Διαβάζουμε διαρκώς τα τελευταία χρόνια ότι στο εμπορικό σινεμά δεν είναι πια το όνομα του σταρ στη μαρκίζα εκείνο που θα θέλξει το κοινό, αλλά το brand name του franchise. Σε μεγάλο βαθμό έτσι έχουν τα πράγματα, υπάρχουν όμως και φωτεινές εξαιρέσεις, με φωτεινότερη όλων τον ξανθό αυτό πολίτη του Λος Άντζελες (και του κόσμου) που σήμερα κλείνει τα 50.
Για τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο ο λόγος και, προς επίρρωση αυτού του ισχυρισμού, καταθέτω επί της έδρας τις εισπρακτικές επιδόσεις του The Revenant. Αν αφαιρέσεις από την εξίσωση τον Ντι Κάπριο, έχεις μια ταινία σκληρού επιβιωτισμού, με ξεσπάσματα ωμής βίας, εγγύτερη στο σινεμά της ποίησης, παρά σε εκείνο που κάνει τα πλήθη να συρρέουν στις αίθουσες. Με τον Ντι Κάπριο στον πρωταγωνιστικό ρόλο η ταινία μετατρέπεται σε event και αποφέρει 532 εκατομμύρια δολάρια σε όλο τον κόσμο. Και μετατρέπεται σε event χάρη στην προσεκτική, προσωπική διαχείριση της εικόνας και της καριέρας του.
Δεν θα τον δεις συχνά στην αίθουσα, όταν θα τον δεις, έχεις διασφαλισμένο ένα μίνιμουμ ποιότητας χάρη στις προσεκτικές του επιλογές και, το κυριότερο, θα τον δεις μόνο εκεί. Όλο και περισσότεροι συνάδελφοι του ανταποκρίνονται στο κάλεσμα των σειρήνων και μετέχουν σε τηλεοπτική σειρά, εκείνος όμως δεν το διαπραγματεύεται. Ανήκει στην μεγάλη οθόνη.
Δεν θα τον δεις συχνά στην αίθουσα, όταν θα τον δεις, έχεις διασφαλισμένο ένα μίνιμουμ ποιότητας χάρη στις προσεκτικές του επιλογές και, το κυριότερο, θα τον δεις μόνο εκεί. Όλο και περισσότεροι συνάδελφοι του ανταποκρίνονται στο κάλεσμα των σειρήνων και μετέχουν σε τηλεοπτική σειρά, εκείνος όμως δεν το διαπραγματεύεται. Ανήκει στην μεγάλη οθόνη.
Είναι αμιγώς κινηματογραφικός σταρ και φέρνει έναν αέρα παλιομοδίτικου γκλάμουρ σε μια εποχή που μεταφράζει το σταριλίκι με σοσιαλμιντιακούς όρους, επιβραβεύοντας ψυχαναγκαστικά το ιντερνετικό small talk και την υπερέκθεση. Σε συνδυασμό με ένα ερμηνευτικό ταλέντο που σμιλεύτηκε πλάι σε έμπειρους στη διεύθυνση ηθοποιών σκηνοθέτες, ο Ντι Κάπριο εξελίχθηκε σε έναν από τους καλύτερους της γενιάς του.
Με αφορμή τον εορτασμό των γενεθλίων του, ας θυμηθούμε 10+1 σημαντικές ερμηνείες του.
Τhis Boy's Life (1993)
Μετά από μικρές εμφανίσεις σε τηλεοπτικά σίριαλ και κινηματογραφικές παραγωγές τρίτης διαλογής ο Ντε Νίρο με τον παραγωγό Αρτ Λίνσον τον ανακαλύπτουν και του δίνουν τον κεντρικό ρόλο στο This Boy's Life, κινηματογραφική μεταφορά της αυτοβιογραφίας του Τομπάιας Γουλφ.
Ακόμα ο Ντι Κάπριο είναι ακατέργαστο ταλέντο, αγρίμι σκέτο, ακριβώς ό,τι απαιτεί ο χαρακτήρας δηλαδή, και κάνει τους κριτικούς να σημειώσουν το όνομα του. Δεν θα μπορούσαν να κάνουν κι αλλιώς όταν σηκώνει ανάστημα ερμηνευτικό απέναντι σε ολόκληρο Ντε Νίρο. Η συνεργασία του με τον τελευταίο θα έχει κομβική σημασία για την καριέρα του στο μέλλον.
