Πριν από λίγες μέρες έκανε τον γύρο του κόσμου μια ευχάριστη είδηση στον χώρο της Ιατρικής. Πρόκειται για μια νέα τεχνική έγκαιρης πρόβλεψης του εμφράγματος. Με τη μέθοδο αυτή αναλύονται οι εικόνες των αξονικών τομογραφιών της καρδιάς και εντοπίζονται κάποιοι από τους ασθενείς που κινδυνεύουν με έμφραγμα, ακόμη και αρκετά χρόνια προτού αυτό συμβεί.
Επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας είναι ο καθηγητής Καρδιαγγειακής Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Χαράλαμπος Αντωνιάδης, και το έργο της ήρθε στη δημοσιότητα με τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet».
Σύμφωνα με τον Ελληνοκύπριο καθηγητή, πέτυχαν να αναπτύξουν αλγόριθμους που αναλύουν το λίπος γύρω από τις στεφανιαίες αρτηρίες, όπως αυτό αποτυπώνεται στις αξονικές στεφανιογραφίες. Το λίπος αυτό μεταβάλλεται όταν μια αρτηρία έχει φλεγμονή, κάτι που αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για μεγάλο ποσοστό των εμφραγμάτων.
Το 50% των εμφραγμάτων συμβαίνουν σε ανθρώπους που πριν δεν είχαν κανένα απολύτως σύμπτωμα. Η πρώτη στένωση της αρτηρίας είναι συνήθως η εκδήλωση του εμφράγματος κι αν δεν το προλάβεις μπορεί ακόμη και να σε σκοτώσει.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Αντωνιάδης μιλά στη LiFO σχετικά με τη νέα μέθοδο, την τεχνητή νοημοσύνη, την επίδραση του άγχους, το Brexit, το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε και την περίπτωση επιστροφής του στην Ελλάδα.
— Πείτε μας γιατί είναι τόσο σημαντική η μέθοδος έγκαιρης διάγνωσης που ανακοινώσατε.
Τα τελευταία τριάντα χρόνια προσπαθούμε να αναπτύξουμε μια μέθοδο που θα ανιχνεύει τη φλεγμονή στα στεφανιαία αγγεία, τα οποία δίνουν αίμα στην καρδιά. Ο λόγος είναι ότι αυτές οι αρτηρίες οδηγούν στην ανάπτυξη των στενώσεων. Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε παρόμοια μέθοδος που να δείχνει ποιες αρτηρίες έχουν φλεγμονή.
Ουσιαστικά, αυτό που ανακαλύψαμε είναι ότι όταν οι φλεγμαίνουσες αρτηρίες που δίνουν αίμα στην καρδιά λαμβάνουν κάποια σήματα από το λίπος που βρίσκεται γύρω τους, το λίπος νιώθει αυτά τα μηνύματα και αλλάζει κάποια χαρακτηριστικά του.
Η πρόκληση, όμως, για εμάς ήταν η ανάπτυξη μιας αντίστοιχης τεχνολογίας που θα μπορούσε να διαβάσει όλο αυτό που σας ανέφερα. Διότι έτσι θα μπορούμε να εντοπίσουμε ποιες αρτηρίες είναι φλεγμαίνουσες και ποιες όχι.
— Με τι τρόπο πραγματοποιήθηκε αυτή η τεχνική;
Μέσω της τεχνητής νοημοσύνης. Στην ουσία, θέσαμε ένα ερώτημα για το αν μπορούμε να βρούμε κάποια χαρακτηριστικά στις εικόνες που παίρνουμε από μια αξονική στεφανιογραφία. Στη συνέχεια, ρωτήσαμε ποια απ' αυτά τα χαρακτηριστικά του περιαγγειακού χώρου αλλάζουν, αλλά δεν φαίνονται με γυμνό μάτι.
Φυσικά, τα αποτελέσματα ήταν κάποιες περίπλοκες μαθηματικές φόρμες οι οποίες επιβεβαίωσαν ότι μπορούν να ανιχνεύσουν αυτές τις αλλαγές γύρω από τα αγγεία. Αυτή την πολλά υποσχόμενη μέθοδο την καταθέσαμε πριν από περίπου έναν χρόνο. Αυτό που έλειπε, όμως, ήταν η βασική απόδειξη για το πώς μπορεί να προβλέψει τα εμφράγματα.
Χρειαζόταν, δηλαδή, να πιστοποιήσουμε ότι ανιχνεύοντας τη φλεγμονή μπορείς ταυτόχρονα να ανιχνεύσεις και το έμφραγμα. Πριν από μερικές μέρες, λοιπόν, καταφέραμε, σε συνεργασία με ερευνητές από τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, να δημοσιεύσουμε αυτήν τη μελέτη στο «Lancet», ένα από τα μεγαλύτερα ιατρικά περιοδικά στον κόσμο, καταδεικνύοντας τους αλγόριθμους που αναλύουν το λίπος γύρω από τις στεφανιαίες αρτηρίες, όπως αυτό φαίνονται στις αξονικές στεφανιογραφίες.
