«Χθες μαλώσαμε για ψύλλου πήδημα ‒ όταν υπάρχει απόσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να συμβεί. Μαλώσαμε γιατί τον είχα σε ανοιχτή ακρόαση και ακουγόταν ο ήχος των μηνυμάτων. “Δεν το έχεις βάλει στο αθόρυβο;” είπε και μου το έκλεισε. Τον πήρα και του φώναξα. Φταίνε οι συσσωρευμένες ορμές και ο θυμός γιατί δεν κάνεις σεξ με τον άλλον. Είναι και η απογοήτευση και τα νεύρα της καθημερινότητας».
Έτσι περιγράφει η Κατερίνα τους καβγάδες με τη σχέση της. Οι δυο τους έμεναν στην ίδια πόλη. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναγκαστεί να συμβιβαστούν με την έννοια της απόστασης. Τα μέρη είναι διαφορετικά, όπως και οι λόγοι. Αρκετοί μήνες στη Σουηδία, καραντίνα λόγω της πανδημίας σε επαρχιακή πόλη της Βόρειας Ελλάδας και τώρα μεταπτυχιακό στην Κρήτη. Έχοντας ζήσει προηγουμένως στη Θεσσαλονίκη με τη σχέση της, πέρασε σε μια νέα μορφή καθημερινότητας.
«Το κακό είναι πως όταν μαλώνεις, το κάνεις απ’ το τηλέφωνο. Αλλιώς μαλώνεις από κοντά ‒ μπορείς να δεις το ύφος του άλλου, το βλέμμα του. Από το τηλέφωνο είναι πιο πιθανό να πεις παραπάνω πράγματα ή να τραβήξεις τον καβγά, ενώ δεν υπάρχει λόγος, και σίγουρα δεν μπορείς να κάνεις σεξ μετά. Είναι πολύ βασικό. Δεν μπορείς να πάρεις τον άλλον μια αγκαλιά και να πεις “sorry, ήμουν μαλάκας”. Είναι και το μετά, όταν βλέπεις ότι πράγματι έχεις στενοχωρηθεί, έχεις μετανιώσει γι’ αυτά που είπες. Χάνεις στιγμές, βγαίνεις από την καθημερινότητα του άλλου», συνεχίζει.
«Αν πιστεύεις ότι οι πιξελιασμένες οθόνες της βιντεοκλήσης σου μπορούν να μετατραπούν σε αληθινή ζωή, τότε, ναι, είναι απλώς μια δοκιμασία. Αν ρωτάς τον εαυτό σου “το αντέχεις όλο αυτό;” και η (ειλικρινής) απάντηση που παίρνεις είναι θετική, τότε, ναι, είναι μόνο μια δοκιμασία. Αλλιώς, εμπόδιο για όλα εκείνα τα πρόσωπα που μπορεί να σε περιμένουν εκεί έξω, έστω για μια αγκαλιά. Είναι ωραίες οι αγκαλιές. Υποτιμημένες».
Κατά τη διάρκεια του Covid, τα τελευταία δύο χρόνια δηλαδή, η απουσία της ανθρώπινης επαφής μάς έχει κοστίσει όσο ελάχιστα πράγματα. Τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει ένα χάδι, μια αγκαλιά, ένα γέλιο με αφορμή κάποιο αστείο ή απλώς την ενέργεια δύο ανθρώπων που συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο. Η πείνα του σώματος παραμένει. Ούτε η γραμμή του τηλεφώνου, ούτε η οθόνη του λάπτοπ, ούτε οι ειδοποιήσεις από τις εφαρμογές του κινητού αρκούν. Η ζωή μας τα τελευταία χρόνια μοιάζει με μια ατέλειωτη βιντεοκλήση.