Titanic (1997)
«Χειροποίητο» επικό σινεμά, όπως το δίδαξε ο Ντέιβιντ Λιν, άριστος συγκερασμός του ειδικού και του γενικού, ταξική συνείδηση και δημοκρατικότητα απέναντι στον θάνατο, σε μια ταινία που αγαπήθηκε όσο λίγες.
Ο Ντι Κάπριο είχε ήδη προπονηθεί στον ρόλο του ερωτοχτυπημένου νεανία που θα κινήσει γη και ουρανό για την αγαπημένη του στην παροξυσμική ποπ μεταφορά του Romeo + Juliet δια χειρός Μπαζ Λέρμαν, εδώ τον απογειώνει, φανερώνοντας, μάλιστα, πηγαίο αυτοσχεδιαστικό ένστικτο στη σκηνή που προβάρει τους χαιρετισμούς του και την εν γένει συμπεριφορά του στη σάλα της πρώτης θέσης του πλοίου. Από τον Τιτανικό και έπειτα ο Λεονάρντο γίνεται ο «Λίο».
Gangs of New York (2002)
Ο Ντε Νίρο πήρε τηλέφωνο τον Σκορσέζε και του είπε «αυτός είναι κάποιον με τον οποίο πρέπει να συνεργαστείς», ο Μάρτι στάθηκε προσοχή κι έτσι ο Ντι Κάπριο προσλήφθηκε για να πρωταγωνιστήσει σε ένα έργο που ο Νεοϋορκέζος δημιουργός πάλευε για δεκαετίες να μεταφέρει στην οθόνη.
Ο Ντι Κάπριο στέκεται ισότιμα απέναντι στον ζωώδη Bill the Butcher του Ντάνιελ Ντέι Λιούις –εδώ το έκανε απέναντι στον αυθεντικό Ντε Νίρο μια δεκαετία πριν, θα δυσκολευόταν απέναντι στο (άξιο) υποκατάστατο του;– και οι κονδυλοφόροι που τον μέμφονται για το «μωρουδίστικο» παρουσιαστικό του καταπίνουν την πένα τους.
Το αγόρι μεγάλωσε. Αυτή, επίσης, είναι η αρχή μιας υπέροχης φιλίας. Θα κάνουν με τον Σκορσέζε άλλες τέσσερις ταινίες, με ακόμα μία να βρίσκεται στα σκαριά.
Catch me if you Can (2002)
Κυνηγημένος από το χαμένο όνειρο μιας δεμένης οικογένειας κι από μια πατρική φιγούρα που του έμαθε τον «τρόπο του μέλλοντος», ο ήρωας στο σπιλμπεργκικό Πιάσε με αν Μπορείς θέλει να σταματήσει να τρέχει. Ισορροπώντας μεταξύ λουσάτης κομεντί απάτης και μιας αβάσταχτα μελαγχολικής δημιουργίας, ο Σπίλμπεργκ βρίσκει στο πρόσωπο του Ντι Κάπριο τον ιδανικό πρωταγωνιστή για να ταιριάξει τις δυο αυτές διαθέσεις.
Ο ήρωας εξωτερικά θα μπορούσε να είναι μέλος της περιβόητης rat pack, εσωτερικά όμως λαχταρά να στεριώσει κάπου, να βρει τη φυλή του, ανάγκη που ο Λίο μεταφράζει σε μια συστολή στο παίξιμο, όποτε κάποιος πάει να τον προσεγγίσει πίσω από το δυναμικό προσωπείο. Για τον υπογράφοντα αυτή είναι η μεγάλη στιγμή σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή μέσα στη δεκαετία.
