αγαπητή ή ότι με συμπαθούν οι άνθρωποι, εκτός από ελάχιστους. Δεν είχα αυτό το «εγώ είμαι». Το αντίθετο... Μπορεί και να μην είναι πολύ καλό αυτό, εκείνο τον καιρό όμως εισέπραξα την αγάπη του κόσμου όσο ποτέ άλλοτε. Το βλέπω ακόμη και σήμερα, τις λίγες φορές που παίζω κάπου. Ειλικρινά, δεν μπορώ να το καταλάβω, διότι ποτέ δεν τους φέρθηκα καλά.
— Δεν έκανες τη χαριτωμένη, που λέει ο λόγος;
Μα, δεν θα μπορούσα, γιατί δεν ήμουν ποτέ χαριτωμένη. Μάλλον αμπλαούμπλας ήμουν σ' όλη μου τη ζωή. Δεν τους έλεγα πράγματα που ήθελαν, πάντα έλεγα αυτά που εγώ ήθελα. Επίσης, ένα άλλο: στα πενήντα πατημένα χρόνια που τραγουδάω δεν κατάφερα ποτέ να κάνω μια γιορτή. Όποτε το επιχειρούσα, έπεφτα και σ' έναν απατεώνα. Πιθανώς να μην αξιωθώ να γιορτάσω ούτε τα εκατό μου χρόνια (γέλια).
— Έκανες, δηλαδή, προτάσεις κι έπεσαν στο κενό;
Ακριβώς, ποτέ δεν είχα πρόταση. Εγώ έκανα μια-δυο φορές και τις απέρριψαν, στο Φεστιβάλ Αθηνών. Δεν με ενδιαφέρει όμως, έτσι νόμιζαν, έτσι έκαναν, δικαίωμά τους είναι. Σκέψου πως όταν πρωτοάνοιξε το Μέγαρο Μουσικής και μου είπαν «δεν πας;», απάντησα πως για να τραγουδήσω στο Μέγαρο ή στη Λυρική, θα έπρεπε να ήμουν λυρική, όχι τραγουδίστρια μπαλάντας.
— Ο καθένας στον χώρο του, λοιπόν.
Έτσι είναι. Εμένα μια φορά με ανέβασαν στη σκηνή λαϊκού μαγαζιού κι είπα ένα τραγούδι και το θυμάμαι ακόμη. Κόντεψε να μου στρίψει, να πεθάνω... Ήταν τόσο κακός και παράξενος ο ήχος για μένα. Απορώ πώς αντέχουν αυτοί οι άνθρωποι. Όσοι δουλεύουν στα λαϊκά μαγαζιά πρέπει να παίρνουν βαρέα ανθυγιεινά ένσημα.
— Έχουν πέσει πολύ και οι αμοιβές των καλλιτεχνών κιόλας.
Ποτέ δεν είχα κασέ. Ζητούσα κάτι κι αν μου το δίναν, καλώς, αν όχι, πότε έπαιζα - πότε δεν έπαιζα. Δεν έχω τσακωθεί ποτέ για λεφτά, αλλά έχω επιμείνει για να πάρω αυτά που δικαιούμουν. Αν υπήρχε άνθρωπος πολύ επίμονος, τα έπαιρνε, εγώ όχι. Εννοώ πως άλλος τα έπαιρνε για μένα. Κι αν δεν τα έπαιρνε, τώρα θα ήμουν στον δρόμο.
— Δεν υπήρξες, δηλαδή, ποτέ εισοδηματίας.
Ποτέ. Δεν κληρονόμησα τίποτα από καμιά μεριά. Είμαι γόνος δύο πλούσιων οικογενειών που δεν κληρονόμησε τίποτα. Εντάξει, κάτι μου άφησε η μάνα μου και πάλι αναρωτιέμαι πώς. Πιστεύω πως αν αυτήν τη γυναίκα τη βάζανε υπουργό Οικονομικών, θα είχαν φτιάξει τα πάντα στην Ελλάδα μέσα σε δύο χρόνια. Μιλάω πολύ σοβαρά. Ποτέ δεν κατάλαβα πώς κατάφεραν και ζήσαμε αξιοπρεπώς και είχαμε σπίτι να μένουμε, ενώ και ο πατέρας μου έδινε αντί να παίρνει απ' τη δουλειά του.