Για όσους είχαν σχέση από απόσταση, το κενό αυτό υπήρχε ήδη στη ζωή τους. Για άλλους, που αναγκαστικά ζουν έρωτες πολλών χιλιομέτρων, η απουσία της φυσικής επαφής μοιάζει σαν μια διπλή καραντίνα στην καθημερινότητα. Το σεξ, οι καβγάδες, τα γέλια, η μυρωδιά και η αίσθηση του σώματος του άλλου δίπλα σου, όλα αυτά που σε κάνουν να ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο, είναι βασικά συστατικά στη χημεία μιας σχέσης. Και, φυσικά, αναντικατάστατα.
«Θεωρητικά, θα κάναμε να βρεθούμε 3-4 μήνες, όσο θα ήταν η πρακτική μου», λέει η Κατερίνα για τη στιγμή που η απόσταση μπήκε για πρώτη φορά στη σχέση της. «Επρόκειτο να με επισκεφθεί στη Σουηδία, αλλά το ταξίδι ακυρώθηκε λόγω Covid. Είχα να τον δω πάρα πολύ καιρό. Γύρισα από Σουηδία, ήρθε και με πήρε από τα ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης και με πήγε στην επαρχιακή πόλη από την οποία κατάγομαι. Έπειτα έκανα ξανά να τον δω πάρα πολύ καιρό μέσα στην καραντίνα. Το καλοκαίρι πήγαμε διακοπές, αλλά έκτοτε δεν έτυχε να ζήσουμε ξανά για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ίδια πόλη. Από κει που ήμασταν στην ίδια σχολή και τον έβλεπα κάθε μέρα, ξαφνικά έπαψα να τον βλέπω, ήταν πολύ περίεργο».
Πόσο δύσκολες είναι οι στιγμές του αποχαιρετισμού σε μια σχέση εξ αποστάσεως; «Όταν έφυγα για Κρήτη με έπιασε το στομάχι μου, τη στιγμή που τον αποχαιρετούσα στενοχωρήθηκα πολύ. Υπήρχε, βέβαια, και χαρά, γιατί ξεκινούσε κάτι καινούργιο. Όταν έφυγα για Σουηδία, σε μια άλλη χώρα, ήμουν χάλια, πρώτη φορά τον χαιρετούσα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Μπήκα στο αεροπλάνο και έκλαιγα. Είχαμε πει ότι θα βρισκόμασταν από κοντά σε κάνα μήνα, θα έκλεινε εισιτήρια για να έρθει να με βρει, αλλά δεν τα κατάφερε λόγω Covid».
Από τις καθημερινές στιγμές που έχεις ανάγκη την παρουσία του άλλου μέχρι τις δυσκολίες, τις μικρές ή τις μεγάλες χαρές που θέλεις να μοιραστείς με τον άλλο και δεν μπορείς, το κενό είναι πάντα μεγάλο. «Όταν γυρνάς σπίτι, έχεις περάσει μια χάλια ημέρα και είσαι μόνος σου, θα ήθελες να μπορείς να τον βρεις τον άλλον. Όπως και στις καλές σου. Χθες μας ανακοίνωσαν τα αποτελέσματα στο πανεπιστήμιο και ήμουν πάρα πολύ χαρούμενη. Ήθελα να τον έχω εδώ, να χαρούμε μαζί και δεν μπορούσα».
Σε ποιο επίπεδο σου λείπει περισσότερο ο άλλος; «Νομίζω σε όλα. Σε διαφορετικές φάσεις της ζωής σου έχεις ανάγκη διαφορετικά πράγματα. Όταν έχεις μια πολύ πιεστική καθημερινότητα και κάνεις πολλά μέσα στη μέρα, δεν το καταλαβαίνεις τόσο πολύ. Θα το καταλάβεις το βράδυ, στο σπίτι, όταν ξαπλώσεις, ή όταν έχεις τελειώσει με τις δουλειές και παίρνεις αγκαλιά το μαξιλάρι σου. Σίγουρα σου λείπουν και τα καθημερινά πράγματα. Σκέφτεσαι αν αξίζει όλη αυτή η κατάσταση, να θέλω να βλέπω τον άλλον και για τους χ-ψ λόγους να μην μπορώ.
