Μέλος παλιότερα του Ευρωκοινοβουλίου (1997-2004) και του προεδρείου της Ομάδας Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών, ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος του Πολιτικού Συνδέσμου Γυναικών, η φιλική, ευπροσήγορη, μικροκαμωμένη αλλά θαρραλέα, δυναμική γυναίκα απέναντί μου υπήρξε από τις μαχητικότερες φεμινίστριες πολιτικούς μας – δεν δίστασε να συγκρουστεί ακόμα και με το εκκλησιαστικό κατεστημένο για το θέμα του γυναικείου «άβατου» στον Άθω, τα «μισογύνικα» αποσπάσματα των ιερών κειμένων και την ιεροσύνη των γυναικών. Παρότι δεν ασχολείται πια ενεργά με την πολιτική, εξακολουθεί να παθιάζεται με τον φεμινισμό, είχε μάλιστα πρόσφατα προτείνει γυναίκα για ΠτΔ. Το τελευταίο της πόνημα «Η Ευρώπη και τα Δικαιώματα των Γυναικών» (εκδ. Παπαζήση) εξετάζει και συγκρίνει θεωρητικά και πρακτικά την ευρωπαϊκή επίδραση στην έμφυλη ισότητα και τη διεκδίκηση των γυναικείων δικαιωμάτων στην Ελλάδα αλλά και την Τουρκία τους τελευταίους δύο αιώνες, ανατρέχοντας σε όλες τις μεγάλες στιγμές αλλά και τις μορφές του γυναικείου κινήματος στις δύο χώρες, παραθέτοντας πλήθος ενδιαφέροντα στοιχεία και μαρτυρίες. Συζητήσαμε μαζί την ελληνική (κυρίως) εμπειρία, το παρόν και το μέλλον του γυναικείου κινήματος αλλά και τα δικά της φεμινιστικά βιώματα. Έχοντας κάνει «μότο ζωής» τη φράση-σύνθημα της πρωτοπόρας Ελληνίδας φεμινίστριας Καλλιρρόης Παρρέν «να επιτύχουμε εκεί που απέτυχαν οι άντρες» στηλιτεύει τις διακρίσεις, τον κακοποιητικό λόγο και τη βία κατά των γυναικών, επιμένοντας ότι η ισότητα των δύο φύλων είναι προϋπόθεση εκσυγχρονισμού, ανάπτυξης, ευημερίας και μείωσης τόσο του ανταγωνισμού όσο και των βίαιων συγκρούσεων ανάμεσα σε έθνη και λαούς.
—Πότε αρχίσατε να έχετε φεμινιστικές «ανησυχίες»;
Από μικρή προβληματιζόμουν με τις διακρίσεις, τα διαφορετικά μέτρα και σταθμά – μέχρι τα δώδεκα ήμασταν μαζί με τα αγόρια, μετά χωρίζαμε, εμείς στο Θηλέων, προσανατολισμένες καταρχήν στο να γίνουμε καλές μητέρες και σύζυγοι, εκείνα στο Αρρένων με τους ορίζοντες ανοικτούς. Δεν μου άρεσε καθόλου αυτό, ήθελα να το αλλάξω. Αλλά η πραγματική «αποκάλυψη» συνέβη όταν χάρη σε μια υποτροφία βρέθηκα να σπουδάζω στην Καλιφόρνια μεταξύ '65-'66. Σκεφτείτε τώρα πώς ένιωσα εγώ, ένα επαρχιωτάκι από συντηρητικό οικογενειακό περιβάλλον ζώντας από κοντά όλο αυτό το κλίμα αμφισβήτησης, απελευθέρωσης και διεκδίκησης δικαιωμάτων που επικρατούσε τότε εκεί. Παρατηρούσα πόσο πιο ελεύθερες ήταν οι γυναίκες στα κολέγια, στα πάρτι, στα κλαμπ, την καθημερινή ζωή, πόσο είχαν προχωρήσει σε θέματα ισότητας κι αυτοπραγμάτωσης. Εδώ δεν τολμούσαμε να κοιταχτούμε στα μάτια με τα αγόρια, εκεί πήγαιναν παντού χεράκι-χεράκι! Μετά τον Μάη του '68, το γυναικείο κίνημα «φούντωσε» και στην Ευρώπη. Γυρίζοντας βέβαια στην Ελλάδα, προσγειώθηκα άσχημα σε μια πραγματικότητα πολύ πιο αναχρονιστική. Επιπλέον, τις όποιες προόδους καθυστέρησε ακόμα περισσότερο ο ερχομός της χούντας.