— Χρησιμοποιήσατε κάποιο στατιστικό δείγμα για την έρευνά σας;
Πήραμε περίπου 4.000 άτομα, τα οποία ήταν υγιή και είχαν κάνει στο παρελθόν στεφανιογραφία, και τα παρακολουθούσαμε για δέκα χρόνια. Στη συνέχεια ξεχωρίσαμε ποιοι έπαθαν έμφραγμα και ποιοι πέθαναν από αυτό. Έπειτα, αναλύσαμε με τη νέα μέθοδο τις εικόνες και καταφέραμε να εντοπίσουμε ποιοι θα πάθαιναν έμφραγμα του μυοκαρδίου αλλά και ποιοι θα πέθαιναν τα επόμενα πέντε χρόνια απ' αυτή την ασθένεια.
Αξίζει να επισημάνουμε ότι τα περισσότερα εμφράγματα προκαλούνται από τις λιπώδεις εναποθέσεις οι οποίες βρίσκονται στο εσωτερικό των αρτηριών και εμποδίζουν την κυκλοφορία του αίματος. Οι τομογραφίες μπορούν να δείξουν στους γιατρούς αν μια αρτηρία έχει ήδη υποστεί στένωση λόγω λιπωδών εναποθέσεων.
Η νέα μέθοδος, λοιπόν, προειδοποιεί για το επερχόμενο πρόβλημα αρκετά νωρίτερα. Επομένως, μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε αν οι αρτηρίες έχουν φλεγμονή καθώς και αν μια στένωση θα αναπτυχθεί μετά από πέντε χρόνια.
Έτσι, όλοι θα μπορούν να αρχίσουν να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα, ώστε να αποφεύγεται ο σχηματισμός πλακών.
— Πώς βλέπετε την εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας στην πράξη;
Το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έχει δημιουργήσει μια spin-off εταιρεία, την Caristo Diagnostics, που έχει αναλάβει να δημιουργήσει μια διαδικτυακή πλατφόρμα στην οποία θα μπορεί οποιοσδήποτε να φορτώσει την αξονική τομογραφία του και να πάρει απάντηση ηλεκτρονικά.
Πριν η πλατφόρμα γίνει διαθέσιμη στο κοινό, πρέπει να πάρει έγκριση από τον αμερικανικό FDA και σήμα πιστοποίησης (CE Μark), κάτι που αναμένεται να γίνει το τέλος του 2019.
— Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να μας βοηθήσει και σε άλλα σημαντικά ιατρικά θέματα;
Έχει ήδη συνεισφέρει σε πολλούς τομείς, βοηθώντας τον καρδιολόγο να διαγνώσει μια ασθένεια, τους γιατρούς γενικά να αναλύουν εικόνες, π.χ. στην περίπτωση των καρκινικών όγκων, υποκαθιστώντας σε πάρα πολλές περιπτώσεις ακόμα και τη βιοψία.
Διότι υπάρχουν αρκετά χαρακτηριστικά που κρύβονται πίσω από τις εικόνες, τις οποίες δεν μπορεί να διακρίνει το ανθρώπινο μάτι, μπορεί όμως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής.
— Τι θα συμβουλεύατε κάποιον προκειμένου να προσέχει την καρδιά του, από τη στιγμή που τα καρδιαγγειακά προβλήματα παραμένουν παγκοσμίως η πρώτη αιτία θανάτου;
Πράγματι, σε συνδυασμό με τον καρκίνο αποτελούν τις δύο κυρίαρχες αιτίες θανάτου. Αυτό που συνιστώ είναι η μεσογειακή δίαιτα. Κάθε άνθρωπος πρέπει να διατηρεί το βάρος του σε χαμηλά επίπεδα, να ασκείται, να αποφεύγει το junk food, να σταματήσει το κάπνισμα και, φυσικά, να επισκεφθεί έγκαιρα τον γιατρό του προκειμένου να ελέγξει αν υπάρχουν στον οργανισμό του κάποιοι παράγοντες κινδύνου.
Είναι λάθος να κάνουμε τις εξετάσεις μετά την εκδήλωση του εμφράγματος. Μέγιστη σημασία έχει η πρόληψη.
— Πριν εκδηλωθεί ένα έμφραγμα υπάρχουν κάποια συμπτώματα;
Το 50% των εμφραγμάτων συμβαίνουν σε ανθρώπους που πριν δεν είχαν κανένα απολύτως σύμπτωμα. Η πρώτη στένωση της αρτηρίας είναι συνήθως η εκδήλωση του εμφράγματος κι αν δεν το προλάβεις μπορεί ακόμη και να σε σκοτώσει. Ο λόγος είναι ότι οι πλάκες είναι ύπουλες, επειδή δεν είναι τόσο σκληρές και σπάνε εύκολα.
— Ζούμε σε μια εποχή που κυριαρχούν το άγχος και η πίεση. Πόσο εύκολο είναι να το αντιμετωπίσει κανείς;
Κοιτάξτε, αν ήξερα τον τρόπο, θα τον είχα εφαρμόσει και σ' εμένα τον ίδιο (γέλια). Είναι αλήθεια ότι το άγχος είναι βασικό κομμάτι της ζωής μας. Λέμε συχνά «καταπολεμήστε το», αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια μαγική φόρμουλα γι' αυτό.
