Η υπόθεση του χολιγουντιανού παραγωγού Harvey Weinstein που αδιάλειπτα εκμεταλλευόταν την θέση ισχύος του στην βιομηχανία των ονείρων προκειμένου να εξαναγκάσει γυναίκες σε σεξουαλική επαφή μαζί του φαίνεται πως άνοιξε για τα καλά τους ασκούς του Αιόλου στο ζήτημα της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας και της σεξουαλικής επίθεσης. Ήδη, έπειτα από προτροπή της ηθοποιού Alyssa Milano στο twitter, πάνω από περίπου 12 εκατομμύρια γυναίκες μοιράστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις δικές τους δυσάρεστες εμπειρίες σεξουαλικής παρενόχλησης χρησιμοποιώντας το #MeToo προσδοκώντας να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη και να καταστήσουν εμφανές το ότι η πρακτική αυτή δεν είναι καθόλου περιορισμένη στους "καλλιτεχνικούς" κύκλους αλλά μια εξευτελιστική και οδυνηρή πραγματικότητα που βιώνουν γυναίκες κάθε ηλικίας, κοινωνικής θέσης, επαγγέλματος και ανεξαρτήτως εξωτερικής εμφάνισης.
Την μαζική αυτή ανταπόκριση διαδέχθηκαν εύλογες αντιδράσεις για το κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι στ' αλήθεια απαραίτητο. Τι εξυπηρετεί αυτή το κατακλυσμιαίο κύμα αποκάλυψης προσωπικών δεδομένων, δεδομένου ότι δεν ανακαλύπτουμε τώρα το πρόβλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης, και γιατί να παραδώσουμε ένα ατέλειωτο κατάλογο με τα ονόματα των θυμάτων περιστατικών παρενόχλησης επιτρέποντας στους θύτες να παραμείνουν στην αφάνεια; Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα αναδύθηκε ένα νέο trending hashtag, το #HimThough, που καλεί τους άνδρες να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να δράσουν προκειμένου να καταλυθεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο ευδοκιμούν αυτές οι συμπεριφορές.
Όταν θεοποιούμε τα "ανδρικά" χαρακτηριστικά, πχ. ο τάδε "φοράει παντελόνια", ή επικρίνουμε άλλες γυναίκες των οποίων η κοινωνική ή σεξουαλική συμπεριφορά και οι ενδυματολογικές επιλογές διαφέρουν από εκείνη που επιτάσσει η κοινωνία για τα καλά κορίτσια, στην ουσία κυρώνουμε τις πάσης φύσεως παρενοχλήσεις και δίνουμε άλλοθι στους άνδρες να πιστεύουν πως ότι κάνουν είναι αποδεκτό και αναμενόμενο.
Είναι όμως οι άνδρες αποκλειστικά υπεύθυνοι για την διαιώνιση αυτού του τοξικού περιβάλλοντος; Ο ρόλος των γυναικών περιορίζεται στην καταγγελία των περιστατικών; Ως γυναίκες αποδεχόμαστε την θέση του αιώνιου νηπίου που όπως υποφέρει από το ανδρικό χέρι, έτσι θα προστρέχει σε εκείνους για να αλλάξουν τα κακώς κείμενα; Αυτή η θέση είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένη με το πατριαρχικό αφήγημα, ενισχύει την εξουσία των ανδρών και κολακεύει την ψευδαίσθηση τους ότι είναι οι φύσει και θέσει προστάτες των αδυνάτων. Επίσης βολεύει τις γυναίκες που αποποιούμενες κάθε ευθύνη για την συνεισφορά τους στην εμπέδωση προτύπων συμπεριφοράς, μοιρολατρικά αποδέχονται την καθεστηκύια τάξη στην ισορροπία των φύλων.
