«ΣAΣ ΛΕΙΠΕΙ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΠΑΦΗ; Μιλήστε στους γύρω σας για τον καιρό, ενώ δουλεύετε σε ένα καφέ!». Απ' όσα διάβασα πρόσφατα, αυτή η συμβουλή προς τηλεργάτες με τρόμαξε περισσότερο και συνόψισε στο μυαλό μου τη self-help παράνοια που ζούμε, μαζί με την άνθηση της τηλεργασίας. Χωρίς παρεξήγηση, δεν θεωρώ το self-help συνολικά άχρηστο. Αλλά μήπως το παρακάναμε;
Πρέπει να νιώθει κανείς τύψεις αν δεν έχει όρεξη να «αξιοποιήσει» το μεσημεριανό του διάλειμμα τακτοποιώντας ό,τι συνθέτει το χάος του σπιτιού του; Οι self-help γκουρού θα δάκρυζαν αν έβλεπαν τις κάλτσες μου στοιβαγμένες στον καναπέ. Αντίθετα με τα λεγόμενά τους, δεν τις νιώθω σαν έναν μπόγο μες στο κεφάλι μου που με εμποδίζει να σκεφτώ. Δείχνει αυτό κάτι για μένα ως άνθρωπο;
Η εργασία εξακολουθεί να προμοτάρεται σαν παιχνίδι. Σαν κάτι που κάνεις και περνάς καλά, μαθαίνεις, χωρίς να χρειάζεσαι αναγνώριση, αμοιβή, πολυετές συμβόλαιο ή άλλες παροχές. Μέσα σ' αυτό το ρευστό σκηνικό μάλλον το τελευταίο που χρειάζονται οι τηλεργάτες είναι να νιώσουν ενοχή αν αποτύχουν να κλειστούν αεροστεγώς μες στο self-help κουκούλι.
Μάλλον ανήκω σ' αυτούς που δεν θέλουν να τρέψουν τις αγγαρείες σε wellness challenge και βρίσκουν τη σύνδεση τηλεργασίας - ευεξίας κάπως κουραστική, και σίγουρα αστεία. Προσωπικά, θέλω να κάθομαι σε κάποια βολική καρέκλα όταν γράφω και όχι σε ειδικά σχεδιασμένη ανατομική μπάλα που θα με αναγκάζει να σηκώνομαι κάθε είκοσι λεπτά για να αθληθώ, κάνοντας γιόγκα, crossfit ή (πιο ταπεινά) διατάσεις. Μερικές φορές, κουρασμένη, θέλω να φάω γύρο, όχι αμύγδαλα με αβοκάντο. Βαριέμαι να καταναλώνω κόκκους βίγκαν καφέ που παρήχθησαν με «ηθικό» τρόπο σε κάποια άγνωστη γωνιά του Ελ Σαλβαδόρ και να υιοθετήσω την «τοπική φιλοσοφία», δουλεύοντας και πίνοντας το προϊόν. Θέλω απλώς την καφεΐνη.
Δηλώνω ένοχη. Μερικές φορές διαβάζω στήλες wellness και λογαριασμούς στα social ανθρώπων (bots;) που υπόσχονται «να ξεκλειδώσουν την παραγωγικότητά σου». Ειδικά οι δεύτεροι πάντα με διασκεδάζουν με την αντιφατικότητα της ύπαρξής τους. Έχουν, υποτίθεται, όλα τα σωστά κόλπα στη φαρέτρα τους για το πώς να είσαι φουλ παραγωγικός και το μόνο που παράγουν είναι posts, σχόλια, βιβλία-οδηγούς ή, σε ακόμα πιο άβολες εκδοχές του εαυτού τους, βίντεο.