Υπάρχουν φορές που έχουμε συζητήσει να χωρίσουμε, αλλά ποτέ δεν το κάνουμε γιατί και οι δύο είμαστε άνθρωποι που αν πούμε ότι χωρίζουμε, θα το εννοούμε. Οπότε, πάντα το προσπαθούμε. Νιώθω ότι αυτή η σχέση έχει ακόμα να δώσει πράγματα. Όμως το σκέφτεσαι, το αξιολογείς κάθε φορά και βλέπεις τα υπέρ και τα κατά. Λες “έχουμε ζήσει τόσα, μπορούμε να ζήσουμε κι άλλα ή κουραστήκαμε;”».
Ο Γιάννης έζησε μια σχεδόν πενταετή σχέση, με την κοπέλα του να τον αποχαιρετά νωρίς για τη Γαλλία. Όταν του ανακοίνωσε ότι θα πήγαινε για Εrasmus στη Rennes, εκείνος απάντησε: «Ε, και; Πού το πρόβλημα; Θα κάνει διεθνή καριέρα η σχέση μας». Η σχέση τους διήρκεσε αρχικά τέσσερα χρόνια, ενώ μετά από ένα ετήσιο διάλειμμα προσπάθησαν εκ νέου για μια χρονιά.
«Όταν ένα ζευγάρι έχει αποκτήσει τον δικό του “σφυγμό”, όταν έχει μάθει να επικοινωνεί ακόμα και χωρίς λεκτικά σήματα, τότε μπαίνει στη μάχη της σχέσης από απόσταση με δυνατά εφόδια», λέει. «Η οθόνη του Skype ήταν φίλος μας. Έβλεπα στο πρόσωπό της ότι απολάμβανε να ακούει τα κρύα αστεία μου, τα νέα από τη δουλειά, αναζητούσε εναγωνίως να μάθει τι γράφεται στα sites και στις εφημερίδες και πολλές φορές δεν χρειαζόταν να πούμε τίποτε απολύτως. Ακόμα κι ένας ψίθυρος στο σκοτάδι ήταν αρκετός.
Η απόσταση όμως, αργά ή γρήγορα, έγινε αισθητή. Ένα Σάββατο βράδυ που εκείνη έμενε μέσα για να διαβάσει κι εγώ έβγαινα για ποτό. Ένα Σάββατο βράδυ που η οθόνη έκλεινε άρον-άρον για να ετοιμαστεί και να βγει εκείνη και να συναντήσει χιλιάδες Γάλλους που θα ερωτοτροπούσαν μαζί της. Και να βρει τον επόμενο έρωτά της. Και όλα τα παραπάνω να συμβαίνουν αποκλειστικά και μόνο μέσα στο κεφάλι μου.
Μου έλειπε η Μ. όταν ένιωθα ότι έχανα τον εαυτό μου, το μυαλό μου, σε παράλογες σκέψεις. Μου έλειπε ακόμα περισσότερο όταν κοβόταν σε pixels η οθόνη και χανόταν το σήμα και έβλεπα μια θολή μουντζούρα, εκεί που μέχρι πριν από λίγο ήταν το όμορφο πρόσωπό της».
Κατά πόσο το cyber sex, τα μηνύματα και οι φωτογραφίες μπορούν να αντικαταστήσουν τη σαρκική επαφή; Με ποιο τρόπο επιχειρεί κανείς να γεμίσει αυτό το κενό; «Το σεξ σε μια σχέση από απόσταση είναι εντυπωσιακό. Βάζεις όλη σου την τέχνη, γίνεσαι ένας master of your pornographic craft, επινοείς τεχνάσματα και τρικ που κάνουν κάθε vanilla μυαλό να ντρέπεται και να τρομάζει. Το cyber είναι πάντα μια λύση, η πιο εύκολη. Εδώ όμως θα πω ότι δεν είναι η μόνη λύση.