Για τέσσερα χρόνια που αρρώστησα φοβόμουν πολύ μετά, τώρα όχι πια. Δεν αγαπούσα το σκοτάδι από μικρό παιδί, πάντα ήθελα ένα φωτάκι. Μάλλον, όμως, ήμουν περισσότερο θαρραλέος παρά φοβικός άνθρωπος.
Μεγάλη, μετά τα 26 μου. Όλοι πρέπει να βγαίνουν στο εξωτερικό. Αν δουν πώς ζουν και δουλεύουν οι Ευρωπαίοι, θα καταλάβουν και γιατί αντιδρούν έτσι. Η πρώτη χώρα όπου πήγα ήταν η Αγγλία. Μου άρεσαν οι τόποι και οι άνθρωποι. Εκεί, ενώ ακόμη ήταν ενεργοί οι Beatles, αυτός που γνώρισα και κάναμε παρέα ήταν ο Donovan.
— Έλα! Πού τον γνώρισες τον Donovan;
Τα είχε με μια συμφοιτήτριά μου απ' τη Σχολή Καλών Τεχνών και είχε έρθει στην μπουάτ όπου τραγουδούσα και τραγούδησε μία ώρα μόνος του. Στα «Ταβάνια» αναφέρομαι. Σκωτσέζος που μίλαγε με βαριά σκωτσέζικη προφορά και τραγουδούσε πάρα πολύ ωραία μπαλάντες και λαϊκά σκωτσέζικα τραγούδια. Ήταν και εξαιρετικό παιδί! Κι εγώ έχω τραγουδήσει κομμάτια του, όπως το «Isle of Islay». Δυο-τρεις φορές τον είχα συναντήσει τον Donovan στην Αθήνα. Όταν πήγα στο Λονδίνο, ο μάνατζέρ του, ο Μάρδας, μου είχε δώσει την κάρτα του να πάω να τον βρω, αλλά σιγά μην πήγαινα. Ήθελε να με μανατζάρει κι εγώ το 'βαλα στα πόδια.
— Τότε δεν ηχογράφησες κι έναν αγγλόφωνο δίσκο, το «Demo», που πολύ μου άρεσε;
Όχι. Είχα τραγουδήσει κάποια αγγλικά τραγούδια του Νίκου Μαμαγκάκη για μια ταινία. Δεν τα έχω και ούτε ξέρω αν βρίσκονται κάπου. Η ιστορία του «Demo», που λες, είναι η εξής: ο Πατσιφάς μου είχε κάνει μια στραβή. Με ήθελαν να υπογράψω συμβόλαιο Ελβετοί παραγωγοί κι αυτός τους είπε να μην έρθουν γιατί είμαι τρελή και ότι έχω με τη Lyra αποκλειστικό συμβόλαιο. Το έμαθα και τσακωθήκαμε πολύ άσχημα, δεν μιλιόμασταν για δύο χρόνια. Με κυνηγούσε για να κάνουμε την «Τρίτη Ανθολογία» του Σπανού, που τελικά την κάναμε. Για να εξιλεωθεί, μου έδωσε μία βάρδια στούντιο για να γράψω ένα αγγλόφωνο demo δίσκου που θα πήγαινε έξω υποτίθεται. Έγραψα έτσι τα περισσότερα κομμάτια από το μετέπειτα άλμπουμ, «Ταξιδεύοντας», σε στίχους μιας Αγγλίδας φίλης μου, της Sasha Brewis. Μέσα σε έξι ώρες γράφτηκαν όλα τα κομμάτια, κιθάρα - φωνή. Ωραία τραγούδια και ωραίες ηχογραφήσεις. Ανακαλύφθηκαν στα αρχεία της Lyra και κυκλοφόρησαν πρόσφατα σε CD, χωρίς να έχω δώσει εγώ άδεια. Το CD αυτό σήμερα πωλείται μπιτ παρά σε κάτι παζάρια, από τα οποία φυσικά εμείς δεν παίρνουμε τίποτα. Από την ΑΕΠΙ και την ΕΡΑΤΩ, δηλαδή, παίρνουμε να μην πω τι, γιατί είμαι και αρσακειάς. Δεν μπορεί να τραβήξει άλλο η κατάσταση αυτή.
Ενδεχομένως και από βιολογικής άποψης.