Σαφώς και ως δημόσια πρόσωπα κρινόμαστε πολύ αυστηρότερα. Διακρίσεις, σεξιστικός κι απαξιωτικός λόγος, αθέμιτος ανταγωνισμός... Η αξία, οι ικανότητες, η ίδια θηλυκότητά μας αμφισβητούνται διαρκώς. Η μετριότητα σε έναν επώνυμο άντρα συγχωρείται, εμείς πρέπει να είμαστε τέλειες σε όλα μας! Κάποιες μάλιστα σπεύδουν να υιοθετήσουν αρσενικά πρότυπα, υπηρετώντας έτσι την πατριαρχία καλύτερα κι από τους άντρες.
—Κάνατε πάντως τον πρώτο σας γάμο σε νεαρή ηλικία.
Ναι, με πίεζαν βλέπεις φορτικά – η μαμά με ήθελε νύφη από τα 19! Ήταν μια μεγάλη υποχώρηση για έναν άνθρωπο σαν κι εμένα που πάντα ήμουν κόντρα στο ρεύμα. Εντέλει κατάφερα να κάνω δύο επιτυχημένους γάμους, τους οποίους ακολούθησαν δύο επίσης επιτυχημένα διαζύγια! Δεν ανεχόμουν βλέπεις να βρίσκομαι «υπό», ήθελα ισοτιμία. Ευτυχώς η κόρη μου κι ακόμα περισσότερο οι τρεις εγγονές μου – γυναικοκρατία και στην οικογένεια, όπως βλέπετε - μεγαλώνουν σε έναν κόσμο πολύ πιο ανοικτό στα δικαιώματά τους. Οι εγγονές μου ειδικά φαίνεται από τώρα ότι ποτέ δεν πρόκειται να διανοηθούν καν το ρόλο του υπηρετικού προσωπικού, που ήταν αυτονόητος για τις γιαγιάδες μας, ξέρουν τι θέλουν και τι ζητάνε.
—Τεράστιες ήταν παλιότερα και οι εργασιακές διακρίσεις...
Δεν φαντάζεστε. Τις βίωσα από πρώτο χέρι όταν προσελήφθηκα στον ΟΤΕ. Οι γυναίκες υπάλληλοι τότε, μόλις το 18% του συνόλου, προορίζονταν αποκλειστικά για γραμματείς, τηλεφωνήτριες και καθαρίστριες, ανεξαρτήτως προσόντων. Αμείβονταν εννοείται λιγότερο, υποχρεώνονταν δε εμμέσως να συνταξιοδοτηθούν στη 15ετία. Ο ίδιος ο Σύλλογος Τηλεφωνητριών υπερασπίζονταν αυτές τις διακρίσεις προβάλλοντας τη γυναικεία «ιδιαιτερότητα». Θεώρησα χρέος μου ως φεμινίστρια και συνδικαλίστρια να συμβάλω στην ανατροπή αυτού του status quo, όπως και συνέβη με την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ (τότε ΕΟΚ) που δρομολόγησε την εξίσωση αμοιβών κι ευκαιριών. Λίγο αργότερα το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου ανέλαβε την εξουσία. Τη δεκαετία του '80 υπήρξε πραγματική κοσμογονία σε θέματα έμφυλης ισότητας και καταπολέμησης των διακρίσεων, όχι χωρίς αντιδράσεις που ξεκινούσαν από την ανοικτή εχθρότητα μέχρι την ειρωνεία και την απαξίωση. Άλλαξε το οικογενειακό δίκαιο, που ως τότε αναγνώριζε τον άντρα ως «κεφαλή» της οικογένειας, καθιερώθηκε ο πολιτικός γάμος, αποποινικοποιήθηκε η μοιχεία, συγχωνεύτηκαν τα σχολεία, άρχισαν να εξισώνονται οι αμοιβές... Ωστόσο ο ίδιος ο Ανδρέας κι