— Το αναφέρω διότι στη χώρα μας παρατηρείται ραγδαία αύξηση στα περιστατικά κολπικής μαρμαρυγής που σχετίζονται ιδιαίτερα με το στρες.
Πράγματι, μεταξύ άλλων, η κολπική μαρμαρυγή σχετίζεται και με το άγχος. Άρα, με το να μην αγχωνόμαστε είναι σίγουρο ότι θα μπορέσουμε να γλιτώσουμε πολλές ασθένειες. Το θέμα είναι πως όταν η κοινωνία διέρχεται οικονομική κρίση και ο κόσμος έχει να αντιμετωπίσει πολυάριθμα προβλήματα, το να δίνουμε συμβουλές για την καταπολέμηση του άγχους είναι εντελώς ουτοπικό, δεν υπάρχουν τα εργαλεία για κάτι τέτοιο.
— Σε τι περιβάλλον μεγαλώσατε και τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στον ιατρικό κλάδο;
Γεννήθηκα το 1974 στα κατεχόμενα της Κύπρου, συγκεκριμένα στη Μόρφου, κατά τη διάρκεια του πολέμου. Αυτό που θυμάμαι είναι ότι εν μέσω ταραχών έφυγα από την Κύπρο ως πρόσφυγας και πήγα στην Αθήνα, όπου και σπούδασα Ιατρική.
Με γοήτευε ο χώρος της επιστήμης, ειδικά η Ιατρική, επειδή υπάρχουν τόσο πολλές καταστάσεις που καλείσαι να διαχειριστείς αλλά και ένα τεράστιο ανεξερεύνητο πεδίο. Ήθελα να ασχοληθώ με τη λύση των προβλημάτων βασικά, γι' αυτό διάλεξα αυτόν το δρόμο.
— Πώς είναι για ένα παιδί να γεννιέται εν μέσω πολέμου;
Γεννήθηκα στις 27 Ιουλίου του 1974, δηλαδή επτά μέρες μετά την εισβολή. Αυτό που κρατώ πιο έντονα είναι ότι καταφέραμε να βγούμε αλώβητοι απ' όλη αυτήν τη δοκιμασία. Μετά από αυτό ένιωθα ότι δεν είχα κάτι να φοβηθώ.
Κάθε άνθρωπος πρέπει να διατηρεί το βάρος του σε χαμηλά επίπεδα, να ασκείται, να αποφεύγει το junk food, να σταματήσει το κάπνισμα και, φυσικά, να επισκεφθεί έγκαιρα τον γιατρό του προκειμένου να ελέγξει αν υπάρχουν στον οργανισμό του κάποιοι παράγοντες κινδύνου.
— Μένετε μόνιμα πλέον στη Μεγάλη Βρετανία; Τι έχει αλλάξει μετά το δημοψήφισμα;
Το Brexit, σύμφωνα και με την επίσημη άποψη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, είναι μια ανοησία. Πιστεύω ότι στην περίπτωση που αυτό θα εφαρμοστεί θα υποστούμε μεγάλη ζημιά ως χώρα αλλά και στα πεδία της έρευνας και της εκπαίδευσης.
Ας περιμένουμε όμως, δεν είναι σίγουροι ότι θα εφαρμοστεί τελικά το Brexit. Ούτε η ίδια η αγγλική κυβέρνηση δεν γνωρίζει ακόμα τι θα συμβεί.
— Πείτε μου μια μεγάλη πρόκληση για εσάς στον ιατρικό χώρο, για την οποία θα θέλατε να σας θυμούνται.
Αυτό που προσπαθώ εδώ και χρόνια είναι να προλάβω ή να αντιμετωπίσω επιτυχώς το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αυτές τις μέρες κάναμε ένα μεγάλο βήμα με την πρώιμη διάγνωση. Αν βρούμε και τον τρόπο να το προλαμβάνουμε, θα έχουμε, νομίζω, μια σπουδαία ιατρική ανακάλυψη. Πάντως, έχουμε καλύψει ήδη τη μισή διαδρομή και νομίζω ότι είμαστε σε ένα σχετικά καλό επίπεδο για να πούμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε την πορεία του εμφράγματος.
— Θα επιστρέφατε στην Ελλάδα;
Είναι μια ερώτηση που διαρκώς κάνω στον εαυτό μου. Δεν μπορώ να αποκλείσω τίποτα, αλλά, για να είμαι ειλικρινής, έχοντας ως δεδομένο τις παρούσες συνθήκες αλλά και την επαγγελματική μου εξέλιξη, το θεωρώ απίθανο.
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Την αναζήτηση της ευτυχίας. Προφανώς για κάθε άνθρωπο έχει διαφορετικό περιεχόμενο. Άλλοι την ανακαλύπτουν μέσα από την οικογένεια, άλλοι μέσα από το επάγγελμα, την κοινωνική καταξίωση ή με τον συνδυασμό όλων αυτών. Το σημαντικό, όμως, είναι να βρεις τι είναι αυτό που σου αρέσει, να το κυνηγήσεις και να το πετύχεις.
σχόλια