Ζευγάρια από απόσταση που μας διαβάζετε, ακούστε προσεκτικά: μην αγνοείτε τις δυνατότητες του ταχυδρομείου και των φωτογραφικών φακών (wink wink). Δεν γίνεται αλλιώς. Πρέπει να κάνεις κάτι στο σεξ που θα το θυμάται. Πρέπει να κάνεις κάτι που θα το θυμάσαι (και) εσύ. Δεν είναι αγγαρεία ή υποχρέωση όλο αυτό, είναι ανάγκη και των δύο», λέει ο Γιάννης.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ η Κατερίνα συμπληρώνει: «Τη σωματική επαφή τη θεωρώ πάρα πολύ σημαντική, και τη σεξουαλική χημεία σίγουρα. Νομίζω ότι αυτό που μας σώζει είναι ότι έχουμε καλή σεξουαλική χημεία, οπότε, όταν βρισκόμαστε, είναι σαν να αναπληρώνονται τα κενά. Θα μιλήσουμε ίσως μία φορά τη βδομάδα σεξουαλικά. Βιντεοκλήσεις δεν κάνουμε, κάναμε cyber στη Σουηδία, αλλά με όλα αυτά που γίνονται στις μέρες καταλαβαίνει κι εκείνος ότι υπάρχει και ένα άγχος από τη δική μου πλευρά, οπότε το έχουμε κόψει, αλλά μιλάμε πάρα πολύ με μηνύματα.
Το σεξ σού λείπει πάρα πολύ σε μια σχέση από απόσταση. Είναι και η ζήλια. Ζηλεύουμε και οι δύο. Υπάρχει όμως μεγάλη εμπιστοσύνη γιατί ήμασταν φίλοι τρία χρόνια πριν κάνουμε σχέση, μου έλεγε τα γκομενικά του, κι εγώ τα δικά μου. Ξέρω το ποιόν του».
Ο Covid έβαλε νέες συνθήκες που επηρέασαν την ήδη μικρή συχνότητα με την οποία μπορούσε να βρεθεί ένα ζευγάρι που μένει σε διαφορετικά μέρη. Για την Κατερίνα και τη σχέση της ήταν σημαντικός παράγοντας. «Σίγουρα ήταν πολύ στενόχωρο να μην μπορείς να βρεθείς με τον άλλον. Η αλήθεια είναι ότι στην πρώτη καραντίνα, που ο κόσμος έστελνε μηνύματα για να βγει, επειδή ήμασταν σε άλλη χώρα, δεν το κατάλαβα», λέει σχετικά.
«Δεν με επηρέασε πάρα πολύ, μόνο το ότι δεν μπόρεσε να έρθει στη Σουηδία για δύο βδομάδες. Όταν επέστρεψα, κατά τη διάρκεια της δεύτερης καραντίνας, δεν μπορούσε να έρθει εύκολα να με δει από τη Θεσσαλονίκη χωρίς να έχει λόγο. Μαλώσαμε πολλές φορές. Του έλεγα ότι αν γινόταν κάτι και του έκοβαν πρόστιμο, θα τα βρίσκαμε. Ήθελε να είναι νόμιμος και αυτό είναι το σωστό, αλλά είχα να τον δω καιρό και φερόμουν εγωιστικά. Σίγουρα μας επηρέασε ο Covid. Νομίζω ότι ελάχιστα ζευγάρια χάρηκαν που ήταν σε απόσταση».
Πώς διαμορφώνεται ο τρόπος επικοινωνίας μέσα στην καθημερινότητα κατά τη διάρκεια της σχέσης; «Κάνουμε συνέχεια βιντεοκλήσεις, με εξαίρεση αυτή την περίοδο, που ήμουν αγχωμένη, αλλά γενικά μιλάμε κάθε μέρα με μηνύματα και τηλέφωνα. Το τηλέφωνο είναι πιο άμεσο, αλλά θα στείλουμε και μήνυμα μέσα στη μέρα και καμιά φωτογραφία. Καμιά φορά στέλνουμε και κάνα πιο πικάντικο μήνυμα, αλλά αυτή την περίοδο όχι τόσο συχνά. Ήμασταν και οι δύο πιεσμένοι».