οι άντρες υπουργοί του δεν ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για το γυναικείο ζήτημα. Ήταν βασικά οι φεμινίστριες εντός κι εκτός ΠΑΣΟΚ που διεκδίκησαν μαχητικά την ισότητα. Μέγιστη ήταν, μάλιστα, η συμβολή της Μαργαρίτας Παπανδρέου σε αυτή την προσπάθεια. Ένα δημοφιλές σλόγκαν ήταν τότε το «δεν είμαι του πατρός μου, δεν είμαι του ανδρός μου, είμαι ο εαυτός μου». Συνταξιοδοτήθηκαν κιόλας για πρώτη φορά οι αγρότισσες, τις οποίες ωστόσο δεν βλέπω μαζί με τους άντρες τους στα μπλόκα των τρακτέρ κι ο λόγος σίγουρα δεν είναι ότι τα έχουν όλα λυμένα! Είχαμε επίσης τότε μια αγνότητα, μια ανιδιοτέλεια. Δεν μας ενδιέφεραν τα δημόσια αξιώματα - εγώ είχα πια πενηνταρίσει (και χωρίσει!) όταν εκδήλωσα ενδιαφέρον για την Ευρωβουλή, έχοντας πριν εργαστεί στα γυναικεία δίκτυα της Κομισιόν σε ζητήματα διεύρυνσης επαγγελματικών επιλογών.
—Υπήρξαν κατηγορίες για «κομματικοποίηση», για «κυβερνητικό» φεμινισμό.
Ναι, υπήρξε μια «ενσωμάτωση» αν θέλετε, όμως κανείς δεν εμπόδισε τις γυναικείες οργανώσεις να υπάρχουν και να δρουν. Απλά λόγω κοινωνικών συνθηκών το γυναικείο κίνημα στην Ελλάδα ποτέ δεν υπήρξε τόσο μαζικό όσο σε ΗΠΑ-Δυτική Ευρώπη – θεωρητικά, ισότητα είχαν κατακτήσει ήδη οι γυναίκες σε ΕΣΣΔ, Κίνα και χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ, που όμως στην πραγματικότητα επίσης ανδροκρατούνταν. Βοήθησαν έπειτα πολύ οι αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα που προωθήθηκαν τότε «από τα μέσα» - σήμερα, οι γυναίκες αριστούχες ξεπερνούν αριθμητικά τους άντρες σε Πανεπιστήμια, μεταπτυχιακά και διδακτορικά, έχουν δε «κατακλύσει» τις ανθρωπιστικές επιστήμες.
—Ποιο θεωρείτε σήμερα το καταρχήν γυναικείο ζητούμενο;
Την έξαρση της βίας και ειδικά της ενδοοικογενειακής, κάτι που επιβεβαίωσαν δραματικά οι δύο πρόσφατες φριχτές δολοφονίες γυναικών που θέλησαν να χωρίσουν τους συζύγους τους. Ακόμα και το σπίτι δεν είναι ασφαλής χώρος για τις γυναίκες. Δεν είναι τυχαίο που σήμερα 9 στα 10 διαζύγια τα ζητούν γυναίκες – η οικονομική κρίση συμβάλλει βέβαια επίσης στην όξυνση και την αντιπαλότητα των σχέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα, ενώ έπληξε περισσότερο εμάς αφού η ανεργία σε μας αγγίζει το 60% στις νέες ηλικίες.
—Κρίνοντας πάντως από το πώς αντιμετωπίζουν συχνότατα τα ΜΜΕ αλλά κι οι πολιτικοί τους αντίπαλοι τις γυναίκες πολιτικούς ακόμα και σήμερα, μια γυναίκα χρειάζεται περίσσια δύναμη για να εκτεθεί στα δημόσια πράγματα.
