ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

Τα υπόλοιπα στον Άδη, σε κείνους κάτω θα τα πω

Τα υπόλοιπα στον Άδη, σε κείνους κάτω θα τα πω Facebook Twitter
6

Ο Αίας ο Τελαμώνιος, βασιλιάς της Σαλαμίνας, υπήρξε κι αυτός ένας από τους μνηστήρες της ωραίας Ελένης κι ορκίστηκε να την προστατεύσει αν ποτέ χρειαζόταν. Όταν ήρθε η ώρα έφυγε μαζί με τους άλλους Αχαιούς για την Τροία και εκεί διακρίθηκε ιδιαιτέρως όχι μόνο για την ανδρεία αλλά και για το ήθος και τον ασυμβίβαστο χαρακτήρα του.

 

Ο Αίας είναι μετά τον Αχιλλέα ο δυνατότερος πολεμιστής του ελληνικού στρατού. Όταν ο Αχιλλέας έχει αποσυρθεί από τη μάχη χολωμένος με τον Αγαμέμνονα, ο Αίας είναι αυτός που μονομαχεί με τον Έκτορα και οι δύο ήρωες έρχονται ισόπαλοι. Παρά τη δίνη του πολέμου και της δικής τους μονομαχίας αναγνωρίζουν ο ένας την αξία του άλλου και ανταλλάσουν όπλα. Ο Αίας χαρίζει στον Έκτορα τη ζώνη του και μ'αυτήν αργότερα ο Αχιλλέας θα τον σύρει με το άρμα του νεκρό. Ο Έκτορας χαρίζει στον Αίαντα το ξίφος του. Μ'αυτό θα αυτοκτονήσει αργότερα ο Αίας. Όπως παρατηρεί ο θαυμάσιος Ι. Κακριδής «των εχθρών τα δώρα δεν βγαίνουν ποτέ σε καλό».

 

Ο Αίας μεταφέρει τον νεκρό Αχιλλέα. Τον προστρέχουν ο Ερμής και η Αθηνά. Μελανόμορφος αμφορέας του Ζωγράφου του Αντιμένη, 520-510 π.Χ., Μουσείο του Λούβρου

 

Ο Αίας είναι αυτός που αποσπά τον νεκρό του Πατρόκλου από τα χέρια των Τρώων κι αργότερα τον νεκρό του ίδιου του Αχιλλέα. Όμως, όταν έρχεται η ώρα να δοθούν σε έναν Αχαιό πολεμιστή ως δώρο τιμητικό τα όπλα του Αχιλλέα, η προσφορά του ήρωα παραβλέπεται, τα όπλα παίρνει ο Οδυσσέας, μια επιλογή που μάλλον έγινε από φθόνο: να μην αναγνωρίσουν οι άλλοι Αχαιοί βασιλείς του Αίαντα τα αναμφισβήτητα πρωτεία. Το ίδιο κιόλας βράδυ ο Αίας οργισμένος σχεδιάζει να τους σφάξει όλους, όμως η Αθηνά τυφλώνει το μυαλό του κι ο ήρωας επιτίθεται σε ένα κοπάδι πρόβατα. Όταν συνέρχεται το πρωί νιώθει τόσο ντροπιασμένος, τόσο απελπισμένος και μόνος, ώστε επιλέγει να αυτοκτονήσει. Στήνει όρθιο το ξίφος του στο χώμα και καρφώνεται πάνω του.

 

Αυτή η τελευταία πράξη του μεγάλου ήρωα αποτυπώθηκε από πολύ νωρίς σε διάφορες μορφές της αρχαίας ελληνικής εικονογραφίας. Διαλέγω σήμερα να μοιραστώ μαζί σας μερικές από αυτές τις εικόνες.