Έτσι! Υπάρχουν κάποιοι «κομπλεξικοί έντεχνοι καλλιτέχνες», όπως απεφάνθη η κ. Δέσποινα Βανδή, «που δεν πρέπει να υπάρχουν». Ε, αυτοί που δεν πρέπει να υπάρχουν όντως σε λίγο δεν θα υπάρχουν! Έχει δίκιο, λοιπόν, η «κλασική» κ. Βανδή! Έτσι δηλώνει, «κλασική», δηλαδή τα σώβρακα είναι κλασικά, τα hot pants είναι κλασικά. Κι εγώ, ξέρεις, ό,τι έβγαζα, το έβγαζα από δικαιώματα, όχι από «κλασικές» εμφανίσεις με hot pants, τα οποία ούτως ή άλλως δεν μπορώ να φορέσω, δεν μου χωράνε! Κρίμα η κοπέλα, γιατί δεν είναι κι αμόρφωτη, αλλά ας προσέχει τι λέει το στοματάκι της, δεν βλάπτει. Τι άλλο θ' ακούσουν τα ωραία μου ροζ αυτάκια! Τέλος, δεν κατατάσσω τον εαυτό μου στους έντεχνους, έχω τσακωθεί με πολλούς για τον όρο αυτό. Κι αν υπολογίσουμε ότι το έντεχνο ανήκει στη μετά Θεοδωράκη εποχή, οι προηγούμενοι τι ήταν; Άτεχνοι; Ο Τσιτσάνης; Ο Σουγιούλ;
— Όλο αυτό, που ο ένας ξεκατινιάζεται με τον άλλο, οφείλεται πιστεύω σε μια δόση κιτρινισμού αλά παλαιά που επανήλθε δριμύτατος στις μέρες μας.
Εμένα μου βγάζει και το τουπέ κάποιων. Ξέρεις πού οφείλεται; Στο ότι αν ρωτήσεις τώρα, έξω στον δρόμο, τα κορίτσια θα σου πουν ότι θέλουν να γίνουν μοντέλα και τα αγόρια, ποδοσφαιριστές. Η λεγόμενη κρίση, που όλοι την επικαλούνται, κατά 90% οφείλεται σε έλλειψη παιδείας. Όχι αποκλειστικά από την τηλεόραση, αλλά από ένα διαλυμένο σύστημα παιδείας. Πιστεύω, ωστόσο, πως οι γονείς πρώτοι διαμορφώνουν τα παιδιά, αφού οι δάσκαλοι τα παραλαμβάνουν ήδη διαμορφωμένα. Αν ένα παιδί δεν είναι διαμορφωμένο ως τα πέντε του, το 'χασες! Εμένα ο πατέρας μου πότε πρόλαβε να μου διαμορφώσει τη ζωή, την κοινωνικότητά μου;
— Είχαν χαρεί οι δικοί σου με την καλλιτεχνική πορεία σου;
Ο πατέρας μου, ναι, η μάνα μου, ποτέ! Δεν συζήτησα ποτέ τίποτα σε βάθος μαζί της, αφού απ' την πρώτη στιγμή της απέκλεισα ότι θα γινόμουν αρχιτέκτων ή δικηγόρος. Και μάλιστα νωρίς, πριν τελειώσω το Γυμνάσιο. Ήταν και η πρώτη μου επανάσταση, γιατί τη μάνα μου τη λάτρευα και την πίστευα πολύ. Αγαπούσα και εκτιμούσα και τους δυο γονείς μου.
— Πώς και έφυγες από τα Εξάρχεια κι ήρθες στην Κυψέλη; Σε θυμάμαι σαν σε όνειρο να βγάζεις βόλτα το σκυλί σου και να συζητάς με τον Βασίλη Ραφαηλίδη στον δρόμο.
Έφυγα γιατί το σπίτι μου είχε ρημάξει. Ήθελε επιδιορθώσεις και δεν μπορούσα να τις κάνω. Γενικά, η μόνη μου ιδιοκτησία ήταν ένα σπίτι. Ούτε αυτοκίνητο είχα ποτέ, ούτε οδηγώ. Μπερδεύω το δεξί με το αριστερό. Δεν βαριέσαι, εδώ οι άλλοι κυβερνάνε και δεν μπορούν να το ξεχωρίσουν αυτό. Άσε που είμαι και θεόστραβη. Τώρα καθάρισα τα μάτια μου με εγχείρηση καταρράκτη και στα δύο. Δηλαδή, τώρα σε βλέπω, τις προηγούμενες φορές σου εδώ δεν σε έβλεπα. Πέρασα τη ζωή μου στο «Τρίγωνο του Θανάτου», όπως το λέω: Μεταξουργείο, Εξάρχεια και τελευταία στην Κυψέλη, επειδή έχω φίλους εδώ.