Σαφώς και τα δημόσια πρόσωπα θηλυκού γένους κρίνονται πολύ αυστηρότερα από τα αρσενικού. Διακρίσεις, σεξιστικός κι απαξιωτικός λόγος, αθέμιτος ανταγωνισμός... Η αξία, οι ικανότητες, η ίδια θηλυκότητά μας αμφισβητούνται διαρκώς. Η μετριότητα σε έναν επώνυμο άντρα συγχωρείται, εμείς πρέπει να είμαστε τέλειες σε όλα μας! Κάποιες μάλιστα σπεύδουν να υιοθετήσουν αρσενικά πρότυπα, υπηρετώντας έτσι την πατριαρχία καλύτερα κι από τους άντρες. Για να αλλάξουν αυτά χρειαζόμαστε εφαρμοσμένες πολιτικές ισότητας και περισσότερες γυναικείες παρουσίες σε βουλή, δημόσια διοίκηση, κέντρα αποφάσεων, γιατί όχι και στην προεδρία της Δημοκρατίας: στην τελευταία εκλογή, κάποιες είχαμε προτείνει τη Μαριέττα Γιαννάκου που παρότι συντηρητική διαθέτει πολλές ικανότητες κι ευρεία αντίληψη, ενώ δίνει κι έναν σπουδαίο αγώνα με την αναπηρία της. Προτίμησαν όμως τον Πάκη.
—Οι δηλώσεις και οι πρωτοβουλίες σας για την άρση του γυναικείου «άβατου» στον Άθω είχαν δημιουργήσει αίσθηση κάποια χρόνια πριν.
Χαμός είχε γίνει αλλά δεν δόθηκε δυστυχώς η ανάλογη συνέχεια. Ήμουν πρόεδρος της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Δύο Φύλων όταν καταθέσαμε το σχετικό ψήφισμα. Ύστερα ήρθαν οι καταδικαστικές αποφάσεις του Ευρωκοινοβουλίου (2001 και 2003). Είχα συζητήσει το θέμα ακόμα και με τον Πατριάρχη όταν βρέθηκα στο Φανάρι, που επικαλέστηκε την παράδοση. Αλλά ούτε στον προοδευτικό κόσμο βρήκαμε πολλούς πρόθυμους συμμάχους...
—Είχατε εκφραστεί θετικά και για την ιεροσύνη των γυναικών, θυμάμαι.
Βεβαίως διότι μπορεί να συνιστά μια ανατομική διαφορά λόγο αποκλεισμού από οποιονδήποτε χώρο ή αξίωμα. Αλλού η Εκκλησία έχει φιλελευθεροποιηθεί αρκετά, χειροτονούνται και οι γυναίκες. Υπάρχουν κι εδώ φωτισμένοι κληρικοί, είναι όμως ελάχιστοι. Η Ορθόδοξη Εκκλησία επιμένει να λειτουργεί αυστηρά πατριαρχικά και άρα αντιδημοκρατικά. Σκεφτείτε π.χ. πόσο απαράδεκτο είναι να ευλογούνται τα κοριτσάκια που βαπτίζονται έξω από το ιερό, ενώ τα αγοράκια μέσα... Ας όψεται η λεγόμενη ελληνική ιδιαιτερότητα!
—Την οποία εσείς πώς την ορίζετε;
Την εντοπίζω βασικά στα 400 χρόνια τουρκοκρατίας. Για να αλλάξει η κουλτούρα ενός λαού χρειάζονται τουλάχιστον 2-3 αιώνες κι εμείς δεν έχουμε καν υπάρξει για τόσο διάστημα ανεξάρτητο κράτος. Είμαστε ακόμα διχασμένοι ανάμεσα Δύση-Ανατολή, με την πλάστιγγα να γέρνει στη δεύτερη. Όπως βέβαια αναφέρω και στο βιβλίο, η Τουρκία του Κεμάλ έκανε εντυπωσιακά βήματα σε θέματα ισότητας ανδρών-γυναικών, ήταν πιο μπροστά κι από τη Δυτική Ευρώπη: Κατάργησε τη μαντίλα, έδωσε δικαίωμα εκπαίδευσης, ψήφου κ.λπ. Αντίστοιχα στην Ελλάδα γίνανε κάποια βήματα επί Βενιζέλου.
—«Σταθμό» για τα γυναικεία δικαιώματα στην Ευρώπη αποτέλεσε, διαβάζω, η Συνθήκη της Ρώμης το 1957.
Ναι γιατί θέσπισε ίσα εργασιακά δικαιώματα και ίσες αμοιβές για άντρες και γυναίκες – δεν το έκανε βέβαια τόσο για λόγους ευαισθησίας όσο οικονομικού ανταγωνισμού. Και εννοείται ότι οι περισσότερες χώρες άργησαν πολύ να ενσωματώσουν αυτές τις οδηγίες.
