Όταν πάτησε το πόδι της στην αποβάθρα της Νέας Υόρκης στις 28 Αυγούστου, αφού είχε διασχίσει τον Ατλαντικό με ένα ιστιοφόρο μηδενικών εκπομπών ρύπων με σκοπό να συμμετάσχει στην σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα που θα διεξαχθεί στις 23 Σεπτεμβρίου, η 16χρονη Σουηδή Γκρέτα Τούνμπεργκ δεν ήταν πλέον μόνο το απροσδόκητο έμβλημα μιας γενιάς με οξυμένες οικολογικές ευαισθησίες. Ήταν η Ζαν Ντ΄Αρκ της κλιματικής αλλαγής, ηγέτιδα ενός παγκόσμιου στρατού εκατομμυρίων εφήβων ακτιβιστών.
Κατά ένα τρόπο που θα μπορούσε πιθανόν να συμβεί μόνο στην εποχή των social media, η Γκρέτα αποτελεί σχεδόν μια συνεκδοχή του παγκόσμιου νεανικού κινήματος για το κλίμα: είναι η θεωρητικός, η μασκότ, η επαναστάτρια, αλλά και το αντιπροσωπευτικό «θύμα» μιας μοχθηρίας εκ μέρους εκπροσώπων των προηγούμενων γενεών, από τη στιγμή ήδη που τέτοιο καιρό πριν από έναν χρόνο είχε απευθύνει το κάλεσμα της (που έγινε σλόγκαν) προς τους μαθητές για «σχολική αποχή για το κλίμα» (SKOLSTREJK FÖR KLIMATET) κάθε Παρασκευή.
Όλη αυτή η δημοσιότητα αναπόφευκτα θα σβήσει κάποια στιγμή. Πιστεύω όμως ότι ακόμα θα προσπαθώ να κάνω ό,τι μπορώ από τη θέση που βρίσκομαι.
Λίγους μήνες μετά, θα μιλούσε στην διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα στο Κατόβιτσε της Πολωνίας, καταλήγοντας ως εξής: «Δεν με ενδιαφέρει καθόλου αν έχω γίνει δημοφιλής. Αυτό που με απασχολεί είναι η δικαιοσύνη και η ζωή στον πλανήτη. Ο πολιτισμός μας θυσιάζεται στο βωμό της απεριόριστης απληστίας ένας μικρού αριθμού ανθρώπων».
Έναν μήνα αργότερα, στο περιθώριο του οργίου πλουτοκρατικής αβρότητας που είναι το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, χρησιμοποίησε ακόμα πιο ευθύ λόγο: «Οι "μεγάλοι" εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι οφείλουμε να δώσουμε ελπίδα στους νέους. Δεν θέλω να ελπίζετε. Θέλω να πανικοβληθείτε. Θέλω να νιώσετε τον φόβο που νιώθω κάθε μέρα. Και κατόπιν να δράσετε, να δράσετε όπως αρμόζει σε μια τέτοια κρίση. Θέλω να δράσετε σα να έχει πάρει το σπίτι φωτιά, επειδή το σπίτι έχει πάρει ήδη φωτιά».
Στον σύντομο δημόσιο βίο της, η Γκρέτα έχει απευθύνει ήδη δώδεκα τέτοιους λόγους –που έχουν συγκεντρωθεί σε ένα βιβλίο των εκδόσεων Penguin με τον τίτλο «Κανείς δεν είναι πολύ μικρός για να κάνει τη διαφορά»– παρότι γενικά δεν νιώθει καθόλου άνετα στα πλήθη.
Το φυσικό της μέσο –όπως και για πολλές άλλες πάσης φύσεως διασημότητες της γενιάς της– είναι το ελεγχόμενο πάλκο των social media. Εκεί είναι που έχει αποκαλέσει «υπερδύναμη» τα ζητήματα υγείας που έχει αντιμετωπίσει, χωρίς να διστάζει να ανοιχτεί σε λεπτομέρειες: Όταν ήταν μικρή, είχε διαγνωστεί όχι μόνο με το σύνδρομο (ή την διαταραχή) Άσπεργκερ, αλλά και με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή καθώς και με αυτό που αποκαλείται «επιλεκτικός αυτισμός». Στα 11 της, εξαιτίας βαθιάς κατάθλιψης για την μοίρα του κόσμου, σταμάτησε να μιλάει και να τρώει. Σ΄ αυτό οφείλεται, όπως λέει η ίδια, η καθηλωμένη ανάπτυξή της που της δίνει την εμφάνιση μιας προέφηβης, ενός χρυσού παιδιού, πρόωρα ώριμου και σοφού.