— Σαν την Κατερίνα Γώγου ένα πράγμα.
Ευτυχώς που δεν είχα και την τύχη της. Κρίμα, κρίμα, ήταν πολύ αξιόλογη κοπέλα. Είχαμε κοινούς φίλους και μια-δυο φορές την πέτυχα στον δρόμο σε κακή κατάσταση.
— Στη ζωή σου βασανίστηκες ποτέ από ιδεαναγκασμούς, Αρλέτα;
Για τέσσερα χρόνια που αρρώστησα φοβόμουν πολύ μετά, τώρα όχι πια. Δεν αγαπούσα το σκοτάδι από μικρό παιδί, πάντα ήθελα ένα φωτάκι. Μάλλον, όμως, ήμουν περισσότερο θαρραλέος παρά φοβικός άνθρωπος.
— Θα ήθελα να σε πάω τώρα σε εκείνη την εκπομπή της Μπήλιως που 'χες πάει και το σχετικό βιντεάκι στο YouTube έγινε viral. Γιατί πήγες, πρώτα απ' όλα, αφού στράβωσες; Αυτό θέλω να ρωτήσω.
Άκουσε, μάνα μου, δεν είχα καμία τέτοια πρόθεση. Μου 'χουν πει πολλοί ότι έχω στήσει στον τοίχο ανθρώπους που όλοι τους φοβόντουσαν. Δεν θα πήγαινα ποτέ στην τηλεόραση για να πειράξω κάποιον, το θεωρώ κακό και δεν μου ταιριάζει. Οι άνθρωποι αυτοί κάνουν τη δουλειά τους, αλλά αν μου μπούνε, θα μπω λίγο άγρια κι εγώ. Και άγαρμπα ενδεχομένως, χωρίς να το καταλαβαίνω.
— Μα, η Τσουκαλά δεν σου μπήκε. Απλώς απ' την αρχή την έπιασες απ' τα μούτρα κατά τη γνώμη μου.
Όταν κάποιος καλεί κάποιον, οφείλει τουλάχιστον να ξέρει ποιος είναι αυτός. Αν δεν έχει ιδέα, εγώ φταίω; Εμείς οι δύο τώρα γιατί μιλάμε λες και είμαστε φίλοι τριάντα χρόνια; Η συνέντευξη εξαρτάται περισσότερο από σένα και λιγότερο από μένα. Κάποτε μου 'χε έρθει μια κοπελίτσα για συνέντευξη και νόμιζε πως ξεκίνησα να τραγουδάω με τη «Σερενάτα». Από κει και πέρα, τι να της πω; Φρόντισε να μάθεις ποιος είν' αυτός ο ρημάδης απέναντί σου! Ξέρεις, στο επάγγελμά σου, όποιος έχει δημοσιεύσει ένα άρθρο στο Διαδίκτυο ή έχει κάνει μισή εκπομπή, ξαφνικά νομίζει ότι κατέκτησε και το κουραδόκαστρο, που λέγαμε στο χωριό μας. Ξέρεις ποια είναι η πιο πετυχημένη στις εκπομπές αυτού του είδους; Η Ελένη Μενεγάκη! Πολύ έξυπνη και μπήκε σιγά-σιγά μέσα σε όλο αυτό. Κι επίσης, εγώ ποτέ δεν ήμουν της άποψης ότι μια ωραία γυναίκα είναι χαζή − μεγάλη μπούρδα αυτό. Υπάρχουν ακόμη πολλοί άντρες, ωραίοι και έξυπνοι. Δεν ισχύει απαραιτήτως ότι όποιος είναι έξυπνος είναι και άσχημος. Η ομορφιά είναι δώρο Θεού, όπως και το ταλέντο. Δεν μπορείς να επαίρεσαι επειδή είσαι ωραίος ή επειδή έχεις ταλέντο.
Μου κάνει εντύπωση, όχι αρνητική, που η Αρλέτα μιλάει για τη Μενεγάκη.