—Πώς άραγε κρίνετε οι «βετεράνες» φεμινίστριες τις Femen και τις νεότερες θεωρίες της αποδόμησης των φύλων που επιχείρησε η Τζούντιθ Μπάτλερ;
Ήμουν πάντα ανοικτή σε νέες ιδέες και η Μπάτλερ λέει πολλά ενδιαφέροντα πράγματα, όμως πιστεύω ότι τα φύλα είναι διακριτά. Όλοι βεβαίως διαθέτουμε ανδρικές και γυναικείες ορμόνες, άρα το ένα φύλο διαθέτει de facto ιδιότητες του άλλου. Σίγουρα δεν υπάρχει αυτό που λέμε τέλεια γυναίκα ή τέλειος άντρας. Νομίζω όμως ότι το ζήτημα δεν είναι να εξαλείψουμε τα βιολογικά φύλα αλλά το σύστημα των ανδρικών προνομίων και την πατριαρχία, γιατί από εκεί πηγάζουν οι διακρίσεις. Οι Femen τώρα προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή των ΜΜΕ με τρόπους «ακραίους» που δεν με βρίσκουν πάντα σύμφωνη, ωστόσο είναι κι αυτές μια δυναμική μειοψηφία που προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν την πλειοψηφία όπως οι πρώτες φεμινίστριες.
—Πολύς λόγος γίνεται επίσης για τον σεξισμό στη γλώσσα. Στον αντίποδα, προκρίνεται η χρήση της διπλής κατάληξης, ακόμα και το σύμβολο @ ως πιο «ουδέτερο».
Σαφώς και υπάρχει σεξισμός στην καθομιλουμένη κι αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να απασχολεί τους προοδευτικούς γλωσσολόγους. Εννοείται ότι θα πρέπει να χρησιμοποιείται το θηλυκό γένος όπου υπάρχει, να λέμε π.χ. πρέσβειρα, διοικήτρια, βουλεύτρια ή βουλευτίνα και όχι το αντίστοιχο αρσενικό όπως συνηθίζεται – όχι τυχαία! - ειδικά σε θέσεις εξουσίας. Συμφωνώ και με τη διπλή κατάληξη, εξάλλου η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται διαρκώς, βρίσκω όμως παρατραβηγμένη τη χρήση του @.
—Αντίπαλος ή σύμμαχος ο άντρας;
Τίποτα από τα δύο, απλά προσπαθούμε να συνυπάρξουμε! Ο άντρας μπορεί να είναι βέβαια και σύμμαχος υπό προϋποθέσεις. Άλλωστε θυματοποιείται κι ο ίδιος όντας διαρκώς υποχρεωμένος να δικαιολογεί την υποτιθέμενη ανωτερότητά του. Του «απαγορεύεται» να εκδηλώνει τα συναισθήματά του, να δείχνει ευάλωτος, να δακρύζει... Εκείνο που χρειάζεται στους άντρες είναι ένα κίνημα απαλλαγής τους από τα στερεότυπα του φύλου τους. Προσωπικά πάντως αγαπώ τους άντρες που δεν ντρέπονται να κλάψουν!
—Η διαμαρτυρία με την κότα στο Μαξίμου τις προάλλες χαρακτηρίστηκε επίσης σεξιστική κι ας την έκανε γυναίκα.
Βεβαίως ήταν και χαίρομαι που μου δίνετε την ευκαιρία να το πω! Δεν ξέρω τι είδους ακτιβισμό νόμιζε ότι κάνει εκείνη η γυναίκα. Διαφωνώ κι εγώ με την κυβερνητική πολιτική αλλά δεν μπορώ να σεβαστώ οποιονδήποτε διαιωνίζει κλισέ και προκαταλήψεις.
—Με το προσφυγικό να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, πόσο έχουν ευαισθητοποιηθεί οι Ελληνίδες φεμινίστριες για τις γυναίκες πρόσφυγες και μετανάστριες; Μόνο στα Εξάρχεια είδα τέτοιες πρωτοβουλίες.
