—Τι ακριβώς συμβαίνει στη Σρι Λάνκα;
Ο λαός κυριολεκτικά καίει τις κατοικίες πολιτικών και θεσμικών προσώπων της χώρας, θεωρώντας τους απολύτως υπαίτιους για την εξαθλίωσή του. Εδώ και μήνες οι πολίτες στερούνται ακόμη και τα στοιχειώδη για την επιβίωσή τους και η εισβολή στο προεδρικό μέγαρο φάνταζε πλέον μονόδρομος.
—Γιατί δεν μάθαμε τίποτα νωρίτερα γι’ αυτό που συνέβαινε στη χώρα;
Διότι δυστυχώς ισχύει το δημοσιογραφικό δόγμα «όσο πιο μακριά η είδηση, τόσο λιγότερο μας αφορά.
—Ναι, αλλά πώς φτάσαμε στο να καίγεται η χώρα;
Οι πολίτες της Σρι Λάνκα, εδώ και χρόνια στερούνται κυριολεκτικά τα πάντα: από την πρόσβαση στο ηλεκτρικό ρεύμα και τα καύσιμα, μέχρι τα βασικά τρόφιμα για να συντηρήσουν τις οικογένειες τους. Εδώ και μέρες τον γύρο του κόσμου κάνουν ιστορίες ολόκληρων οικογενειών που συγκεντρώνονται για να χρησιμοποιήσουν μία ηλεκτρική κουζίνα για να ετοιμάσουν το ένα και μοναδικό γεύμα της ημέρας - λίγο ρύζι και καρύδα. Στους παράγοντες απόγνωσης, ας υπολογιστεί και ο καλπάζων πληθωρισμός που απλώς επισφράγισε την οδυνηρότερη ύφεση της τελευταίας 5ετίας στη χώρα.
—Είναι τόσο σοβαρό το επισιτιστικό πρόβλημα;
Ναι. Η τροπική Σρι Λάνκα συνήθως δεν έχει έλλειψη τροφής, αλλά οι άνθρωποι πεινούν. Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ αναφέρει ότι σχεδόν εννέα στις δέκα οικογένειες παραλείπουν γεύματα ή κάνουν άλλες περικοπές για να τους φτάσει το φαγητό, ενώ 3 εκατομμύρια λαμβάνουν επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια. Οι γιατροί έχουν καταφύγει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να καταφέρουν να αποκτήσουν κρίσιμες προμήθειες εξοπλισμού και φαρμάκων. Όλο και περισσότεροι κάτοικοι της Σρι Λάνκα αναζητούν διαβατήρια για να πάνε στο εξωτερικό σε αναζήτηση εργασίας. Στους κυβερνητικούς υπαλλήλους δόθηκε επιπλέον ρεπό για τρεις μήνες, ώστε να έχουν χρόνο να καλλιεργήσουν τα δικά τους τρόφιμα...
—Πότε ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση που κατέληξε σ’ αυτό που είδαμε το Σάββατο;
Την 1η Απριλίου του τρέχοντος έτους, ο Πρόεδρος Ρατζαπάξα – ο ίδιος του οποίου ο λαός ζήτησε την παραίτηση- κήρυξε προσωρινά τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ταυτόχρονα παραχώρησε σαρωτικές εξουσίες στα σώματα ασφαλείας της Σρι Λάνκα, προκειμένου να καταπνίξει τις διαμαρτυρίες πολιτών που οργάνωναν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας εναντίον. Δημιουργήθηκε κλίμα τρομοκρατίας στη χώρα, όπου ο καθένας, ανά πάσα στιγμή μπορούσε να θεωρηθεί ύποπτος για συνωμοσία εναντίον του κράτους και να συλληφθεί.