Μα, πώς να μην αναφερθώ σε μια γυναίκα που στέκεται τόσα χρόνια σ' έναν τόσο άγριο και ανταγωνιστικό χώρο; Υπ' όψιν, δεν τις παρακολουθώ τις εκπομπές αυτές. Μου θυμίζουν κάτι φίλες της μαμάς μου που έρχονταν και παίζανε χαρτιά και ξομπλιάζαν όλο το σύμπαν κι εγώ τις άκουγα και κούναγα το κεφάλι. Μωρό ήμουν και τα θεωρούσα γελοία όλα αυτά. Ε, δεν θα μου φανούν λιγότερο γελοίες στην ηλικία που είμαι οι εκπομπές της τηλεόρασης. Απ' την άλλη, ως φαίνεται, τις έχει ανάγκη ο κόσμος. Εγώ, πάντως, από τηλεόραση βλέπω μόνο καρτούν.
— Πάμε στα μουσικά. Γνωρίζω ότι μπορεί να μη βασανίστηκες επί χούντας, είχες υποστεί όμως λογοκρισία και είχες στερηθεί το δικαίωμα να τραγουδάς για περίπου τρία χρόνια στον τόπο σου. Παρ' όλα αυτά, ουδέποτε το έπαιξες αντιστασιακή.
Πόσους αντιστασιακούς του γλυκού νερού είδαμε στη Μεταπολίτευση δεν λέγεται. Πόσο ψέμα ακούστηκε... Απ' όλους! Ήταν της μοδός τότε να δηλώνεις αντιστασιακός. Όποτε αυτός ο τόπος περνάει μια κρίση, κλασικά κάθε 20-30 χρόνια, βρίσκουν αποδιοπομπαίους τράγους. Δεν έχουμε καταφέρει να συνεννοηθούμε μεταξύ μας και πιστεύω πως αν ο Καποδίστριας είχε καταφέρει να μας κάνει με πόλεις-κράτη, σαν την Ελβετία, θα ήμασταν πολύ πιο ευτυχισμένοι. Είμαστε τοπικιστές ως λαός. Δεν ξέρω πώς γίνεται αυτό, θα σας γελάσω, αλλά το πιστεύω.
— Τον Γιάνη Βαρουφάκη πώς τον κόβεις;
Είναι χαρισματικός, αλλά δεν ξέρει την ελληνική πραγματικότητα. Κρίμα, γιατί φαίνεται αξιόλογος. Και είναι και ωραίος. Δεν παίζεις όμως με τους θεσμούς ενός λαού που δεν έχει δουλειά, μισθούς, νοσοκομεία και πολιτισμό. Παγκοσμίως, τις δουλειές δεν τις φτιάχνει η ΓΣΕΕ αλλά οι μεγαλοβιομήχανοι και οι επιχειρηματίες. Συγγνώμη, αλλά έτσι είναι. Πώς να επενδύσει κάποιος σε ένα κράτος όπου δεν ξέρουν οι άνθρωποι αν το πρωί θα υπάρχει λεωφορείο να πάνε στη δουλειά τους; Άσε που μέσα σε δύο ώρες αλλάζουν απόψεις. Πώς είναι δυνατόν; Δεν λέω, ερωτήματα καταθέτω. Απ' τα μουσικά, όμως, με πήγες στον Βαρουφάκη... Να σου πω μια ιστορία που έχει σχέση και με τα δύο;
— Ανυπομονώ!
Κάποιος φίλος μού έφερε ένα άρθρο γραμμένο από τον Βαρουφάκη. Αφορούσε έναν τύπο που βρισκόταν εν μέσω της ερήμου στην Αυστραλία και κάποια στιγμή πέφτει πάνω σε ένα απ' αυτά τα σαλούν με μπαρ, μαγειρείο και τρία δωμάτια από πάνω, στη μέση του πουθενά! Μπαίνει μέσα να ξαποστάσει και συναντά ένα ζευγάρι ηλικιωμένων Αβοριγίνων. Ο άντρας σηκώνεται και βάζει ένα δισκάκι 45άρι σ' ένα παλιό πικάπ με το καπάκι για ηχείο. Αρχίζουν να χορεύουν με τη γυναίκα. Τι τραγούδι έπαιζε, λες; Το «Μια φορά θυμάμαι»! Πάει κοντά τους ο άλλος και τους λέει: «Ξέρετε τι είναι αυτό;». «Όχι, δεν ξέρουμε», του απάντησαν, «κι ούτε θέλουμε να μάθουμε. Είναι το τραγούδι μας και μας αρέσει!». Κι εδώ τελειώνει η πραγματική αυτή ιστορία, όπως την είχε βιώσει ο ίδιος ο Βαρουφάκης. Το 'χω το κομμάτι του αυτό υπογεγραμμένο. Δεν είναι τρομερό;
— Είναι, αν αναλογιστούμε πως η φωνή σου ταξίδεψε ερήμην σου εκτός συνόρων.
