ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΑΝ ΟΙ φήμες και οι καταγγελίες που έρχονται στο φως τον τελευταίο καιρό είναι όλες αληθινές, και δεν είναι και η δουλειά μου να το διερευνήσω. Τα πράγματα έχουν πάρει τον δρόμο τους, ο ασκός του Αιόλου άνοιξε, τα στόματα μίλησαν.
Αλλά αυτό που με απασχολεί περισσότερο δεν είναι το αν θα αποδοθεί δικαιοσύνη και αν θα τιμωρηθούν οι δράστες ‒ εκεί θα δώσει η Δικαιοσύνη την απάντησή της. Με απασχολεί κυρίως η ηθική διάσταση του ζητήματος παρά η νομική, η στάση των καταγγελλόμενων, ο τρόπος με τον οποίον επέλεξαν να διαχειριστούν τις υποθέσεις τους, τα κοινωνικά αντανακλαστικά στην αντιμετώπιση θυμάτων και θυτών, η ποιότητα του δημόσιου διαλόγου ως προς την επίλυση ενός υπαρκτού προβλήματος που «θάβουν» βαθιά μέσα τους χιλιάδες γυναίκες στην Ελλάδα και στον κόσμο.
Γιατί, όπως δήλωσε η Σοφία Μπεκατώρου, η παραγραφή ενός αδικήματος δεν σημαίνει ότι αυτό δεν υπήρξε. Ούτε σημαίνει αναγκαστικά ότι οι φερόμενοι δράστες είναι αθώοι.
Ποια είναι, λοιπόν, τα συμπεράσματα από τα πρώτα περιστατικά του #MeToo στην Ελλάδα;
Το πρώτο που παρατηρήσαμε είναι η τάση τα θύματα να μετατρέπονται σε θύτες και το «τεκμήριο της αθωότητας» να ανασύρεται ξαφνικά στη δημόσια επιχειρηματολογία, σπέρνοντας τον σπόρο της αμφιβολίας για την αξιοπιστία των θυμάτων. Λες και όσοι και όσες πέρασαν την κόλασή τους στα χέρια κάποιου κοινού κακοποιού είναι εύκολο να βγουν και να πουν τις αθλιότητες που ακούμε και διαβάζουμε. Λες και δεν προσβάλλεται ξανά και ξανά η προσωπικότητά τους.
Μια γυναίκα που έχει βιαστεί θέλει να πάρει μαζί της, στον τάφο της, αυτό το φρικτό μυστικό για να αποφύγει αυτήν ακριβώς τη διαπόμπευση. Αυτό συνέβαινε μέχρι τώρα, αυτό προσπαθούμε να αλλάξουμε.
Το δεύτερο που παρατηρήσαμε είναι η αυταρέσκεια, η αλαζονεία ή η έλλειψη ευθιξίας από πλευράς των φερόμενων θυτών, ειδικά αυτών που κατέχουν δημόσια αξιώματα ή θέσεις ευθύνης, τις οποίες κατηγορούνται ότι εκμεταλλεύτηκαν για να εκβιάσουν. Άλλοι προσπάθησαν να υποβαθμίσουν το γεγονός, άλλοι χλεύασαν, άλλοι κρύφτηκαν.
Λίγο ως πολύ τις περιμέναμε αυτές τις αντιδράσεις. Εκείνο που δεν περιμέναμε, όμως, είναι αυτή η μικροπρέπεια να βαρύνει ανθρώπους του πολιτισμού. Ανθρώπους-πρότυπα, ανθρώπους που θεωρητικά έχουν το πνευματικό οπλοστάσιο να διαχειριστούν με εντιμότητα και θάρρος τις κατηγορίες που τους βαρύνουν. Να μας κοιτάξουν κατάματα, όπως τους κοιτάμε εμείς τόσα χρόνια που παρακολουθούμε την τέχνη και την πορεία τους, εμάς που περάσαμε χρόνια στις ουρές για να γεμίσουμε τις αίθουσές τους, εμάς που πιστέψαμε σε αυτούς. Τι Κιμούλης, τι Λιγνάδης, λοιπόν.