Δύο ημέρες μετά, τον ίδιο μήνα, παραιτείται όλο το όλο το υπουργικό συμβούλιο με τον πρόεδρο Ρατζαπάξα και τον αδελφό του Μαχίντα, ο οποίος ήταν και πρωθυπουργός να βρίσκονται σε πολιτική απομόνωση. Μία ημέρα αργότερα δηλώνει παραίτηση ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας, έχοντας αγνοήσει τις εκκλήσεις να ζητήσει στήριξη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μέχρι τις 5 Απριλίου έχει δηλώσει παραίτηση και ο υπουργός Οικονομικών Αλί Σάμπρι, έχοντας αντέξει με το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο μόλις μία μέρα..! Ο Ρατζαπάξα χάνει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία καθώς πρώην σύμμαχοι τον παροτρύνουν να παραιτηθεί. Ο ίδιος αίρει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
—Πότε αρχίζει να βαθαίνει η κρίση;
Αυτό θα συμβεί στις 10 Απριλίου, όταν η ένωση γιατρών της χώρας θα γνωστοποιήσει ότι τελειώνει το στοκ των φαρμάκων για πολύ σοβαρές ασθένειες. Είναι η μέρα που οι γιατροί της χώρας προειδοποιούν ότι η κατάσταση είναι εξαιρετικά κρίσιμοι στα νοσοκομεία και στους φορείς υγείας της χώρας, και ότι η έλλειψη φαρμάκων πιθανότατα θα σκοτώσει περισσότερους πολίτες απ’ ό,τι η πανδημία του κορωνοϊού.
—Λαμβάνονται μέτρα τότε;
Όχι. Η κυβέρνηση απλώς ανακοινώνει ότι κηρύσσει στάση πληρωμών στο εξωτερικό χρέος της ύψους 51 δισ. δολαρίων ως "έσχατη λύση", αφού πρώτα έχει ξεμείνει από συνάλλαγμα για να εισάγει τα απολύτως χρειώδη αγαθά.
—Τι ακολουθεί;
Η δολοφονία ενός διαδηλωτή στις 19 Απριλίου που πρακτικά γίνεται και το πρώτο θύμα των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων που διαρκούν αρκετές εβδομάδες. Την επόμενη ακριβώς ημέρα το ΔΝΤ ανακοινώνει ότι ζήτησε από τη Σρι Λάνκα να αναδιαρθρώσει το κολοσσιαίο εξωτερικό της χρέος πριν συμφωνηθεί ένα πακέτο διάσωσης.
—Ποια η αντίδραση της κυβέρνησης;
Αφήνει τις διαδηλώσεις να μαίνονται για λίγες μέρες ακόμη και στις 9 Μαΐου στέλνει έναν δασκαλεμένο όχλο –με λεωφορεία μισθωμένα από την κυβέρνηση- να επιτεθεί σε διαδηλωτές που έχουν κατασκηνώσει έξω από το παραθαλάσσιο γραφείο του προέδρου στο Κολόμπο. Εννέα άνθρωποι σκοτώνονται και εκατοντάδες άλλοι τραυματίζονται στις επιθέσεις αντιποίνων που ακολουθούν, με το πλήθος να στοχεύει τους υποκινητές της βίας και να βάζει φωτιά στα σπίτια ανθρώπων του υπουργείου Δικαιοσύνης. Συνεπεία των έκτροπων, παραιτείται ο πρωθυπουργός Μαχίντα Ρατζαπάξα και κινητοποιείται ο στρατός για να τον σώσει μετά την εισβολή χιλιάδων διαδηλωτών στην κατοικία του στο Κολόμπο. Τον αντικαθιστά ο Ρανίλ Γουικρεμεσίνγκε, βετεράνος της πολιτικής σκηνής της χώρας, που είχε ήδη υπηρετήσει αρκετές θητείες ως πρωθυπουργός. Λίγες μέρες μετά, το υπουργείο Άμυνας διατάσσει τα στρατεύματα να πυροβολούν αμέσως όποιον εμπλέκεται σε λεηλασίες ή άλλου είδους φθορές ή επιθέσεις σε κυβερνητικά στελέχη. Ωστόσο, οι διαδηλωτές αψηφούν τη νέα κυβερνητική απαγόρευση κυκλοφορίας, η οποία καταργείται στο τέλος της ίδιας εβδομάδας.