Το άλλο με τον Warren Ellis των Bad Seeds του Nick Cave το ξέρεις;
— Ακούγεται σαν το «άλλο με τον Τοτό»! Το ξέρω, ναι, αλλά πες το, είναι ωραίο!
Κάποια χρονιά είχαν δώσει συναυλία στο Terra Vibe ο Nick Cave με τους Bad Seeds. Ζήτησε να με δει ο βιολιστής τους, ο Warren Ellis, Αυστραλός κι αυτός. Ο λόγος ήταν λίγο αστείος: είχε μια σύντομη, αλλά παθιάρικη σχέση με μια Τσέχα. Η Τσέχα έφυγε, γύρισε στη χώρα της, ώσπου του έστειλε μια κασέτα με επιλογές. Μέσα υπήρχε το «Μια φορά θυμάμαι». Του άρεσε πάρα πολύ του Warren η φωνή μου. Το διασκεύασε, μάλιστα, με τους Dirty Three και το έπαιξαν και σε ένα λάιβ τους. Έκανε οικογένεια αυτός τώρα και είναι καλά, νομίζω. Γλίτωσε απ' τις καταχρήσεις και από τον βίο του ροκ-σταρ.
— Εσύ θα μπορούσες να κάνεις τον βίο ενός ροκ σταρ;
Θα μπορούσα, αν είχα τις δυνάμεις, αλλά δυστυχώς αρρώστησα πολύ νωρίς. Από 23 ετών και μετά που πέρασα μια βαρβάτη φυματίωση...
— Ακούς ξένη μουσική;
Τώρα δεν ακούω σχεδόν καθόλου μουσική. Λίγο ξένη και από ελληνική ακούω τα πιανιστικά του Χατζιδάκι με την Ντόρα Μπακοπούλου. Μου αρέσει πολύ το παίξιμο της Μπακοπούλου! Γενικά, έχουμε σπουδαίους Έλληνες μουσικούς. Όμως έχουμε καταλάβει πως αν μπήκαμε στον παγκόσμιο χάρτη, αυτό έγινε με τους ποιητές μας; Κι αν βγήκαμε, στο ξερό μας το κεφάλι οφείλεται. Υπάρχει τρομερή απαξίωση των καλλιτεχνών στην Ελλάδα και καμία βοήθεια. Διαφορετικά, θα είχαμε ζωγράφους, μουσικούς και σκηνοθέτες παγκόσμιας εμβέλειας.
— Ο Λάνθιμος, πάντως, μας βγάζει ασπροπρόσωπους τελευταία με τις ταινίες του.
Δεν έχω δει τη δουλειά του και γενικά ο μοντέρνος κινηματογράφος δεν μου αρέσει ιδιαίτερα. Ούτε είναι του γούστου μου όλη αυτή η νοσηρή θεματολογία. Ανθρώπινη είναι, αλλά ανθρώπινο είναι και το χέζειν. Δεν θα μου άρεσε να βλέπω ανθρώπους να χέζουν συνέχεια εν ονόματι της τέχνης.
— Ζωγραφίζεις;
Σχεδιάζω.
— Τα κρατάς;
Κάποια ναι, κάποια όχι.
— Δεν μπορώ να μη σε ρωτήσω πώς έχουν φτάσει στ' αυτιά σου φωνές σαν αυτές της Μποφίλιου, της Ζουγανέλη και του Χαρούλη.
Σαν φωνές, πολύ καλές. Δεν τραγουδάνε, βέβαια, όπως αρέσει σ' εμένα, που προέρχομαι από ένα πολύ απλό τραγουδιστικό ύφος. Σπάνια θα τις ακούσεις αυτές τις φωνές σε καλά τραγούδια. Και πώς να υπάρξουν τα καλά τραγούδια, χωρίς συνθέτες; Αφού όλες οι εταιρείες θέλουν πια μόνο τον τραγουδιστή στο επίκεντρο, τον εξαρτώμενο, και παρακάμπτουν τους συνθέτες, τους ανεξάρτητους. Ανέκαθεν γινόταν αυτό, αλλά σήμερα φαίνεται η ένδειά μας.
— Απλό τραγουδιστικό ύφος κληροδοτημένο απ' τη Δανάη, λοιπόν.