Το πρώτο που παρατηρήσαμε είναι η τάση τα θύματα να μετατρέπονται σε θύτες και το «τεκμήριο της αθωότητας» να ανασύρεται ξαφνικά στη δημόσια επιχειρηματολογία, σπέρνοντας τον σπόρο της αμφιβολίας για την αξιοπιστία των θυμάτων.
Το τρίτο που παρατηρήσαμε είναι ένας ορυμαγδός καταγγελιών που αφορούν και άλλα αδικήματα, όπως η εργασιακή βία, η κατάχρηση εξουσίας ή περιστατικά που απλώς μας αναγκάζουν όλους και όλες να κοιτάμε «από την κλειδαρότρυπα», χωρίς να υπάρχει κάποιο, εμφανές τουλάχιστον, αδίκημα. Και αυτό αναμενόμενο.
Κάποιες περιπτώσεις είναι τραβηγμένες από τα μαλλιά, άλλες τις τραβάνε τα ΜΜΕ που ζουν από τη βία και το σεξ (και εδώ τα έχουμε και τα δύο), κάποιες άλλες γιατί πολλοί και πολλές μπερδεύονται, επειδή δεν γνωρίζουν τι προβλέπει η νομοθεσία σε αυτές τις περιπτώσεις. Η νομοθεσία όμως είναι ξεκάθαρη, όπως και ο λόγος ύπαρξης του κινήματος #MeToo, και κάθε απερίσκεπτη καταγγελία θέτει σε κίνδυνο τους σκοπούς του.
Το κίνημα #MeToo δεν έχει τιμωρητικό αλλά πρωτίστως αποτρεπτικό χαρακτήρα.
Δεν είναι μια «νεο-φεμινιστική» (κατά τον αγαπητό μου Τάκη Θεοδωρόπουλο) πατέντα. Δεν είναι «της μόδας». Δεν είναι η προσωπική βεντέτα κανενός και καμιάς. Είναι μια φωνή.
Όπως αρχικά εκφράστηκε από την Τаrana Burke και όλες εκείνες τις γυναίκες που το ακολούθησαν, το #MeToo είναι μια φωνή, μια φωνή στεντόρεια και μαζική, που στόχο έχει να δώσει τη δύναμη σε άλλες γυναίκες, νέες, ευάλωτες, φοβισμένες, μέσα από τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη και δείχνοντας στην πράξη πόσες άλλες γυναίκες έχουν επιβιώσει από σεξουαλική βία και παρενόχληση, ειδικά στον χώρο εργασίας τους, να υψώσουν το ανάστημά τους και να δείξουν τον θύτη τους, ώστε αυτός να οδηγηθεί στη Δικαιοσύνη.
Η ηθοποιός Aλίσα Μιλάνo είπε χαρακτηριστικά: «Εάν όλες οι γυναίκες που έχουν παρενοχληθεί ή/και κακοποιηθεί σεξουαλικά έγραφαν απλώς το #MeToo στο status τους, θα μπορούσαμε να δώσουμε στον κόσμο μια αίσθηση του μεγέθους του προβλήματος».
Κυρίως, όμως, στόχο έχει να λειτουργήσει ως ένα αδιαπέραστο ανάχωμα που θα αποτρέψει άλλους επίδοξους άνδρες «παλαιάς ή σύγχρονης κοπής» να πράξουν ανάλογα. Μετά την εξάπλωση της υπόθεσης του Χάρβεϊ Γουάινστιν το 2017, το κίνημα γιγαντώθηκε και έδωσε την ίδια δύναμη σε άνδρες και αγόρια που έχουν υποστεί ανάλογη βία.
Όλοι αυτοί οι άνθρωποι αυτήν τη στιγμή περνάνε τον δεύτερο γολγοθά τους και αξίζουν τον σεβασμό μας. Εμείς το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τους ακούμε με προσοχή και, όταν δεν έχουμε κάτι να πούμε, να σωπαίνουμε!
σχόλια