Revolutionary Road (2008)
Αν ψάχνεις παράδειγμα για το πώς ένας σταρ μπορεί με την περσόνα του και ό,τι αυτή κουβαλά να τονώσει τη δραματουργία, να «γεμίσει» εξω-κινηματογραφικά τον ρόλο που υποδύεται και να ανυψώσει την ταινία που πρωταγωνιστεί, δύσκολα θα βρεις χαρακτηριστικότερο από τον Δρόμο της Επανάστασης. Γιατί Ντι Κάπριο και Γούινσλετ είναι οι καταραμένοι εραστές του Τιτανικού, είναι η Κειτ και ο Λίο, διάολε, πόσο πιο αδυσώπητη γίνεται η σύγκρουση στην αρχή μόνο και μόνο επειδή υποδύονται αυτοί το ζεύγος;
Η ταινία παραπέμπει σε μια εποχή που τo βαρύ πυροβολικό των χολιγουντιανών στούντιο απαρτιζόταν (και) από μεταφορές έργων του Τενεσί Ουίλιαμς αντί για τον κατιμά της πινακοθήκης χαρακτήρων της Marvel κι ο Ντι Κάπριο αποδεικνύει πως, αν ποτέ χρειαζόταν, θα αρίστευε και στο σανίδι.
Inception (2010)
Θα χρειάζονταν πέντε άρθρα σαν αυτό απλώς για να απαριθμηθούν επιγραμματικά όσα πέτυχε ο Νόλαν με αυτό του το μεγαλεπήβολο έργο –και μόνο για τις καινοτομίες της αφήγησης και τα πειράματα με τον φιλμικό χρόνο κερδίζει αξιωματικά μια θέση ανάμεσα στις σπουδαίες δημιουργίες του 21ου αιώνα–, οπότε ας περιοριστώ στον κεντρικό του χαρακτήρα που έχει στοιχεία τζειμσμποντικά, ενώ ταυτόχρονα είναι ένας παρατημένος άνθρωπος, μια ψυχή σε αδράνεια, σε άμεση ανάγκη φιλικής παρέμβασης, για να επιστρέψει στη δράση – αυτό είναι το ωραιότερο μυστικό της ταινίας.
Ο Ντι Κάπριο έχει τον μαγνητισμό, έχει και το δραματικό ένστικτο για να επινοήσει εκείνες τις μικρές χειρονομίες που επισημαίνουν το βαρύ φορτίο του χαρακτήρα εντός των αυστηρά προσδιορισμένων ερμηνευτικών πλαισίων. Μια ερμηνεία κατά πολύ ακριβότερη από όσο τη χρεώνουν.
J. Edgar (2011)
Αν ο Τζακ ο Αντεροβγάλτης γέννησε τον 20ό αιώνα, ο διαβόητος διευθυντής του FBI Τζέι Έντγκαρ Χούβερ γέννησε τον 21ο. H συλλογή προσωπικών δεδομένων, η συστολή της ιδιωτικής σφαίρας, η πληροφορία ως πηγή εξουσίας και η παρακολούθηση ξεκινούν εν πολλοίς από εκείνον.
Από αυτή τη σκοπιά μια ταινία κλειδαρότρυπας, που θα εξέταζε σκανδαλοθηρικά τον βίο και την πολιτεία του Χούβερ, θα συνιστούσε λανθάνουσα επιδοκιμασία των μεθόδων του. Όχι πως ο Κλιντ Ίστγουντ θα έκανε ποτέ αυτή την ταινία. Η διακριτικότητα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φιλμογραφίας του. Κι ο πρωταγωνιστής του προσαρμόζεται στο σκηνοθετικό του ύφος. Εκπρόσωπο του υποκριτικού μινιμαλισμού τον Λίο δεν τον λες, εδώ όμως δίνει μια έκτακτη εσωτερική ερμηνεία, αυτή που θα περίμενες από έναν Ματ Ντέιμον.
The Great Gatsby (2013)
«Ποιος θα μπορούσε να μπει στα παπούτσια του Ρόμπερτ Ρέντφορντ;», θα σκέφτηκαν οι παραγωγοί που αποφάσισαν να μεταφέρουν εκ νέου του μυθιστόρημα του Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ στη μεγάλη οθόνη. «Ποιος άλλος πλην του Λεονάρντο;» θα απάντησε ο Μπαζ Λούρμαν.
