Το Άγγελοι στην Αμερική υπήρξε για πάρα πολλά χρόνια από τις πιο δημοφιλείς υπερπαραγωγές του Μπρόντγουεϊ. Κέρδισε μερικά από τα σημαντικότερα βραβεία, μεταφέρθηκε στην τηλεόραση ως μίνι σειρά από τον Μάικ Νίκολς με σπουδαίους ηθοποιούς στο καστ, έγινε όπερα στο Παρίσι και στη Γερμανία. Όταν ο Τόνυ Κούσνερ, θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, πλήρως συνειδητοποιημένος και ακτιβιστής γκέι, αποφάσιζε εν έτει 1990 να το γράψει, το AIDS ήταν το κυρίαρχο θέμα που απασχολούσε την γκέι κοινότητα της Αμερικής. Χιλιάδες θύματα, απροσδιόριστα αίτια εμφάνισης του θανατηφόρου ιού, συνωμοσιολογία και φημολογία για εσκεμμένη διάδοσή του για την εξόντωση των ανεπιθύμητων, καμία ελπίδα για θεραπεία του, θάνατος και απαισιοδοξία. Το έργο μάς πάει πίσω, στα μέσα της δεκαετίας του '80, στο απόγειο της διακυβέρνησης Ρέιγκαν, όταν για την πλειοψηφία των υπερσυντηρητικών και θρησκόληπτων Αμερικανών ο ανεξέλεγκτος ιός ήταν ένδειξη θείας τιμωρίας, ένας λοιμός-προάγγελος της Δευτέρας Παρουσίας, ιδανικά συνυφασμένος με το τέλος της χιλιετίας. Έτσι, το AIDS ανάγεται αναπόφευκτα σε μέγα πολιτικό θέμα, όπως άλλωστε οτιδήποτε άπτεται των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της κοινότητας στην Αμερική.
Ο Τόνυ Κούσνερ επιλέγει πολύ έξυπνα ως κεντρικό χαρακτήρα τον Ρόι Κον, όχι απλά υπαρκτό πρόσωπο, αλλά και από τους διασημότερους και λαμπρότερους δικηγόρους της Νέας Υόρκης, κάνοντας μια σαφή αλλά και αβανταδόρικη αναγωγή στη σύγχρονη πραγματικότητα. Ο Κον υπήρξε από τις πιο μισητές αλλά και πλέον γοητευτικές προσωπικότητες της Ανατολικής Ακτής στην εποχή του. Δεξί χέρι του γερουσιαστή Μακάρθι στα νιάτα του, παθιασμένος αντι-κομμουνιστής και υπερδραστήριος συνεργάτης στην επιτροπή αντι-αμερικανικών υποθέσεων, ήταν ο ηθικός αυτουργός που έστειλε παραδειγματικά στην ηλεκτρική καρέκλα το ζεύγος Ρόζενμπεργκ, με την κατηγορία για εσχάτη προδοσία. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, επειδή ήταν πράκτορες που διοχέτευσαν κρατικά μυστικά στους Σοβιετικούς. Ο Κον, κρυφός ομοφυλόφιλος, ακραία δεξιός και εθνικιστής, προσβλήθηκε από AIDS και πέθανε το 1986, δημιουργώντας μέγα σάλο στη νεοϋορκέζικη κοινωνία. Στο έργο εμφανίζεται τόσο ο ίδιος (τον ερμηνεύει ο Δημήτρης Λιγνάδης) όσο και το φάντασμα της Έθελ Ρόζενμπεργκ (Μάγια Λυμπεροπούλου), απέναντι στην οποία δεν έχει καθόλου τύψεις αλλά αντιθέτως λέει ευθαρσώς: «Καλύτερα νεκρός παρά αριστερός». Σαφείς αναφορές στην πρόσφατη ιστορία της Αμερικής του Ψυχρού Πολέμου, που καθορίζουν την πολιτική διάσταση του έργου.
Στο Άγγελοι στην Αμερική παρακολουθούμε δύο παράλληλες ιστορίες. Αυτή του Τζο Πιτ (Θανάσης Ευθυμιάδης), βοηθού του Κον, καταπιεσμένου γκέι και Μορμόνου (οι Μορμόνοι είναι μια από τις πιο διαδεδομένες θρησκείες στις ΗΠΑ, παρακλάδι του χριστιανισμού με έδρα τη Γιούτα), που ταλανίζεται καθόλη τη διάρκεια της παράστασης μεταξύ της σεξουαλικότητάς του και της θρησκευτικής του συνείδησης, και της γυναίκας του Χάρπερ (Ζέτα Δούκα) που είναι εθισμένη στα Βάλιουμ -ως απόδραση από μια ιδιαίτερα διαταραγμένη ψυχολογία- και καταρρέει όταν μαθαίνει την ομοφυλοφιλία του άντρα της. Η μητέρα του Τζο, η Χάννα (Μάγια Λυμπεροπούλου) καταφθάνει για να συνδράμει στην κρίση του ζεύγους. Η κύρια πλοκή όμως του έργου διαδραματίζεται σε μια άλλη κρίση, εκείνη μεταξύ του Πράιορ (Χρήστος Λούλης) που αργοπεθαίνει από AIDS και του συντρόφου του Λούις (Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος), που αδυνατεί να αντιμετωπίσει την κατάρρευση και τον επερχόμενο θάνατό του. Μια χιουμοριστική φιγούρα, όσο και τραγική, είναι η Μπελίζ (Νίκος Χατζόπουλος), drag queen, πρώην εραστής και κολλητός φίλος του Πράιορ.
Οι δύο ιστορίες, που ο Κούσνερ αναπτύσσει μέσα από πολλές σύντομες σκηνές, αλληλοσυνδέονται και εξελίσσονται σε παράλληλους χρόνους. Πραγματικότητα και φαντασία, μαγικός ρεαλισμός και μαύρη κωμωδία επιστρατεύονται από τον συγγραφέα για να μιλήσει για το τέλος του κόσμου, για μια κοινωνική αλλά και συναισθηματική Βαβέλ όπου οι πάντες αδυνατούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Και πάνω απ' όλα για το δράμα που επιφέρουν στους απλούς ανθρώπους ιδεοληψίες, πολιτικές αποφάσεις, κεκαλυμμένες συμπεριφορές και θρησκευτικές εμμονές.
Ο βιβλικής προέλευσης άγγελος-προστάτης (Σοφία Σεϊρλή) κάνει την εμφάνισή του προαναγγέλλοντας κακά μαντάτα για το τέλος, οι παραισθήσεις των ηρώων τούς ταξιδεύουν στην Ανταρκτική αλλά και στον παράδεισο, φαντάσματα από άλλους αιώνες επισκέπτονται τους απογόνους τους, η θεία δίκη και οι προφητείες καραδοκούν στο γύρισμα της ιστορίας και της χιλιετίας. Οι οκτώ ηθοποιοί καλούνται να παίξουν περισσότερους από έναν ρόλο, συχνά αντίθετου φύλου. Οι μεταμφιέσεις τους γίνονται επί σκηνής και πολλές από τις θεατρικές συμβάσεις καταρρίπτονται επί τούτου.
Το Φεστιβάλ Αθηνών παρουσιάζει το Άγγελοι στην Αμερική (Millennium Approaches) σε σκηνοθεσία και δραματουργική επεξεργασία Νίκου Μαστοράκη, μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα, σκηνικά και κοστούμια Μανόλη Παντελιδάκη.
