Μια συνήθης κριτική της Ευρωζώνης είναι ότι αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία από την άποψη πως είναι η μόνη μακρο-οικονομία όπου μια Κεντρική Τράπεζα (η ΕΚΤ) δεν αντιστοιχεί σε κάποιο συνεκτικό κράτος, την ώρα, μάλιστα, που τα κράτη-μέλη της στερούνται μιας Κεντρικής Τράπεζας που να μπορεί να τα συνδράμει σε μια δύσκολη στιγμή. Μακάρι να ήταν έτσι! Η πραγματικότητα είναι πολύ χειρότερη!
Ίσως θυμάστε ότι μετά το πρώτο μας Μνημόνιο, τον Μάιο του 2010, και πριν από την επίσημη πτώχευση και του πορτογαλικού κράτους, τον Ιούνιο του 2011, η ΕΚΤ προσπάθησε να σταματήσει το φαινόμενο ντόμινο με την πιο ανόητη πολιτική που έχει ασπαστεί ποτέ Κεντρική Τράπεζα στην οικονομική ιστορία του πλανήτη. Επί προεδρίας Tρισέ και αντιπροεδρίας Παπαδήμου, η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι θα αγόραζε ομόλογα των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, με στόχο να συγκρατήσει τα επιτόκια δανεισμού των χωρών αυτών και, έτσι, να αποτρέψει τον αποκλεισμό τους από τις αγορές. Έως εδώ καλά. Εκεί που τα έκανε μούσκεμα το δίδυμο Tρισέ-Παπαδήμου ήταν ότι ανακοίνωσαν δημοσίως πόσα χρήματα ήταν διατεθειμένοι να ξοδέψουν γι' αυτές τις αγορές (€200 δισ. για την ακρίβεια). Αυτή η ανακοίνωση ήταν μια «πρόσκληση» της ΕΚΤ στους κερδοσκόπους να μεγαλουργήσουν, χωρίς κίνδυνο, εις βάρος της ΕΚΤ και των εν λόγω κρατών-μελών. Γιατί; Επειδή, γνωρίζοντας πως η ΕΚΤ θα αγόραζε περιφερειακά ομόλογα μέχρι να εξαντληθεί το «πουγκί» των €200 δις. και κατόπιν θα σταματούσε, οι κερδοσκόποι κατάλαβαν το προφανές. Ότι, δηλαδή, αν ξόδευαν πιο πολλά από €200 δισ. «σορτάροντας» τα ομόλογα αυτά (δηλαδή στοιχηματίζοντας ότι οι τιμές τους θα πέσουν), θα έβγαζαν πολλά-πολλά χρήματα, καθώς το στοίχημά τους εναντίον της ΕΚΤ (ότι τα ομόλογα αυτά τελικά θα αποδυναμωθούν) ήταν σίγουρο ότι θα πετύχαινε. Ειλικρινά, φίλες και φίλοι, ποτέ στην οικονομική ιστορία δεν έχει βάλει μια Κεντρική Τράπεζα τόσο αποτελεσματικά τρικλοποδιά στον... εαυτό της.
Πράγματι, η τρικλοποδιά αυτή «πέτυχε» πλήρως. Η ΕΚΤ σπατάλησε €200 δισ. αγοράζοντας κρατικά ομόλογα της ευρωπαϊκής περιφέρειας και πετυχαίνοντας μια τρύπα στο νερό: Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία ουσιαστικά έφτασαν στο σημείο να μην μπορούν να χρηματοδοτήσουν το χρέος τους. Αν δεν είχε αντικατασταθεί το «αμίμητο» ντουέτο των Tρισέ-Παπαδήμου από τον Mάριο Ντράγκι στα τέλη του 2011, η Ευρωζώνη θα ήταν ήδη παρελθόν. (Σημειώστε την τεράστια διαφορά του από τους γελοιωδέστατους προκατόχους του: όταν τον Σεπτέμβρη του 2013 ανακοίνωσε ότι ήταν έτοιμος να αγοράσει ιταλικά και ισπανικά ομόλογα, απειλώντας τους κερδοσκόπους ότι θα τους κατέστρεφε αν συνέχιζαν να στοιχηματίζουν εναντίον τους, παράλληλα ξεκαθάρισε ότι θα ξοδέψει όσο τυπωμένο χρήμα χρειαζόταν – δηλαδή, δεν αυτοπυροβολήθηκε ανακοινώνοντας το μέγιστο ποσό που ήταν διατεθειμένος να ξοδέψει.)