Και πόσο δίκιο είχε. Αλαζονική γοητεία από τη μία, καταστροφική εμμονή από την άλλη κι ένα ξέσπασμα-σκηνή ανθολογίας, σε μια εμφάνιση τόσο αποστομωτική που σχεδόν σε κάνει να ξεχνάς την προηγούμενη ενσάρκωση του χαρακτήρα στο πανί. Επίσης πρόκειται για ακόμα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα όπου η περσόνα του σταρ έρχεται για να συνδράμει εξω-κινηματογραφικά στη δραματουργία, δεδομένου πως η παραφιλολογία στον κίτρινο τύπο για τα έξαλλα πάρτι του πρωταγωνιστή δίνει και παίρνει.
The Wolf of Wall Street (2013)
Ο Σκορσέζε ξαναδιαβάζει υπό κωμικό πρίσμα τα Καλά Παιδιά και το Καζίνο, παραδίδοντας μια σαρδόνια μαύρη κωμωδία, από εκείνες όπου εναλλάσσεται το γέλιο με το σφίξιμο στο στομάχι, συχνά στην ίδια σκηνή. Και βγάζει από τον Ντι Κάπριο μια άλλη πλευρά: πριν από αυτή την ταινία κωμική στόφα δεν του πίστωνες κι αυτό που κάνει στη σκηνή όπου είναι αδιανόητα μαστουρωμένος και προσπαθεί να κυλήσει το κορμί του μέχρι το αυτοκίνητο του, ένα μίνι ρεσιτάλ σωματικής κωμωδίας, ο Τζέρι Λιούις δεν θα το 'κανε καλύτερα.
Χάνει το Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου από τον ΜακΚόναχι του Dallas Buyers Club, για πολλούς επειδή ο τελευταίος με τη μικρή εμφάνισή του στην αρχή της ταινίας έδωσε το πρότυπο στο οποίο ο Ντι Κάπριο βασίζει την ερμηνεία του στο υπόλοιπο φιλμ.
Τhe Revenant (2015)
To Revenant του Ινιάριτου δεν είναι μια ταινία ηθοποιών, είναι από εκείνες τις δημιουργίες όπου οι ηθοποιοί λειτουργούν σαν πιόνια, εξυπηρετώντας το γενικότερο όραμα της σκηνοθεσίας. Είναι τέτοιο όμως το εκτόπισμα του Ντι Κάπριο που είναι πανταχού παρών στο φιλμ, τρέχει ο νους σου σε αυτόν και στις σκηνές που δεν μετέχει. Πρόκειται, δε, για ερμηνεία ιδιαίτερα απαιτητική σωματικά, με δύο μεταμορφώσεις, καθώς ο ήρωας από άνθρωπος γίνεται κτήνος, με μόνο του ένστικτο τη δίψα για εκδίκηση, για να επιστρέψει στο φινάλε στην ανθρώπινη κατάσταση.
Η Ακαδημία των Όσκαρ πριμοδοτεί συνήθως πιο φαντεζί ερμηνείες, αναγνώρισε όμως τα παραπάνω και ξεχρέωσε τα χρωστούμενα με ένα Όσκαρ Α Ανδρικού ρόλου. Πανάξιο, αν θες τη γνώμη μου.
Once upon a time in Hollywood (2019)
Αν θες (κι άλλες) αποδείξεις ότι ο Ντι Κάπριο, παρά την εμφάνισή του, δεν έχει τη ματαιοδοξία ενός κινηματογραφικού γόη, αλλά κινείται σε ντενιρικά πρότυπα, θα βρεις στη φετινή ταινία του Ταραντίνο. Εδώ παραχωρεί τον ανάλογο ρόλο και τη σταρ περφόρμανς στον Μπραντ Πιτ κι εκείνος φορά τα παπούτσια του χαρισματικού καρατερίστα –είναι ο Ελάι Γουάλας απέναντι στον Κλιντ Ίστγουντ του Μπραντ Πιτ, αν θες, για να μιλήσουμε τη γλώσσα του Σέρτζιο Λεόνε, τον οποίο τόσο αγαπά ο Κουέντιν–, έχει εκείνη την (ερμηνευτικά) φοβερή σκηνή των γυρισμάτων της σειράς με ερμηνεία μέσα στην ερμηνεία, του δίνει ο Κουέντιν και μια σκηνή καθρέφτη –τα ιερά τέρατα της Μεθόδου έχουν από μια τέτοια–, συνεπώς μην απορείς που τον είδες για ακόμα μια φορά στις οσκαρικές υποψηφιότητες.