Ωστόσο η θεώρηση ότι οι γυναίκες είμαστε άμοιρες ευθυνών και ανίκανες να συμβάλλουμε στην αλλαγή του τι συνιστά κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά είναι λανθασμένη. Όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο μοιραζόμαστε ένα κοινό χαρακτηριστικό: το ότι γεννηθήκαμε. Και η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, ανεξαρτήτως οικονομικής επιφάνειας, χρώματος, πεποιθήσεων, εθνικότητας, ανατράφηκαν από την μητέρα τους. Στην απαρχή του σχηματισμού της προσωπικότητας μας λοιπόν, μία γυναίκα αποτελούσε το κέντρο του κόσμου μας και έθεσε τις βάσεις του πως να αντιμετωπίζουμε τους άλλους. Πως είναι δυνατόν τότε να απαιτούμε αποκλειστικά από τους άνδρες να αλλάξουν το πως φέρονται και να εθελοτυφλούμε όταν οι ίδιες οι γυναίκες επευφημούν την επίδειξη macho χαρακτηριστικών;
Πρόσφατα στο facebook συνάντησα την ανάρτηση αυτής της φωτογραφίας όπου ένα μικρό αγοράκι σηκώνει την φούστα ενός κοριτσιού και κοιτάζει από κάτω ενώ εκείνη έχει γυρισμένη την πλάτη της. Θα είχα προσπεράσει με ελάχιστη ενόχληση αυτή την στερεοτυπική ψευδονοσταλγική φωτογραφία αν δεν διάβαζα τα δύο σχόλια από κάτω. Η έκπληξη μου αυξήθηκε όταν πρόσεξα πως τα ονόματα των σχολιαστών ήταν γυναικεία. Δύο γυναίκες επικροτούσαν την εικόνα αυτή ως σουβενίρ "πραγματικού" άνδρα που ξέρει από τα γεννοφάσκια του τι πρέπει να κάνει με τις γυναίκες και πλέον αποτελεί "είδος προς εξαφάνιση". Βέβαια αν αναλογιστούμε τις αμέτρητες μαρτυρίες που ήρθαν στην επιφάνεια μετά την υπόθεση Weinstein οι εν λόγω κυρίες άδικα ανησυχούν. Οι ανεπιθύμητες προσεγγίσεις εξακολουθούν δυστυχώς να αποτελούν κανόνα και αν δεν δράσουμε πρωτίστως οι ίδιες η κατάσταση δεν θα αλλάξει ποτέ.
Ωστόσο εγγενές στοιχείο κάθε σημαντικής αλλαγής στον άνθρωπο, τόσο σε μικρο- όσο και και μακροκλίμακα, είναι η αυτοκριτική και οι γυναίκες για κάποιον λόγο φαίνεται στο συγκεκριμένο θέμα να την αποφεύγουν. Όταν θεοποιούμε τα "ανδρικά" χαρακτηριστικά, πχ. ο τάδε "φοράει παντελόνια" ή "χτυπάει το χέρι στο τραπέζι" ή "με διεκδίκησε", ή επικρίνουμε άλλες γυναίκες των οποίων η κοινωνική ή σεξουαλική συμπεριφορά και οι ενδυματολογικές επιλογές διαφέρουν από εκείνη που επιτάσσει η κοινωνία για τα καλά κορίτσια, στην ουσία κυρώνουμε τις πάσης φύσεως παρενοχλήσεις και δίνουμε άλλοθι στους άνδρες να πιστεύουν πως ότι κάνουν είναι αποδεκτό και αναμενόμενο.
Η στάση των ενηλίκων - και κυρίως της μητέρας - εντυπώνεται ήδη από πολύ μικρή ηλικία στα παιδιά και τα καθοδηγεί στην θεώρηση των φύλων και των στερεοτυπικών χαρακτηριστικών που τους αποδίδουμε. Την άνοιξη βρέθηκα σε ένα παιδικό πάρτι γενεθλίων κι εκεί άκουσα μία μητέρα να απευθύνεται σε κάποια άλλη λέγοντας επιτακτικά: "Ο άντρας σου σε ζητάει!" Επειδή έτυχε να καθόμαστε μαζί με τον σύντροφο της αναρωτήθηκα φωναχτά σε ποιον αναφερόταν. Ο "άντρας" ήταν ένα 14 μηνών αγοράκι. Περιττό να σας πω ότι τα κοριτσάκια της παρέας ήταν "πριγκίπισσες" και όχι οι "γυναίκες".
