Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥΣ χώρους πρασίνου έχει καταστεί απαραίτητη για τους κατοίκους των πόλεων. Μια έκθεση των Vivid Economics και Barton Willmore έδειξε ότι σχεδόν τα δύο τρίτα του πληθυσμού στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν εκτιμήσει περισσότερο τους τοπικούς χώρους πρασίνου λόγω του Covid-19 και ότι θέλουν το αίτημα αυτό να αποτελέσει μεγαλύτερη προτεραιότητα για την κυβέρνηση.
Είτε πρόκειται για ένα μικρό μπαλκόνι, είτε για πρόσβαση σε χώρο πρασίνου, είτε για έναν ιδιωτικό κήπο, ο υπαίθριος χώρος έχει γίνει προνόμιο για πολλούς, ειδικά λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και των πολλαπλών περιόδων εγκλεισμού που ακολούθησαν.
Οι χώροι πρασίνου στην πόλη απειλούνται συνεχώς, ιδίως από τη στιγμή που οι κυβερνήσεις επιδιώκουν να αυξήσουν την πυκνότητα κατοικίας προκειμένου να τροφοδοτήσουν την αυξανόμενη ζήτηση για προαστιακή ανάπτυξη. Ως αποτέλεσμα, ο κήπος και η πρόσβαση σε χώρους πρασίνου/υπαίθριους χώρους έχει μειωθεί τον τελευταίο καιρό, καθώς η προτεραιότητα είναι η στέγαση όσο το δυνατόν περισσότερων.
Όσον αφορά τις συνθήκες διαβίωσης, η έλλειψη πρόσβασης σε αυτούς τους χώρους φέρνει στο προσκήνιο εμφανείς ανισότητες, οι οποίες αποκαλύφθηκαν σε περιόδους εγκλεισμού και περιορισμών κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Οι άνθρωποι περιορίστηκαν στα σπίτια τους και στους τοπικούς υπαίθριους χώρους, όπου μπορούσαν να ασκηθούν. Όσοι είχαν πρόσβαση σε αυτούς τους δημόσιους χώρους και διέθεταν δικούς τους κήπους/εξωτερικούς χώρους ήταν πολύ τυχεροί, ενώ οι λιγότερο προνομιούχοι, που ζούσαν σε διαμερίσματα και περιοχές εξαθλίωσης αντιμετώπιζαν κλειστοφοβικές και αποθαρρυντικές συνθήκες.
Είτε πρόκειται για ένα μικρό μπαλκόνι, είτε για πρόσβαση σε χώρο πρασίνου είτε για έναν ιδιωτικό κήπο, ο υπαίθριος χώρος έχει γίνει προνόμιο για πολλούς, ειδικά λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και των πολλαπλών περιόδων εγκλεισμού που ακολούθησαν.
Το εισόδημα συνδέεται κατά κύριο λόγο με την προσβασιμότητα σε χώρους πρασίνου/υπαίθριους χώρους, με 1 στα 8 βρετανικά νοικοκυριά να μην έχει κήπο. Οι εργαζόμενοι σε ημιειδικευμένα και ανειδίκευτα χειρωνακτικά επαγγέλματα, οι άνεργοι και οι περιστασιακά εργαζόμενοι έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να μην έχουν κήπο σε σχέση με όσους ασκούν διοικητικά, διευθυντικά και εμπορικά επαγγέλματα (συγκριτικό ποσοστό 20% έναντι 7%).
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας από το Natural England, οι εθνικές μειονότητες έχουν σχεδόν τετραπλάσιες πιθανότητες να μην έχουν πρόσβαση σε υπαίθριο χώρο στο σπίτι (συμπεριλαμβανομένης της παρουσίας ιδιωτικού/κοινόχρηστου κήπου, βεράντας ή μπαλκονιού) σε ένα εκπληκτικό ποσοστό 37% έναντι 10%.
Σύμφωνα με έρευνα της Lorien Nesbitt, επίκουρης καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο British Columbia, σε γενικές γραμμές, οι χώροι πρασίνου είναι πιο δύσκολα προσβάσιμοι στις γειτονιές με χαμηλότερο εισόδημα. Στις πιο εύπορες περιοχές είναι πολύ πιο εύκολο να βρει κανείς μια μορφή κήπου, μπαλκονιού, ταράτσας, ακόμη και μικροπάρκων και δέντρων, καθώς αυτά απαιτούν τόσο επενδύσεις όσο και συντήρηση.