—Αντιδράσεις από το εξωτερικό υπήρξαν απέναντι σ’ αυτή την παρατεταμένη κρίση στη χώρα;
Ναι, αλλά με χαρακτηριστικά καθυστέρηση. Μόλις στις 10 Ιουνίου, τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποιούν ότι η Σρι Λάνκα αντιμετωπίζει μια σοβαρή ανθρωπιστική κρίση, με εκατομμύρια ανθρώπους να έχουν ήδη ανάγκη από βοήθεια. Περισσότερα από τα τρία τέταρτα του πληθυσμού είχαν ελλιπή ή καθόλου πρόσβαση σε βασικά είδη τροφίμων. Προς τα τέλη του ίδιου μήνα, η κυβέρνηση θα ανακοινώσει ότι η χώρα δεν διαθέται καθόλου καύσιμα και σταματά την πώληση βενζίνης. Στις αρχές Ιουλίου θα δουν το φως της δημοσιότητας στοιχεία που δείχνουν ότι ο πληθωρισμός έφτασε σε επίπεδο ρεκόρ για ένατο συνεχόμενο μήνα. Αυτό μία ημέρα αφότου το ΔΝΤ ζητά από τη Σρι Λάνκα να συγκρατήσει τις υψηλές τιμές και τον καλπάζοντα πληθωρισμό.
—Άρα όσα συνέβησαν την 9η Ιουλίου ήταν απλώς η κλιμάκωση της ανεπίλυτης κρίσης μίας χώρας 22 εκ. πολιτών...
Πρακτικά, η κλιμάκωση αναμένεται στις 13 Ιουλίου, οπότε και δήλωσε ότι θα παραιτηθεί ο Πρόεδρος Ρατζαπάκσα, ο οποίος για την ώρα έχει φυγαδευτεί σε άγνωστη παράκτια τοποθεσία και ενώ η χώρα σπαράσσεται από διαδηλώσεις και λεηλασίες σε κυβερνητικές κατοικίες. Πλάνα από το εσωτερικό του προεδρικού μεγάρου δείχνουν πεινασμένους διαδηλωτές να πηδούν στην πισίνα και να εξερευνούν τα μεγαλοπρεπή δωμάτια, να επεξεργάζονται πολύτιμα αντικείμενα και να αναζητούν φαγώσιμα, αλλά και τιμαλφή για να πάρουν μαζί τους. Οι σκηνές όπου πολίτες περιφέρονται με έκπληξη και οργή στα πολυτελή δωμάτια της προεδρικής κατοικίας συγκλονίζουν όπως και τα λόγια τους: «Υποφέραμε, ενώ αυτοί ζούσαν μέσα στην πολυτέλεια».
—Ποια θα είναι η επόμενη μέρα για τη χώρα;
Το ΔΝΤ παρακολουθεί τις εξελίξεις και σύμφωνα με πληροφορίες υπάρχει έτοιμο σχέδιο διάσωσης ύψους 3 δις δολαρίων, μόνο, όμως, σε περίπτωση που υπάρξει «ειρηνική μετάβαση εξουσίας». Αυτό το τελευταίο –δεδομένου και του χάους των τελευταίων ημερών- δεν είναι καθόλου σίγουρο για το πώς θα συμβεί. Το σίγουρο είναι ότι οι πολίτες της χώρας στο σύνολό τους υποσιτίζονται, οι περισσότεροι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και η χώρα σπαράσσεται από τις αλλεπάλληλες διακοπές ρεύματος.
ΠΗΓΕΣ: Guardian, BBC.com, AP News