Όχι, υπάρχει ενδιαφέρον και γίνεται δουλειά από πολλές ανθρωπιστικές και άλλες οργανώσεις, άσχετα αν αυτό γίνεται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Χρειάζεται φυσικά μια συνολική αντιμετώπιση του προσφυγικού – σώζεις μια ζωή, την επομένη ακούς στις ειδήσεις ότι χάθηκαν καμια εικοσαριά άλλες... Όσο υπάρχουν πόλεμοι κι ανέχεια, πρόσφυγες και μετανάστες θα καταφθάνουν συνεχώς σε μια Ευρώπη που στα μάτια τους παραμένει μια μυθική Γη της Επαγγελίας, παρότι η σημερινή Ευρώπη δεν είναι ακριβώς εκείνη που κάποτε οραματιζόμασταν.
—Για τις ομαδικές σεξουαλικές παρενοχλήσεις της Πρωτοχρονιάς στη Γερμανία τι λέτε;
Βεβαίως και ήταν απαράδεκτες, καταλύουν κάθε κουλτούρα έμφυλης ισότητας, αξιοπρέπειας κι αλληλοσεβασμού. Όχι, δεν νομίζω πως ήταν κάτι οργανωμένο – σχετίζεται με μαζική ψυχολογία, στερήσεις κι απωθημένα, σεξουαλικά και πολιτιστικά. Παρόμοια σκηνικά είχαν συμβεί παλιότερα στο Σύνταγμα αλλά και κατά την «Αραβική Άνοιξη» στο Κάιρο. Αλλά η σεξουαλική παρενόχληση δεν είναι βέβαια τωρινό φαινόμενο, ούτε... «φερτό». Κάθε γυναίκα την έχει υποστεί όχι μία αλλά πολλές φορές στη ζωή της – όταν παύει να υφίσταται το πρόβλημα, καταλαβαίνεις πια ότι μεγάλωσες!
—Πώς κρίνετε τις μουσουλμάνες αλλά και κάποιες Δυτικές ακτιβίστριες που θεωρούν τη μαντίλα δικαίωμα;
Εννοείται διαφωνώ. Η μαντίλα – που προϋπήρχε του Ισλάμ - είναι σύμβολο διάκρισης, όχι αυτοδιάθεσης, γι΄αυτό και ήμουν πάντα υπέρ της απαγόρευσής της σε δημόσιους χώρους. Η ακάλυπτη γυναικεία κεφαλή καταδικαζόταν επίσης από τον χριστιανισμό, από τον ίδιο τον Παύλο, όμως στη Δύση καταφέραμε να απαλλαγούμε από τέτοια ανελεύθερα δεσμά, δεν γίνεται να επιστρέψουμε σε αυτά. Κάθε παράδοση είναι σεβαστή στον βαθμό που δεν προσβάλλει θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και το αίσθημα προσωπικής αξιοπρέπειας. Δεν μπορούμε να ισοπεδώσουμε όλες τις κουλτούρες στο όνομα της αποδοχής του διαφορετικού. Φανταστείτε ότι πρόσφατα Γερμανός δικαστής δεν επικύρωσε διαζύγιο μουσουλμάνας που το ζήτησε επειδή την έδερνε ο άντρας της με το σκεπτικό ότι αυτό δεν είναι κατακριτέο στο Ισλάμ. Αν είναι δυνατόν! Γίνεται έπειτα να αποδεχτούμε π.χ. τους γάμους παιδιών ή την κλειτοριδεκτομή επειδή είναι, λέει, «έθιμο»; Κι όμως 3.000 κορίτσια την υφίστανται κάθε χρόνο, στην Αγγλία παρακαλώ, όχι στην Αφρική. Βεβαίως υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις και στην Ελλάδα, απλώς δεν είναι γνωστές. Να θυμίσω βέβαια κιόλας ότι στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης ισχύει ακόμα η Σαρία και είναι απαράδεκτο που καμια κυβέρνηση ως τώρα δεν τόλμησε να την καταργήσει.
Info:
Το βίβλίο της Άννας Καραμάνου «Η Ευρώπη και τα Δικαιώματα των Γυναικών – ο εξευρωπαϊσμός σε Ελλάδα και Τουρκία» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση
σχόλια