Η επίσκεψη της Γκρέτα στη Νέα Υόρκη έχει και ένα άλλον σκοπό πέρα από την σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών, που ξεκινά την ερχόμενη Δευτέρα και στην οποία αναμένεται να δεσμευτούν πολλά έθνη να προβούν επιτέλους σε πολύ πιο δραστικούς περιορισμούς στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από αυτούς που είχαν υποσχεθεί (αλλά αμέλησαν να πραγματοποιήσουν). Η Γκρέτα θα είναι εκεί για την Παγκόσμια Απεργία για το Κλίμα που έχει προκηρυχθεί για τις 20 και για τις 27 Σεπτεμβρίου (τις δύο επόμενες Παρασκευές δηλαδή), την πρώτη όπου καλούνται και οι ενήλικες να συνταχτούν με τους μαθητές του πλανήτη και να προβούν σε στάση εργασίας.
Δεν θα μπορούσαν να λείπουν φυσικά οι δύσπιστες, καχύποπτες και κακεντρεχείς κριτικές εις βάρος της, που συχνά μοιάζουν συντεταγμένες και μοιάζουν όλες να καταλήγουν στο ίδιο επιμύθιο: Η 16χρονη Γκρέτα δεν είναι «πράσινη προφήτης» αλλά μια μαριονέτα που καθοδηγείται από σκοτεινές δυνάμεις, όπως έχουν κατά καιρούς υπαινιχθεί μέσα που ανήκουν στην ιδιοκτησία του Ρούπερτ Μέρντοχ (μεταξύ αυτών και οι Τάιμς του Λονδίνου). Ο συμπατριώτης της, λαϊκιστής πολιτικός ηγέτης του κόμματος των Σουηδών Δημοκρατών, Τζίμι Άκεσσον, την περιέγραψε πρόσφατα ως «πρακτορείο Δημοσίων Σχέσεων» και ως «δημιούργημα των γονιών της».
Το αφήγημα της «μαριονέτας» έχει αποκτήσει τέτοια δυναμική στους κύκλους της ευρωπαϊκής Δεξιάς ώστε ήδη έχει κυκλοφορήσει ένα βιβλίο σχετικά με την ίδια και την οικογένειά της με τίτλο «Η κατασκευή της Γκρέτα Τούνμπεργκ». Ή μάλλον, ένα δεύτερο βιβλίο, αφού στα τέλη της περσινής χρονιάς κυκλοφόρησε και ένα βιβλίο που έγραψαν οι ίδιοι οι γονείς της (η μητέρα της είναι τραγουδίστρια που μάλιστα είχε διαγωνιστεί με την Σουηδία στην Eurovision και ο πατέρας της ηθοποιός) με τίτλο «Σκηνές από την καρδιά», όπου καταγράφεται η δική τους εμπειρία. Φέτος, το βιβλίο ανατυπώθηκε με την προσθήκη 90 επιπλέον σελίδων και του ονόματος της Γκρέτα στο εξώφυλλο και όταν κυκλοφορήσει του χρόνου στην Βρετανία, ο τίτλος θα έχει γίνει «Το σπίτι μας έχει πάρει φωτιά».
Το πρόγραμμα της Γκρέτα για το επόμενο διάστημα είναι εξαιρετικά φορτωμένο. Το προσεχές Σαββατοκύριακο θα συναντηθεί στην Ουάσιγκτον με αρμόδιους νομοθέτες, όπως έχει κάνει ήδη στο Λονδίνο, στις Βρυξέλλες και στη Στοκχόλμη, πριν επιστρέψει στη Νέα Υόρκη για την σύνοδο του ΟΗΕ. Ακολούθως, θα μεταβεί στη Βραζιλία όπου αναμένεται να συγκρουστεί με τον πρόεδρο της χώρας Μπολσονάρο και στη συνέχεια θα πάει στη Χιλή για την διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή που θα γίνει στο Σαντιάγκο.
Όταν ρωτήθηκε πριν από λίγες μέρες σχετικά με το πώς βλέπει τον εαυτό της και το έργο της σε πέντε χρόνια, η Γκρέτα Τούνμπεργκ απάντησε: «Νομίζω ότι θα εξακολουθήσω να κάνω...κάτι. Δεν θα φαίνομαι τόσο ενδιαφέρουσα βέβαια στα μάτια των ανθρώπων όπως τώρα. Όλη αυτή η δημοσιότητα αναπόφευκτα θα σβήσει κάποια στιγμή. Πιστεύω όμως ότι ακόμα θα προσπαθώ να κάνω ό,τι μπορώ από τη θέση που βρίσκομαι».
Με στοιχεία από το New York
σχόλια