 

Χάλκινο ειδώλιο, 720-700 π.Χ., ίσως η πρωιμότερη απεικόνιση της σκηνής στην ελληνική τέχνη (Βρετανικό Μουσείο)

 

Μετόπη από τον ναό της Ήρας, Foce del Sele, Paestum (570 π.Χ.), Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Paestum. Εδώ εικονίζεται πιθανόν μιά παραλλαγή του μύθου σύμφωνα με την οποία ο Αίας δεν μπορούσε να πεθάνει γιατί ήταν άτρωτος, όπως ο Αχιλλέας. Τον είχε τυλίξει ο Ηρακλής στην λεοντή του όταν ήταν μωρό στη Σαλαμίνα, έμεινε όμως ακάλυπτη η μασχάλη του που ήταν το μόνο τρωτό του σημείο. Σύμφωνα με την παραλλαγή αυτή ο ήρωας δεν μπορούσε να πεθάνει και κάποιος θεός τον βοήθησε ώστε να διαπεράσει το ξίφος τη μασχάλη του.

 

Πήλινος βωμός, πιθανόν από τη Γέλα της Σικελίας (530 π.Χ.), NY Carlsberg Glyptotek

 

Ετρουσκικός καλυκωτός κρατήρας, πιθανόν από το Vulci (400-350 π.Χ.), Βρετανικό Μουσείο

 

Μελανόμορφος αμφορέας του Εξηκία (530 π.Χ.), Μουσείο Καλών Τεχνών και Αρχαιολογίας, Boulogne-sur-Mer. Η συγκλονιστικότερη κατά τη γνώμη μου παράσταση είναι αυτή: ο ζωγράφος επιλέγει να εικονίσει τη στιγμή που ο Αίας στερεώνει το ξίφος του στο έδαφος. 

 

Ο Σοφοκλής αφιερώνει μια ολόκληρη τραγωδία στην αυτοκτονία του Αίαντα. Σε αυτήν ο ήρωας πριν φύγει από τη ζωή εκφωνεί έναν μονόλογο για τους λόγους που τον οδήγησαν σ'αυτή τη λύση. Σ'αυτόν ζητά από το Δία μόνη χάρη να στείλει μαντατοφόρο στον αδελφό του τον Τεύκρο να βρει αυτός το πτώμα πρώτος, να μην τον βρουν οι εχθροί και τον πετάξουν στα όρνια. Έπειτα ζητά από τον Ερμή να τον βοηθήσει να φύγει ήρεμα από τη ζωή και από τις Ερινύες να εκδικηθούν τους Ατρείδες για το θάνατό του. Μετά απευθύνεται στον Ήλιο και του ζητά να δώσει το μήνυμα του θανάτου του στους γέροντες γονείς του. Και καταλήγει:


"Μα δεν έχει νόημα για όλα τούτα να θρηνώ. Ας αρχίσω αυτό που πρέπει να κάνω για να τελειώσω γρήγορα. Θάνατε, Θάνατε, έλα γρήγορα κοντά μου, αν και θα έχω πολύ χρόνο μαζί σου εκεί κάτω να κουβεντιάζω. Κι εσένα φως της σημερινής μέρας, εσένα αρματηλάτη Ήλιε για τελευταία πιά φορά σας χαιρετάω. Κι εσάς, φως, χώμα ιερό της πατρίδας μου της Σαλαμίνας, βάθρο της πατρικής εστίας, Αθήνα δοξασμένη, γενιά συγγενική μου, και εσάς πηγές, ποτάμια, κάμποι της Τροίας εδώ που με θρέψατε, σας χαιρετώ. Αυτά είναι τα τελευταία λόγια που λέει ο Αίας και τα υπόλοιπα στον Άδη, σε κείνους κάτω θα τα πω."

 

Η τελευταία φράση του μονόλογου του Αίαντα από το Σοφοκλή είναι το νήμα που πιάνει ο Καβάφης

 

«Tα δ' άλλα εν Άδου τοις κάτω μυθήσομαι»

 

«Τωόντι», είπ' ο ανθύπατος, κλείοντας το βιβλίο, «αυτός
ο στίχος είν' ωραίος και πολύ σωστός
τον έγραψεν ο Σοφοκλής βαθιά φιλοσοφώντας.
Πόσα θα πούμ' εκεί, πόσα θα πούμ' εκεί,
και πόσο θα φανούμε διαφορετικοί.
Aυτά που εδώ σαν άγρυπνοι φρουροί βαστούμε,
πληγές και μυστικά που μέσα μας σφαλνούμε,
με καθημερινή αγωνία βαρειά,
ελεύθερα εκεί και καθαρά θα πούμε».