Οι δημόσιοι χώροι πρασίνου συχνά χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό των δημοτικών συμβουλίων, πράγμα που σημαίνει ότι οι επενδύσεις και η ποιότητα ποικίλλουν λόγω των διαφορετικών προτεραιοτήτων που έχουν οι διάφορες περιοχές όσον αφορά τον προϋπολογισμό για τέτοιους χώρους.
Το γεγονός ότι η πρόσβαση σε κήπο/ιδιωτικό υπαίθριος χώρο είναι προνόμιο γίνεται εμφανές όταν παρατηρούμε τις αρνητικές επιπτώσεις του εγκλωβισμού σε εσωτερικούς χώρους για παρατεταμένες χρονικές περιόδους. Ο εγκλωβισμός αυτός προκαλεί πολυάριθμες παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένων προβλημάτων ψυχικής και σωματικής υγείας, όπως μειωμένη εγκεφαλική λειτουργία, κατάθλιψη και εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Όπως τόνισε η Anna Wirz-Justice, νικήτρια του βραβείου daylight 2022, το φως της ημέρας είναι απαραίτητο για την υγεία και η έκθεση σε αυτό συγχρονίζει το κιρκάδιο σύστημα χρονισμού. Χωρίς αυτόν τον καθημερινό συγχρονισμό μπορεί να προκύψουν συνέπειες όπως ευερεθιστότητα, διακυμάνσεις στη διάθεση και μειωμένη συγκέντρωση.
Μακροπρόθεσμα, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων, καρκίνου, ψυχικών ασθενειών και παχυσαρκίας. Η μειωμένη πρόσβαση σε αυτούς τους χώρους αυξάνει αυτούς τους κινδύνους, καθώς η έκθεση στο φως της ημέρας είναι περιορισμένη.
Οι κατοικίες που ενσωματώνουν υπαίθριους/πράσινους χώρους παρουσιάζουν θετικές επιδράσεις στη φυσιολογία, συμπεριλαμβανομένης της βελτιωμένης μακροζωίας και της συγκέντρωσης. Η ουσία της «βιοφιλίας», έννοια στην οποία πρώτη φορά αναφέρθηκε ο Γερμανός ψυχολόγος και κοινωνιολόγος Erich Seligmann Fromm, προέρχεται από την ενστικτώδη ανάγκη μας να είμαστε κοντά στον φυσικό κόσμο και είναι ζωτικής σημασίας.
Για την αντιμετώπιση αυτής της ανισότητας, η πρόσβαση σε αυτούς τους χώρους θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα, για τη βελτίωση της συνολικής ψυχικής και σωματικής ευεξίας. Στοχεύοντας στις υποβαθμισμένες κοινότητες και σε όσους προέρχονται από χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, πρέπει να αποκατασταθεί η πρόσβαση σε κήπο/ιδιωτικό υπαίθριο χώρο, ως ζωτικής σημασίας αγαθό για όλους και όχι ως προνόμιο για τους πιο τυχερούς.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι λύσεις δεν είναι απαραίτητα απλές, καθώς τα οφέλη που παρέχουν οι χώροι πρασίνου επηρεάζονται από το τοπικό πλαίσιο, την κοινωνική μειονεξία, την κουλτούρα και τα δημογραφικά στοιχεία των κατοίκων. Για να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος, οι χώροι πρασίνου μπορούν να είναι πιο ευεργετικοί με τη συμβολή της κοινότητας, σε περιοχές με κοινωνικά μειονεκτήματα.
Η ιδέα του αστικού πρασίνου στις πόλεις μας έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό μια άσκηση επιλογής, αγνοώντας τα εκτεταμένα οφέλη που παρέχουν οι υπαίθριοι χώροι στους κατοίκους. Ωστόσο, καθώς οι πόλεις μας γίνονται πιο πυκνοκατοικημένες έχουν προκύψει καινοτόμοι νέοι τρόποι ενσωμάτωσης πράσινων στοιχείων, συμπεριλαμβανομένης της διάδοσης των κάθετων κήπων, που πρασινίζουν τις προσόψεις μας και προσφέρουν πολυάριθμα οφέλη για τη σωματική και ψυχική υγεία.
Η εισαγωγή στοιχείων βιοφιλικού σχεδιασμού μπορεί επίσης να εξομαλύνει κάπως τις ανισότητες. Η ενσωμάτωση φυτών εσωτερικού χώρου και η μεγιστοποίηση του φυσικού φωτός είναι ένας άλλο τρόπος πρόσβασης στα οφέλη του φυσικού κόσμου. Διαφέροντας από τον παραδοσιακό ιδιωτικό κήπο, μπορούν να προσφέρουν μια λύση, μεταξύ άλλων καινοτόμων νέων συστημάτων.
