Οι διαφορετικές «σιωπές»: Ένας ψυχολόγος εξηγεί το πώς η σιωπή διδάσκεται στην κοινωνία

ADVERTORIAL

Του Ηλία Ραφαήλ, Σύμβουλος/ Ψυχολόγος (BA Psychology ΕΚΠΑ,) και Εκπαιδευτής Ενηλίκων (MEd Adult Education, ΕΑΠ)

Το τελευταίο διάστημα το βλέμμα μας είναι στραμμένο σε μια σειρά αποκαλύψεων σεξουαλικής παρενόχλησης στον αθλητικό και όχι μόνο χώρο. Η δημοσιοποίηση της ιστορίας της Χρυσής Ολυμπιονίκη ανέδειξε μια σειρά από σχόλια με πρωταγωνιστή την αδυσώπητη αντίδραση των φοβισμένων: τη σιωπή. Και, μάλιστα, διαφορετικές σιωπές από διαφορετικούς ανθρώπους.

Σιωπή της ντροπής: Πριν από κάποια χρόνια στις Βρυξέλλες ένας συνάδελφος ψυχολόγος, ο οποίος εργαζόταν στη βελγική πρωτεύουσα, μου ανέφερε τον «κανόνα του εσωρούχου» ως μέτρο πρόληψης σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, κάτι πολύ διαδεδομένο στις ευρωπαϊκές σχολικές τάξεις. Θαύμασα την ευκολία που το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σύστημα συζητά και αναλύει αυτά τα ζητήματα στα παιδιά, σε αντίθεση με το ελληνικό σύστημα, το οποίο βαριά εμποτισμένο από τις επιταγές της ορθόδοξης κατήχησης και του μικροαστικού συντηρητισμού περιβάλλει τα θέματα του σώματος με έναν βαρύ μανδύα ντροπής και συστολής, επιβάλλοντας επιτίμιο σιωπής σε οτιδήποτε αφορά τη διερεύνηση του σώματος, είτε από τον κάτοχό του είτε από κάποιον τρίτο. Για όσους αναρωτιούνται λοιπόν «γιατί τώρα έπειτα από τόσα χρόνια;» η απάντηση είναι ότι τώρα η ανάγκη για ομολογία και ίαση έγινε κραυγή και πνίξιμο, ξεπερνώντας τα τόσα χρόνια επίπονης εκπαίδευσης στο «δεν μιλάμε για αυτά τα ζητήματα».

Σιωπή της επιβολής: Δεύτερο ζήτημα που αναδεικνύεται είναι το πώς μεταφράζουν ορισμένοι άνθρωποι την όποια μορφή εξουσίας τούς έχει δοθεί: από σημείο ευθύνης σε σημείο ασυδοσίας. Κάθε εχέφρον πλάσμα και συνειδητό μέλος ενός συστήματος αναγνωρίζει ότι η απαραίτητη για τη δημοκρατία ιεραρχία προσθέτει επιπλέον ευθύνες και νιάξιμο σε αυτόν που την ανεβαίνει κλιμακωτά. Ο ασύδοτος όμως, εκμεταλλευόμενος τη σιωπή του θύματος, μετατρέπει την εξουσία που του δόθηκε σε βία και απολυταρχισμό. Και επιβάλλει τη σιωπή στους άλλους για την όποια πράξη του.

Συλλογική σιωπή: Είναι αυτή που μας κουνάει το δάχτυλο, που επιβάλλεται επειδή τάχα το τραύμα έχει ημερομηνία λήξης, που παρεμβαίνει χρόνια τώρα στον κοινωνικό ιστό αυτής της χώρας με το μότο «τι θα πει ο κόσμος;». Ο «κόσμος» έχει άποψη, απαιτεί να ακολουθήσεις τη δική του παράλογη λογική, κρίνει και ποτέ δεν κρίνεται, σε κάνει να σιωπάς, αλλά εκείνος δεν σιωπά ποτέ.

Οι σιωπές λοιπόν, που μαθαίνονται στα σχολεία, τις οικογένειες και όλα τα κοινωνικά συστήματα αυτού του τόπου (π.χ., στρατός, χώροι εργασίας κ.α.), είναι το ένα σκέλος αυτής της εξοργιστικής ιστορίας. Μαζί και η αδερφή τους, η βία, η έκφανση κάθε πρωτόγονης κληρονομιάς του ανθρώπινου είδους, που τόσο πάσχισε η οργανωμένη κοινωνία να απομονώσει. Όσο ταΐζουμε το ένα σκέλος, τόσο τροφοδοτούμε και την ταΐστρα του άλλου.

Το πιστοποιημένο Κέντρο Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ) της ΙΑΣΙΣ, EDIFY Centre, αξιοποιώντας την πολυετή εμπειρία του στο χώρο της μη τυπικής εκπαίδευσης, προσφέρει καινοτόμα εκπαιδευτικά εργαλεία μέσα από βιωματικά εργαστήρια, τα οποία σχεδιάστηκαν, δοκιμάστηκαν και αξιολογήθηκαν από το τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης (R&D) του Φορέα.

Μάθετε περισσότερα στο www.edifycentre.com.

Ο Ηλίας Ραφαήλ είναι Σύμβουλος/ Ψυχολόγος (BA Psychology ΕΚΠΑ,) και Εκπαιδευτής Ενηλίκων (MEd Adult Education, ΕΑΠ). Εργάζεται – μεταξύ άλλων - ως Επιστημονικός Υπεύθυνος/ Διευθυντής Εκπαίδευσης στο Εκπαιδευτικό Κέντρο EDIFY της ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ και ως Project Manager σε Εθνικά και Ευρωπαϊκά Προγράμματα Κατάρτισης και Συμβουλευτικής.