Επτά μήνες έπειτα από την εισβολή του στα ουκρανικά εδάφη, ο Βλαντιμίρ Πούτιν βρέθηκε αντιμέτωπος με το τίμημα των επιλογών του.
Η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» της Μόσχας –την οποία είχε σκιαγραφήσει στο διαβόητο πομπώδες διάγγελμα του Φεβρουαρίου ως μια σύντομη ενέργεια που θα στεφθεί αναμφίβολα με επιτυχία– μετουσιωνόταν με αστραπιαία ταχύτητα σε μια ταπεινωτική ήττα.
Τα ρωσικά στρατεύματα είχαν πλέον απωθηθεί από την περιοχή του Χαρκόβου, οι ουκρανικές δυνάμεις βάδιζαν με αυτοπεποίθηση στα εδάφη του Λουγκάνσκ, ενώ οι ρωσικές γραμμές ανεφοδιασμού στην επαρχία της Χερσώνας βρίσκονταν υπό τρομακτικές πιέσεις. Η υποστήριξη της Δύσης προς το Κίεβο παρέμενε αταλάντευτη και το ηθικό των Ουκρανών στρατιωτών ακμαιότατο.
Εγκλωβισμένος στο δίλημμα της παραδοχής της ήττας του και της διαιώνισης του πολέμου, ο Ρώσος Πρόεδρος επέλεξε, σήμερα, το μονοπάτι της κλιμάκωσης. Σε ένα εμφανώς πιο βλοσυρό και πανικόβλητο διάγγελμα, προανήγγειλε τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων στις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας, με ερώτημα την ένωση με τη Ρωσική Ομοσπονδία, και κήρυξε την μερική επιστράτευση 300,000 Ρώσων εφέδρων έτσι ώστε να ενισχυθεί το ρωσικό μέτωπο.
Οι πανικόβλητες αντιδράσεις του ρωσικού πληθυσμού δεν άργησαν να γίνουν εμφανείς, ακόμα και μέσα από τις χαραμάδες του στενά ελεγχόμενου ρωσικού Τύπου.
Εν συνεχεία, και αφού πρώτα έκανε μια αλλόκοτη αναφορά στον «πυρηνικό εκβιασμό» από την πλευρά της Δύσης, προχώρησε σε μια πρωτοφανή δήλωση εκφοβισμού. «Εάν απειληθεί η εδαφική ακεραιότητα της χώρας μας, θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα μέσα για να προστατεύσουμε τον λαό μας» προειδοποίησε με έναν παγερό τόνο, προτού συμπληρώσει κοιτώντας κατάματα την κάμερα: «αυτό δεν είναι μπλόφα».
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι εκφοβιστικές δηλώσεις του Πούτιν δημιούργησαν ένα κύμα ανησυχίας και οδήγησαν σε ένα ντόμινο πανικόβλητων αντιδράσεων ανά την υφήλιο. Ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, αρμόδιος για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Πίτερ Στάνο, έκανε λόγο για έναν «επικίνδυνο πυρηνικό τζόγο», η βρετανίδα υφυπουργός Εξωτερικών Τζίλιαν Κίγκαν μίλησε για μια «ανεξέλεγκτη και επικίνδυνη κλιμάκωση» και μέχρι και το Πεκίνο απηύθυνε έκκληση για άμεση κατάπαυση του πυρός και έναρξη διαλόγου.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο κύμα πανικού στον απόηχο του επιθετικού διαγγέλματος του Ρώσου Προέδρου έλαβε χώρα εντός των συνόρων της ίδιας του της χώρας. Κι αυτό γιατί, παρά τις προσεκτικά φιλοτεχνημένες φράσεις του και τα εθνικιστικά αφηγήματα που υφαίνουν εδώ και μήνες τα κρατικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, το διάγγελμα του Πούτιν σήμαινε ταυτόχρονα μια έμμεση παραδοχή της πλήρους αποτυχίας της ρωσικής στρατιωτικής επιχείρησης μέχρι σήμερα.
Οι αντιδράσεις του ρωσικού πληθυσμού δεν άργησαν να γίνουν εμφανείς, ακόμα και μέσα από τις χαραμάδες του στενά ελεγχόμενου ρωσικού Τύπου. Λίγες μόλις ώρες έπειτα από την κήρυξη της επιστράτευσης, όλα τα αεροπορικά εισιτήρια με προορισμούς χώρες όπου οι Ρώσοι μπορούν να εισέλθουν χωρίς βίζα, όπως η Τουρκία, η Αρμενία και η Γεωργία, είχαν πλέον εξαντληθεί. Δεκάδες χιλιάδες τρομοκρατημένοι πολίτες έσπευσαν να εγκαταλείψουν, άμεσα και πάση θυσία, τη χώρα τους προτού κληθούν να υπηρετήσουν στο ουκρανικό μέτωπο από τον ρωσικό στρατό.
