Το Χειρόγραφο του Βόινιτς είναι κάτι σαν σούπερσταρ των αινιγματικών χειρογράφων, ωστόσο, πολύ λίγοι μέσα στα χρόνια είχαν την ευκαιρία να ξεφυλλίσουν το μυστηριώδες, ακατανόητο, απολύτως ακατάληπτο περιεχόμενο των σελίδων του. Από αυτόν τον μήνα, το Πανεπιστήμιο του Γέιλ δίνει στη διάθεση των απανταχού ενδιαφερόμενων κρυπτογράφων το πρώτο ολοκληρωμένο αντίγραφο του μεσαιωνικού τόμου, μία έκδοση που ουσιαστικά καλεί το κοινό να κάνει αυτό που κανείς κρυπτογράφος μέχρι σήμερα δεν κατάφερε: να διαβάσει έστω και μία λέξη των περίτεχνα γραμμένων σελίδων του.
Η ιστορία του συγκεκριμένου χειρογράφου πάει αρκετά πίσω στον χρόνο και εμπλέκει τον μαθηματικό, αστρολόγο και μάγιστρο του 16ου αιώνα John Dee και τον γερμανό Ιησουίτη και πολυμαθή της εποχής του, Αθανάσιο Κίρχερ. Ωστόσο, η συζήτηση για το χειρόγραφο αναθερμάνθηκε, κάνοντας διάσημο τον ιδιοκτήτή του, μόλις τον 20ο αιώνα, όταν κατέληξε στα χέρια του αντικέρ Γουίλφριντ Βόινιτς, το 1912. Από τότε ξεκίνησε η εμμονή με τα πιθανά νοήματα που θα μπορούσαν να κρύβονται στις 234 σελίδες περγαμηνής, καθώς ο Βόινιτς έφτασε να υποστηρίζει εμμονικά ότι το περιεχόμενο του χειρογράφου αφορούσε με κάποιο τρόπο τη φύση και τις λεπτομερείς λειτουργίες της. Βέβαια, κάθε εξήγηση ή πιθανή ερμηνεία του τι μπορεί να αναφέρει το χειρόγραφο έπεφτε σε κενό, αφού πολύ σύντομα ανακαλύφθηκε ότι κανένα από τα 113 εικονογραφημένα φυτά δεν αντιστοιχούσαν σε πραγματικά είδη του φυτικού βασιλείου...
Παρά την αρχική πεποίθηση ότι το χειρόγραφο συντάχθηκε και εικονογραφήθηκε κάπου στην Κεντρική Ευρώπη, μεταγενέστερες μελέτες αμφισβητούσαν το ποιος ή το γιατί μπήκε στη διαδικασία να το δημιουργήσει. Μία από τις πιο πρόσφατες εξηγήσεις ήταν ότι πρόκειται για μία απάτη πρώτου μεγέθους.
Υπάρχουν ακόμη ενδείξεις για χρήση αστρολογικών συμβόλων, και ίσως περιλαμβάνονται και ιατρικές συμβουλές, όμως, μέχρι σήμερα κανείς δεν έχει καταφέρει να εξηγήσει τη σύνδεση όλων αυτών των στοιχείων μεταξύ τους σε ένα και μοναδικό τόμο. Παρά την αρχική πεποίθηση ότι το χειρόγραφο συντάχθηκε και εικονογραφήθηκε κάπου στην Κεντρική Ευρώπη, μεταγενέστερες μελέτες αμφισβητούσαν το ποιος ή το γιατί μπήκε στη διαδικασία να το δημιουργήσει. Μία από τις πιο πρόσφατες εξηγήσεις ήταν ότι πρόκειται για μία απάτη πρώτου μεγέθους: αυτός που έφτιαξε το χειρόγραφο τότε, απλώς χρησιμοποίησε περίτεχνη γραμματοσειρά, σε μία άγνωστη, ακατάληπτη γλώσσα, η οποία δεν σημαίνει απολύτως τίποτα.
Το Πανεπιστήμιο του Γέιλ είχε αποκτήσει το μικρό βιβλίο των Χειρογράφων του Βόινιτς το 1969, το οποίο μαζί με άλλα εξαιρετικά σπάνια χειρόγραφα βρίσκεται στη βιβλιοθήκη Μπέινεκε του πανεπιστημίου. Το Γέιλ διέθεσε online το χειρόγραφο του Βόινιτς το 2004 και 10 χρόνια μετά πρόσθεσε νέες, υψηλής ανάλυσης εικόνες, που περιλαμβάνονταν στο αρχικό χειρόγραφο. Το εγχείρημα ήταν οι εικόνες να παρουσιάζονται σε φυσικό μέγεθος, με όλες τις επί μέρους λεπτομέρειες για το τι αναπαριστούν. Η ιστορικός Deborah Harkness σε μία απόπειρα να περιγράψει τις εντυπώσεις της από την πρώτη φορά που έπιασε στα χέρια της το χειρόγραφο, είναι εξαιρετικά γλαφυρή.
"Ήταν κάτι περιέργως άστοχο, κάπως ανορθόδοξο. Ήταν μικρό, φθαρμένο και κιτρινισμένο εξωτερικά, γεμάτο σύγχυση και περιπλοκότητα στο εσωτερικό του. Με μικρογράμματη γραφή και εντυπωσιακή εικονογράφηση, όμως, που δεν σου έκανε καρδιά να σταματήσεις να το ξεφυλλίζεις", εξηγεί η ίδια. Και η αλήθεια είναι ότι στη μία σελίδα μπορεί να αντικρίσει κανείς έναν αστρολογικό χάρτη ή μία γυμνή γυναίκα να περιβάλλεται από νερά και περίεργα εξωτικά φυτά και λουλούδια. Βέβαια και πέρα από το πρότζεκτ του Γέιλ, ήδη ο ισπανικός εκδοτικός οίκος "Siloe" ετοιμάζεται για μία ακόμη πιο πιστή (και πιο ακριβή) αναπαράσταση του χειρογράφου, οπότε, μαζί με το χειρόγραφο και την έξοδο του στο φως, αναβιώνουν και οι ελπίδες ότι κάποιος ίσως καταφέρει να αποκρυπτογραφήσει όσα κρύβουν τα "ιερογλυφικά" και οι εντυπωσιακές εικόνες που το συνθέτουν.