Κληροδοτημένο απ' τον μπαμπά μου, θα έλεγα. Τη Δανάη τη γνώρισα, και μάλιστα τραγούδησα σε ένα αφιέρωμα γι' αυτήν, στην Πλάκα. Ήταν με πατημένα τα 90. Θυμάμαι που είχε πει: «Πολύ ωραία τραγουδάει η μικρή». Εγώ τότε ήμουν 65, κάτι τέτοιο (γέλια). Σίγουρα, ωστόσο, την είχα τραγουδιστικό μου πρότυπο. Για μένα, βλέπεις, αρνούνται οι άνθρωποι να δεχτούν ότι έχω μεγαλώσει και πολύ κιόλας.
— Δίνεις συχνά συνεντεύξεις τελευταία. Σε ευχαριστεί αυτό;
Όχι, δεν δίνω πια. Και τώρα δεν ξέρω αν λέμε τίποτα καινούργιο. Εγώ λέω ένα πράγμα: έπρεπε να πεθάνω για να με ξαναανακαλύψουν. Δεν κάνω πλάκα. Δεν με θεωρώ επισήμως τραγουδίστρια, αφού δεν επεδίωξα ποτέ κασέ, εξώφυλλα, συνεντεύξεις και να γυρνάω την Ελλάδα κάθε χρόνο. Επομένως, με εντυπωσιάζει σήμερα το ότι στα λάιβ μου 50%-70% του κοινού μου είναι πολύ νέα παιδιά, πιτσιρίκια.
— Εξηγείται! Είσαι ένα pop icon και μόνο για το «Μπαρ το Ναυάγιο» και το «Batida de Coco».
Ξέρεις ποιο είναι το πιο δημοφιλές κομμάτι μου στο YouTube; Ο «Λύκος», που γράφτηκε το '81. Το «Μπαρ το Ναυάγιο» είναι σε καθαρό ηπειρώτικο ύφος. Πολλά τραγούδια μου είναι σαν να γράφτηκαν χθες. Αλλά τι pop icon μου λες; Εδώ δεν μπορώ να κουνηθώ και βγαίνω σαν γριά γκιόσα με το μπαστούνι στη σκηνή. Τα παιδιά γουστάρουν αυτούς που τρέχουν και χορεύουν κι εγώ δεν μπορώ να περπατήσω, όχι να χορέψω...
Βλέπεις όνειρα, Αρλέτα; Προσπαθήσεις να τα εξηγήσεις, να τα ερμηνεύσεις;
Τώρα δεν βλέπω όνειρα στον ύπνο μου, μόνο στον ξύπνιο μου. Παλιά, ναι, έβλεπα και μάλιστα ένα όνειρο επαναλαμβανόμενο. Ήξερα τι έπρεπε να κάνω για να σταματήσει. Εγώ έχτισα ένα σπίτι για να σταματήσει ένα όνειρο εφιαλτικό!
— Να ένας ιδεαναγκασμός που σε ρώτησα πριν. Για πες!
Μία από τις μικρές και απόλυτα ευτυχείς περιόδους της ζωής μου ήταν τότε που έζησα στου παππού μου, στα Άσπρα Σπίτια. Το σπίτι αυτό υπάρχει ακόμη, ρημαδιασμένο βέβαια. Το όνειρο που έβλεπα ήταν άσχημο και μπερδεμένο, εφιαλτικό σχεδόν, γύρω απ' αυτό το σπίτι. Ερχόταν και ξαναρχόταν σε παραλλαγές. Όταν έχτισα ένα άλλο σπίτι στην εξοχή, τότε μόνο σταμάτησε. Το σπίτι αυτό δεν είχα λεφτά να το τελειώσω και με το άγχος της συντήρησης το πούλησα στα δύο χρόνια. Έγινε, όμως, για να αντικαταστήσει εκείνο του παππού και γι' αυτό απαλλάχθηκα απ' τον εφιάλτη.
— Τώρα καταλαβαίνω πως εσύ, Αρλέτα, μάλλον αποδίδεις τους ιδεαναγκασμούς στη μεταφυσική.