Μέχρι το απόγευμα, ο πανικός εντοπιζόταν ξεκάθαρα και στα σύνορα της Ρωσίας με τη Φινλανδία, το μοναδικό χερσαίο σύνορο της χώρας που παραμένει ανοιχτό για την διέλευση Ρώσων πολιτών που έχουν στην κατοχή τους τη βίζα Σένγκεν. Το μποτιλιάρισμα που είχε αρχίσει να δημιουργείται από τις πρώτες πρωινές χώρες είχε πια επεκταθεί σε μια γιγάντια αυτοκινητοπομπή συνολικής έκτασης 35 χιλιομέτρων.
#Breaking: just in - The traffic jam at the border with #Russia/#Finland has pilled up to 35KM and is rising by the hour, it is the only border who is still open for Russian civilians with shengen visas, after #Putin announced he will send 300.000 new troops to #Ukraine. pic.twitter.com/EOJ1346qDO
— Sotiri Dimpinoudis (@sotiridi) September 21, 2022
Ταυτόχρονα, στις μεγάλες ρωσικές πόλεις δεκάδες τολμηροί διαδηλωτές ξεχύθηκαν στους δρόμους ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα των ρωσικών αντιπολεμικών οργανώσεων να υψώσουν το ανάστημα τους απέναντι στην απόφαση του Πούτιν «να ρίξει τους πατέρες και τους αδελφούς, τους γιους και τους συζύγους μας στην κρεατομηχανή του πολέμου», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο αντιπολεμικός συνασπισμός Vesna.
Ο πανικός των Ρώσων κατοίκων άφησε, παράλληλα, και το ψηφιακό του αποτύπωμα. Νωρίς το μεσημέρι, ο επίσημος ιστότοπος της ρωσικής κρατικής εταιρείας σιδηροδρόμων κατέρρευσε λόγω της υψηλής επισκεψιμότητας απεγνωσμένων ανθρώπων που έψαχναν διακαώς μια έξοδο από τη χώρα, ενώ τα δεδομένα που δημοσίευσε ο τεχνολογικός τιτάνας της Google φανέρωσαν πως οι αναζητήσεις της φράσης «πώς να φύγω από τη Ρωσία» έφτασαν, σήμερα, σε επίπεδα ρεκόρ.
Τα πρώτα απτά σημάδια του χαμηλού ηθικού του ρωσικού στρατού ήταν, βέβαια, εμφανή από την προηγούμενη εβδομάδα, όταν ένα δημοσίευμα της «Washington Post» αποκάλυψε μια σειρά από επιστολές που εντοπίστηκαν από τις δυνάμεις του Κιέβου στην περιοχή του Ιζιούμ, ανάμεσα σε άρβυλα και στρατιωτικές στολές των Ρώσων στρατιωτών.
«Λόγω έλλειψης ημερών διακοπών αλλά και ηθικής εξάντλησης, αρνούμαι πλέον να υπηρετήσω στην ειδική επιχείρηση στα εδάφη της Ουκρανίας» έγραφε χαρακτηριστικά ένας άνδρας που αυτοπροσδιοριζόταν ως διοικητής μιας ρωσικής αντιαεροπορικής διμοιρίας.
Ωστόσο το σημερινό διάγγελμα του Πούτιν κατάφερε να σπείρει τον πανικό στην ευρύτερη Ρωσία, πέρα από τα στενά όρια του στρατού της που ερχόταν σε άμεση και καθημερινή επαφή με την όχι και τόσο ικανοποιητική έκβαση του πολέμου.
Άλλωστε, η τελευταία φορά που η Μόσχα είχε κηρύξει επιστράτευση έλαβε χώρα πάνω από μισό αιώνα πριν, στα χρόνια της σταλινικής κυριαρχίας και του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ρωσία κάλεσε τους στρατιώτες της να υπερασπιστούν τη χώρα τους απέναντι στις δυνάμεις του φασισμού.
Η διαφορά, φυσικά, είναι πως τούτη τη φορά ο εισβολέας είναι η ίδια η Ρωσία. Και πως η σημερινή ημέρα δεν χρωματίζει την εικόνα κάποιου μεγαλειώδους πατριωτικού αγώνα, αλλά ενός στριμωγμένου και απρόβλεπτου δικτάτορα, που επιμένει να θυσιάζει ολοένα και περισσότερες ζωές για να καλύψει την δική του αποτυχία.