Παρά την αποτυχία του θνησιγενούς προγράμματος αγορών περιφερειακών ομολόγων των κ.κ. Tρισέ-Παπαδήμου, το πρόγραμμα αυτό (ονομαζόμενο SMP – ένα πρόγραμμα που η ΕΚΤ θα ήθελε να έχει ξεχάσει) συσσώρευσε στο χαρτοφυλάκιο της ΕΚΤ €200 δισ. ομολόγων κρατών-μελών της περιφέρειας – μέσα σε αυτά πάνω από €50 δισ. ελληνικών ομολόγων. Ποιο το όφελος της Ελλάδας από αυτό; Κανένα απολύτως, δεδομένου ότι εκείνες οι αγορές και απέτυχαν να αποσοβήσουν την κατάρρευση των υπόλοιπων κρατών-μελών της περιφέρειας και δεν επέτρεψαν στο ελληνικό κράτος να συγκρατήσει την κατρακύλα προς την επίσημη πτώχευση, η οποία ήρθε με το PSI στις αρχές του 2012.
Μια και η κουβέντα ήρθε στο PSI, να σας θυμίσω ότι τα €50 δισ. ελληνικών ομολόγων που αγόρασε τελικά η ΕΚΤ εξαιρέθηκαν από εκείνο το «κούρεμα» (της τάξης του 46%). Και όταν ήρθε το δεύτερο «κούρεμα» τον περασμένο Δεκέμβρη (υπό τον ευφημισμό της «επαναγοράς χρέους»), τα ήδη κουρεμένα ομόλογα κουρεύτηκαν άλλο ένα 65%! Εκτός, βέβαια, από τα ομόλογα που είχε αγοράσει, εν τη ανοησία της, η ΕΚΤ επί Tρισέ-Παπαδήμου. Τώρα, κάθε φορά που ένα από αυτά τα ομόλογα «ωριμάζει», το ελληνικό κράτος αναγκάζεται να το αποπληρώνει στο 100% της ονομαστικής του αξίας – κι αυτό παρά το γεγονός ότι η ΕΚΤ τα είχε αγοράσει κοψοτιμής την περίοδο 2010/11.
Για να είμαι πιο συγκεκριμένος, την εβδομάδα που μας πέρασε το πτωχευμένο μας κράτος έστειλε €5,6 δισ. στην ΕΚΤ ως αποπληρωμή ενός από αυτά τα ομόλογα, για τα οποία η ΕΚΤ είχε καταβάλει €2 δισ. λιγότερα για να αποκτήσει – όπερ μεθερμηνευόμενο, πληρώσαμε τόκο 55,6% για δύο χρόνια. Ποιοι; Οι πτωχευμένοι Έλληνες φορολογούμενοι! Και πού τα βρήκαμε τα €5,6 δισ. για να τα δώσουμε στην ΕΚΤ; Από αυτά, τα €4,2 δισ. τα δανειστήκαμε από τοESM και τα υπόλοιπα €1,24 η κυβέρνηση τα εξοικονόμησε από το «αίμα» της ελληνικής κοινωνίας, από τις αιματηρές οικονομίες που έκανε το κράτος κόβοντας παντού (παιδεία, υγεία, δημόσιες επενδύσεις, άμυνα). Αντί αυτά τα χρήματα να επενδυθούν στην ανάπτυξη, την περίθαλψη τόσων συνανθρώπων μας που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, τα δώσαμε στην ΕΚΤ για να της αποπληρώσουμε τα €3,6 δισ. που έδωσε για να αγοράσει τα ομόλογά μας (χωρίς ούτε ένα από αυτά τα ευρώ να βοηθήσει την ελληνική κοινωνία ή το κράτος), συν ένα ποσό €2 δισ. κέρδους για την ΕΚΤ.
Κάποιοι θα μου θυμίσουν σωστά ότι τον Δεκέμβριο συμφωνήθηκε πως ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των €2 δισ. κέρδους της ΕΚΤ θα επιστραφούν στην Ελλάδα ελέω των Κεντρικών Τραπεζών της Β. Ευρώπης. Ακόμα κι αυτό να γίνει όμως, θα τους θυμίσω με τη σειρά μου πως, αν η ΕΚΤ δεν είχε αγοράσει αυτά τα ομόλογα, σήμερα το ελληνικό κράτος θα αποπλήρωνε (μετά τα δύο κουρέματα) όχι €5,6 δισ. ή €3,6 δισ., αλλά το πολύ €0,9. Τα υπόλοιπα €2,7-€4,7 δισ. θα μπορούσε να τα χρησιμοποιήσει για επενδύσεις, στοιχειώδεις λειτουργίες του κράτους, αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων χρεών προς τον ιδιωτικό τομέα, ακόμα και αποπληρωμή χρεών προς την Τρόικα.
Συμπερασματικά, η Ευρωζώνη διαθέτει μια Κεντρική Τράπεζα η οποία, ακόμα κι όταν προσπαθεί να βοηθήσει τα αδύναμα κράτη-μέλη της, καταλήγει να τα εξασθενεί περισσότερο – να λειτουργεί, ασυνείδητα, ως ένα τεράστιο παράσιτο που ξεζουμίζει τις κοινωνίες μας την εποχή που είναι περισσότερο ευάλωτες. Και το χειρότερο: ούτε συζήτηση για την αναδόμηση της ΕΚΤ...
σχόλια