Φοβάμαι, όμως, ότι θα καταφέρουν να παραγάγουν και στρατιές ανθρώπων που γελάνε νευρικά μπροστά απ' το Ζοοm, τρώγοντας αβοκάντο σε μια ζούγκλα από φυτά, που είναι το σαλόνι τους, αδιαφορώντας επιδεικτικά για τον κόσμο εκεί έξω, ικανοί να πειστούν ότι ακόμα και η επαφή με τη φύση μπορεί να χωρέσει στο δωμάτιο-γραφείο-κέντρο wellness. Όταν ακούω ότι είμαι το ψυγείο μου ή ότι δείχνω χαρακτήρα πίνοντας bio πράσινο τσάι, κάπως αγχώνομαι. Άραγε γι' αυτό μερικοί μαλώνουν με τους σερβιτόρους όταν ο καφές τους αποδεικνύεται ότι έχει ζάχαρη και όχι ζαχαρίνη, και μάλιστα άσπρη, όχι μαύρη; Θίγονται ως άνθρωποι;
«Θα ήθελα μήπως να κάνω σεξ;» ρωτάει κάποιο wellness site. Παίρνει μόνο επτά λεπτά (οk...) και θα εκτοξεύσω την παραγωγικότητά μου για το υπόλοιπο της ημέρας. Γιατί να μην πάρω ένα sex toy, λέω εγώ; Γιατί να μην πάρω ένα σεξορομπότ όταν με το καλό κυκλοφορήσουν, όπως υπόσχονται οι υπεύθυνοι για τη ζωή μας, οι σαχλοέφηβοι λευκοί άντρες της Silicon Valley; Γιατί να κάθομαι να επικοινωνώ, να βγαίνω ραντεβού, ν' ακούω τις ελπίδες και τα λάθη ενός άλλου ανθρώπου; Τι είναι αυτό που χάνουν όσοι μετρούν τη μέρα σε επτάλεπτα;
Κι αν το self-help δεν υποκαθιστά μια φιλοσοφημένη ζωή με νόημα, σίγουρα η ιδιωτικοποίηση της ανησυχίας, μέσω self-help, δεν λύνει τα κοινά μας προβλήματα. Η οικολογική συνείδηση, για παράδειγμα, δεν μπορεί να εξαντλείται στην καταναλωτική επιλογή. Δεν αρκεί να τρώει κανείς χόρτα ιδιωτεύοντας, για να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη.
Ταυτόχρονα, οι πραγματικές συνθήκες εργασίας παραμένουν. Όσο και να προσπαθήσεις να κάνεις το τέλειο σκηνικό για ζουμ στήνοντας μια ζούγκλα από φυτά, χειροποίητα φυλαχτά και κεριά που διώχνουν την υπαρξιακή αγωνία, η κακή δουλειά δεν θα τραπεί σε δουλειά με νόημα. Και όλα τα οφέλη απ' το τσάι matcha που καταναλώνεται εν ώρα εργασίας δεν συγκρίνονται με τα ψυχικά οφέλη των κατοχυρωμένων εργασιακών δικαιωμάτων. Τίποτα σχετικό με τη δουλειά δεν είναι τόσο χαλαρωτικό όσο ένας αξιοπρεπής μισθός.
Η τηλεργασία θέτει τεράστιες προκλήσεις. Κι άλλα δεδομένα, κι άλλη γνώση για τις ζωές μας, θα καταλήξουν στα χέρια ανέλεγκτων ιδιωτικών εταιρειών που ζουν εκτός νόμου, σε κάτι σαν ιντερνετικό Φαρ Ουέστ. Η εργασία εξακολουθεί να προμοτάρεται σαν παιχνίδι. Σαν κάτι που κάνεις και περνάς καλά, μαθαίνεις, χωρίς να χρειάζεσαι αναγνώριση, αμοιβή, πολυετές συμβόλαιο ή άλλες παροχές. Μέσα σ' αυτό το ρευστό σκηνικό μάλλον το τελευταίο που χρειάζονται οι τηλεργάτες είναι να νιώσουν ενοχή αν αποτύχουν να κλειστούν αεροστεγώς μες στο self-help κουκούλι.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