Η Κατερίνα θεωρεί ότι είναι καλό να υπάρχει μια δυναμική στο ζευγάρι και μια σχετική ευελιξία στις κινήσεις. «Θα μου άρεσε να πάω στο εξωτερικό για ένα PhD και να μου πει “ έρχομαι”. Καταλαβαίνω βέβαια το γεγονός ότι κι αυτός έχει λόγους να μείνει στην πόλη του. Δεν περιμένω να τα παρατήσει όλα και να έρθει», αναφέρει.
«Συνεχίζεις στη λογική ότι όλα αυτά θα καταλήξουν κάπου σε κάποια φάση. Δεν μπορώ να σκεφτώ ότι στα είκοσι οκτώ και στα τριάντα μου θα είμαι από απόσταση, τίθεται και ένα ζήτημα ποιότητας ζωής. Όσο μεγαλώνουμε, κουραζόμαστε, θα έχουμε και δουλειά και διαφορετικές απαιτήσεις και ανάγκες. Δεν μπορείς να γυρνάς σπίτι, να σκέφτεσαι “θα ήθελα να είμαι μαζί του, αλλά είναι αλλού” και να ξέρεις ότι αυτό θα είναι η καθημερινότητα σου».
«Όταν γυρνάς σπίτι, έχεις περάσει μια χάλια ημέρα και είσαι μόνος σου, θα ήθελες να μπορείς να τον βρεις τον άλλον. Όπως και στις καλές σου. Χθες μας ανακοίνωσαν τα αποτελέσματα στο πανεπιστήμιο και ήμουν πάρα πολύ χαρούμενη. Ήθελα να τον έχω εδώ, να χαρούμε μαζί και δεν μπορούσα».
ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ο αποχαιρετισμός υπήρξε επώδυνος. «Έχω χαιρετήσει ξενυχτισμένος τη Μ., μπαίνοντας στο τρένο ξημερώματα, και ύστερα είδα το κεφάλι της σκυφτό και τη σκιά της να γίνεται κομμάτι μιας ανθρώπινης μάζας. Χωρίς εμένα. Δεν έχω ξανανιώσει τόσο άδειος μέσα σε σχέση μου, ποτέ ξανά», περιγράφει.
«Ταξίδεψα στο Παρίσι, γύρισα τη βόρεια και τη νότια Γαλλία, είδα μέρη απίστευτης ομορφιάς, έμαθα και λίγα γαλλικά. Πάλεψα για μια σχέση που πότε μου γλίστραγε απ’ τα χέρια και πότε μου χάριζε αγάπη κι έναν κόσμο δίχως σύνορα. Ζωή όμως είναι αυτό που συμβαίνει γύρω σου, αυτό που αγγίζεις, αυτό που μυρίζεις, που μπορείς να κρατήσεις στα χέρια σου».
Δοκιμασία μέσα από την οποία μια σχέση βγαίνει πιο δυνατή ή τίποτα περισσότερο από ένα εμπόδιο; Τι σημαίνει, τελικά, η απόσταση; Ο Γιάννης θεωρεί πως: «Αν πιστεύεις ότι οι πιξελιασμένες οθόνες της βιντεοκλήσης σου μπορούν να μετατραπούν σε αληθινή ζωή, τότε, ναι, είναι απλώς μια δοκιμασία. Αν ρωτάς τον εαυτό σου “το αντέχεις όλο αυτό;” και η (ειλικρινής) απάντηση που παίρνεις είναι θετική, τότε, ναι, είναι μόνο μια δοκιμασία. Αλλιώς, εμπόδιο για όλα εκείνα τα πρόσωπα που μπορεί να σε περιμένουν εκεί έξω, έστω για μια αγκαλιά. Είναι ωραίες οι αγκαλιές. Υποτιμημένες».