Πιστεύω πως υπάρχουν πράγματα πέραν των φυσικών νόμων. Τα έχω δει και τα πιστεύω. Είχε πεθάνει μια φίλη μας, πολύ νέα γυναίκα και εξαιρετικός άνθρωπος. Εγώ τότε έμενα σε ένα γιαπί πάνω από το σπίτι της μητέρας μου κι αυτή ερχόταν και καθόταν σε μια συγκεκριμένη μεριά, σε ένα στρώμα που ήταν σαν αυτοσχέδιος καναπές. Πέθανε, λοιπόν, και λίγες μέρες μετά είχε έρθει να με επισκεφτεί μια Αγγλίδα φίλη μου, που επίσης την ήξερε. Ένα βράδυ που καθόμαστε, κοιταζόμαστε και της κάνω «η Εσμέ είναι εδώ»! «Ναι, εδώ είναι» μου απάντησε κι αυτή απλά. Οι Άγγλοι, ξέρεις, είναι πολύ εξοικειωμένοι με τα φαντάσματα. Ούτε είδαμε, ούτε ακούσαμε τίποτα, αλλά ξέραμε πως ήταν εκεί! Λίγες μέρες αργότερα ήρθε μια άλλη φίλη, η οποία δεν ήξερε ούτε την Εσμέ, ούτε τι είχε συμβεί. Τίποτα! Πάει στο μπάνιο και ξαφνικά την ακούω να μπήγει τις φωνές: «Είναι κάποιος εδώ» είπε ταραγμένη. Φυσικά, κανείς άλλος δεν υπήρχε στο σπίτι. «Μην ανησυχείς», της κάνω κι εγώ, «η Εσμέ ήταν». Από τότε δεν ξαναεμφανίστηκε. Όταν καταλάβουν ότι ενοχλούν, δεν ξανάρχονται.
— Καλό μού ακούγεται αυτό.
Δεν ξέρω... Κι όταν ήμουν σε κώμα έβλεπα τρομερά illusions, ολοζώντανα, όπως σε βλέπω εσένα τώρα. Πολλά τα έχω καταγράψει κιόλας. Έβλεπα τόπους και ανθρώπους πολύ παράξενα και μπερδεμένα όλα μεταξύ τους. Είναι μια σειρά πραγμάτων, δεν έχει νόημα να ξεχωρίσω κάποιο απ' αυτά για να σ' το πω.
— Ενώ είπες πως δεν πολυβγαίνεις έξω πια, εγώ δεν εισπράττω μοναξιά από σένα. Μπορεί να έχω και λάθος.
Δεν εισπράττεις γιατί τα έχω βρει πολύ καλά με τον εαυτό μου κι έχω και φίλους δίπλα μου. Ζω καθημερινά με τη μοναξιά μου, αλλά δεν το λέω γιατί ακριβώς νιώθω μοναξιά. Απ' την άλλη, ζω με τις μουσικές μου, τα βιβλία μου, τα σκίτσα μου και φυσικά τις κιθάρες μου, οχτώ τον αριθμό!
— Προτού σ' ευχαριστήσω γι' αυτή την κουβέντα, λέω να κλείσουμε με τα μελλοντικά σου σχέδια που εκτείνονται μέχρι το εξωτερικό.
Στις 25 Ιουνίου θα πάμε στο Παρίσι με τον Σπανό και τον Μανώλη Μητσιά. Θα παίξουμε σε ένα θέατρο εκεί. Για τον Σεπτέμβρη οργανώνω και ένα δικό μου λάιβ, ενώ θα συμμετάσχω στις συναυλίες του Γιάννη Σπανού και του Λάκη Παπαδόπουλου στο Φεστιβάλ Αθηνών.
— Και από δισκογραφία;
Νωρίς είναι ακόμη για να το πω, αλλά θέλουμε να κάνουμε έναν δίσκο με τον Λάκη σε στίχους της Sunny Μπαλτζή. Θα ακολουθήσει ακόμη ένας δικός μου δίσκος και μετά τέρμα! Θα βάλω την τελεία!
— Θα μπορέσεις, λες, να το κάνεις;
Ω, ναι! Να ξέρεις πως ό,τι έχω κάνει, το έκανα γιατί χρώσταγα στον κόσμο και σ' εμένα.
— Εύχομαι να είσαι γερή και δυνατή να πραγματοποιήσεις τα σχέδιά σου.
Πολύ σ' ευχαριστώ.
Ιnfo: H Αρλέτα & Friends (Γιάννης Σπανός, Ντόρα Μπακοπούλου, Νένα Βενετσάνου, Γιάννης Ζουγανέλης) θα εμφανιστούν στο Βεάκειο Θέατρο του Πειραιά την Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου.
σχόλια