Η διαιώνιση και διευκόλυνση της επιθετικής συμπεριφοράς των ανδρών από τις γυναίκες προφανώς και δεν περιορίζεται στον μητρικό ρόλο αλλά και σε εκείνον της συντρόφου/συζύγου. Μόλις πέρυσι η υποψηφιότητα της Hillary Rodham Clinton για την προεδρία των ΗΠΑ παρουσιάστηκε ως ενσάρκωση των ελπίδων του φεμινιστικού κινήματος, γεγονός που ενόχλησε πολλές γυναίκες, και δικαίως. Οι νεότεροι ίσως να μην το θυμούνται αλλά όταν ο Bill Clinton ως Πρόεδρος των ΗΠΑ καταχράστηκε την θέση ισχύος του και συνήψε σχέση με μια 22χρονη ασκούμενη στον Λευκό Οίκο, η Hillary που γνώριζε τι συμβαίνει ήδη πριν ξεσπάσει το σκάνδαλο, σιώπησε, στάθηκε στο πλευρό του ως αφοσιωμένη σύζυγος και ανταμείφθηκε με την προώθηση της πολιτικής της καριέρας. Ο άνθρωπος αυτός προσπάθησε να πείσει πως θα αποτελούσε ιδανικό πρότυπο για τα νεαρά κορίτσια ώστε να εξελιχθούν σε ισχυρές και ανεξάρτητες γυναίκες. Κάπως ειρωνικό, δεν βρίσκετε;
Ακόμα μία γυναίκα που αρνείται να καταδικάσει τον σύζυγο της παρά τις πολλαπλές μαρτυρίες εναντίον του για βιασμό έπειτα από χορήγηση υπνωτικών χαπιών και ναρκωτικών και άλλες σεξουαλικές επιθέσεις, είναι η Camille Cosby. Η σύζυγος του αφροαμερικανού ηθοποιού μάλιστα καταφέρεται εναντίον όλων όσων έχουν καταγγείλει τον σύζυγο της, των εισαγγελέων και δικαστών και δέχεται μηνύματα συμπαράστασης από άλλες γυναίκες που επικροτούν την πίστη στον Bill Cosby. Οι κόρες του επίσης έχουν δημοσιοποιήσει μηνύματα στήριξης του. Η νεότερη μάλιστα αναφέρει σε επιστολή της ότι "αυτά συνέβησαν πριν από 40 και 50 χρόνια, σε μια άλλη ζωή του πατέρα μου και η αναπαραγωγή τους τον τιμώρησε αρκετά."
Αν η στήριξη αυτή προερχόταν από άνδρες σύσσωμα τα ΜΜΕ και η κοινή γνώμη θα τους είχαν, δικαίως, κατασπαράξει. Στην περίπτωση των γυναικών όμως η στάση αυτή χαιρετίζεται ως αξιέπαινη, ενάρετη. Αντί για οργή το αίσθημα που εκφράζεται από την πλειοψηφία είναι συμπάθεια και συμπόνοια, όπως για το σκυλί που αγαπάει και γλείφει τα χέρια του αφεντικού του ακόμα κι αν αυτός το ξυλοφορτώνει. Αν θέλουμε να σπάσει αυτός ο αέναος κύκλος βίας, εξευτελισμού και άρνησης της αυτοδιάθεσης των γυναικών είναι εξίσου επιτακτικό λοιπόν να απαιτήσουμε με την ίδια ένταση από τις γυναίκες να αναλάβουν δράση και να θεωρούνται υπόλογες όταν καλύπτουν τέτοιες πράξεις.
Η υποχρέωση μας ως γυναίκες δεν είναι να δηλώσουμε θύματα αλλά ποτέ και υπό καμμία συνθήκη να μην επιρρίψουμε ευθύνες για την επίθεση στην γυναίκα που την υπέστη, να φροντίσουμε να αναθρέψουμε τους άνδρες που θα ήμασταν υπερήφανες να σταθούμε δίπλα τους ως σύντροφοι και ποτέ να μην δικαιολογήσουμε ή καλύψουμε κανέναν φίλο, αδελφό, συνεργάτη ή σύζυγο που απλώνει χέρι.