 

«Πρόσθεσε», είπε ο σοφιστής, μισοχαμογελώντας,

«αν τέτοια λεν εκεί, αν τους μέλλει πια».

 

 

Για να επανέλθω στον Αίαντα. Στην τραγωδία το πτώμα του βρίσκει μετά το θάνατό του η σύζυγός του Τέκμησσα, που ο Σοφοκλής την βάζει να λέει "Δεν πρέπει να τον δει κανείς. Τώρα θα τον καλύψω με τούτο το πανί, θα τον τυλίξω, γιατί κανείς, και αγαπημένος ακόμη, δεν αντέχει να βλέπει το αίμα του να τρέχει απ'τα ρουθούνια κι απ'την πληγή που άνοιξε μοναχός του".

 

Αυτή ακριβώς η στιγμή αποδίδεται σε μια κύλικα του Ζωγράφου του Βρύγου (490 π.Χ.). Πρόκειται για τη μοναδική σκηνή στην οποία ο ήρωας εικονίζεται να έχει πέσει ύπτιος επάνω στο ξίφος. 

 

 

 

Αρχαιολογία & Ιστορία
6

ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Ιστορία μιας πόλης / Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο και περιλαμβάνει φυτά όπως η μυρτιά, το κώνειο, ο δίκταμος και η ελιά. Η Κατερίνα Στέφη «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων, στις βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταπτυχιακός φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Η Valeriana φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά μιας πρωτεύουσας των Μάγια, με κεντρικές πλατείες, ναούς και χώρους λατρείας, καθώς και μια ειδικά διαμορφωμένη αυλή για το αρχαίο παιχνίδι με μπάλα των Μάγια
LIFO NEWSROOM
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ιστορία μιας πόλης / Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ένας ναός που θυσιάστηκε για την ανάδειξη της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών και μια τοιχογραφία που «έζησε» μέχρι να ξαναβγεί στο φως. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τους Γιώργο Μαστρογιάννη, υπεύθυνο του εργαστηρίου συντήρησης του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, και Γιάννη Παπαδόπουλο, διευθυντή των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά και καθηγητή αρχαιολογίας και φιλολογίας στο UCLA.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακατράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακαράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Γιατί η Αμαλία δεν κοιμήθηκε ποτέ μέσα στον κυρίως πύργο και γιατί ο Όθωνας δεν επισκεπτόταν το κτήμα; Ο Βασίλης Κουτσαβλής «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και καλοδιατηρημένα μνημεία γοτθικού ρυθμού στην Ελλάδα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία είναι προϊόν παιδικής εργασίας λένε αρχαιολόγοι

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία φτιάχτηκαν από 8χρονα παιδιά, λένε αρχαιολόγοι

Οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν 450 αγγεία που κατασκευάστηκαν στην Τελ Χάμα και διαπίστωσαν ότι τα δύο τρίτα των αγγείων κατασκευάζονταν από παιδιά ηλικίας επτά και οκτώ ετών
THE LIFO TEAM
Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «Καρυά 1943. Καταναγκαστική εργασία και Ολοκαύτωμα» είναι αφιερωμένη σε μια άγνωστη πτυχή της εξόντωσης των Ελλήνων Εβραίων κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Ιστορία μιας πόλης / Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Φιξ, Μετς, Κλωναρίδη. Τρία τοπωνύμια, τρεις περιοχές της Αθήνας που σχετίζονται με τη ζυθοποιία. Επιχειρήσεις που έμαθαν στην αθηναϊκή κοινωνία να πίνει μπίρα, να την απολαμβάνει κατ’ οίκον ή σε πάρκα. H Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Βασίλη Νάστο για τη ζυθοποιία Κλωναρίδη και την εξέλιξη της περιοχής των Πατησίων.
THE LIFO TEAM
Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Εύα Γανίδου και τον Τάσο Θεοφίλου για τις γκαρσονιέρες, τα σεπαρέ και τα απρόσμενα μέρη στην πόλη τα οποία επέλεγαν οι Αθηναίοι για τις ερωτικές συνευρέσεις τους.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Κλάους-Μίκαελ Κουν

Iστορία / Κλάους-Μίκαελ Κουν: Οι ναζιστικές ρίζες του πιο πλούσιου Γερμανού στον κόσμο

Ο πατέρας του Γερμανού μεγιστάνα έχτισε μεγάλο μέρος της οικογενειακής επιχείρησης επωφελούμενος από τις διώξεις και τη γενοκτονία των Εβραίων. Αντίθετα όμως με άλλες μεγάλες γερμανικές εταιρείες όπως η Volkswagen και η Deutsche Bank, η εταιρεία του αρνείται να ανοίξει τα σκοτεινά αρχεία της.
THE LIFO TEAM
Το εμβληματικό Παλατάκι της Θεσσαλονίκης όπως είναι σήμερα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το εμβληματικό Παλατάκι της Θεσσαλονίκης όπως είναι σήμερα

Το θρυλικό νεοκλασικό οίκημα με τη μαγευτική θέα, που φιλοξένησε αρχηγούς κρατών, βασιλείς και πρωθυπουργούς, αναβιώνει και μετατρέπεται σε έναν πολυχώρο πολιτισμού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

5 σχόλια
Σας ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο. Η επιλογή να μην παραθέτω βιβλιογραφία και υποσημειώσεις ήταν συνειδητή και έγινε για δύο λόγους. Ο πρώτος και σημαντικότερος είναι γιατί ήθελα να αποφύγω οπωσδήποτε το διδακτικό ύφος και μιά βιβλιογραφία στο τέλος είναι σαν να λέει "έχεις αυτά να διαβάσεις για τις εξετάσεις" :)Ο δεύτερος είναι ότι πολλές φορές, ειδικά σε ζητήματα όπως π.χ. η ανατομία της Μυκηναίας, η βιβλιογραφία περιλαμβάνει άρθρα σε ειδικά περιοδικά (που τα βρίσκει κανείς σε συγκεκριμένες βιβλιοθήκες περιορισμένης πρόσβασης) ή εξαντλημένα βιβλία. Όμως νομίζω ότι η ουσία του σχολίου σας είναι αλλού. Αν θέλεις κανείς να διαβάσει και να ψάξει λίγο παραπάνω πρέπει κάπως να κατευθυνθεί. Σας υπόσχομαι ότι θα το λάβω σοβαρότατα υπ'όψιν στο εξής.
Σας ευχαριστώ όλους θερμά για τα ενθαρρυντικά σας σχόλια. Ειδικώς για το ζήτημα της Αμφίπολης σημειώνω ότι μέχρι στιγμής έχει ανασκαφεί τμήμα μεγάλου ταφικού περιβόλου που υποστηρίζει τύμβο εντός του οποίου η ανασκαφέας κα Κ. Περιστέρη πιθανολογεί να έχει ταφεί η Ρωξάνη και ο Αλέξανδρος Δ΄, δηλαδή η σύζυγος και ο γιός του Μεγάλου Αλεξάνδρου που θανατώθηκαν από τον Κάσσανδρο. Δυστυχώς όμως η έρευνα αυτή βρίσκεται σε εξαιρετικά πρώιμο στάδιο ώστε είναι πολύ παρακινδυνευμένη η αξιολόγηση του ευρήματος μέχρι στιγμής. Το θετικό είναι ότι οι ανασκαφές εξ'όσων γνωρίζω θα συνεχιστούν, οπότε έχουμε την ελπίδα να δούμε κάτι σπουδαίο να έρχεται στο φως στην Αμφίπολη.
Σας διαβάζω πάντα και πραγματικά το απολαμβάνω,οι αναρτήσεις σας είναι όλες εξαιρετικές. Υ.Γ Θα ήταν ενδιαφέρουσα μια ενημέρωση για το που βρίσκονται οι ανασκαφές στην Αμφίπολη και για τον πιθανολογούμενο τάφο της Ρωξάνης.
Πολυτιμη αναδρομη, που φερνει στην επιφανεια συγχρονα ερωτηματικα. Για να βρουμε εναν Ελληνα να αυτοκτονησει απο απαξιωση η ντροπη, πρεπει να ανατρεξουμε στους αρχαιους, ετσι κι' αλλοιως αυτοι παντοτε μας ξελασπωνουν.