Στοιχεία για τη μοναξιά του χαλκού
Υδρογονάνθρακες εναντίον Realpolitik
Το έτος 373 της εποχής που προφανώς δεν έλεγε τίποτα αυτό το νούμερο στους ανθρώπους της, μιας και δεν θεωρούσαν παρά τον Απόλλωνα τον απόλυτο θεό του φωτός, ήτοι 2397 χρόνια ή 24 αιώνες και μόνο 84-85 γενεές περίπου πριν, έγινε ένας τρομερός σεισμός με επίκεντρο τον δυτικό Κορινθιακό κόλπο καταστρέφοντας ολοσχερώς το ιερό (σύμπλεγμα) των Δελφών. Ο ναός του Απόλλωνα είχε κτιστεί πάνω σε ένα σεισμικό ρήγμα όπου τα αέρια που εκλυόταν από την παράπλευρη θερμική πηγή συνέβαλαν στο να αποκτήσουν οι Δελφοί ήδη μια ξεχωριστή θέση στην αρχαία κοινωνία του ελληνικού κόσμου.
Περιπλανώμενος στον έντονα επικλινή αρχαιολογικό χώρο είχα γίνει λαθρακουστής ενός έμπειρου φαινομενικά ξεναγού – αναφέρθηκε πώς εξηγείται επιστημονικά η κατάσταση μέθης και έκστασης της Πυθίας. Xάρη λοιπόν στο κοκτέιλ αερίων μεθανίου/μεθυλένιου που εισέπνεε από το χάσμα που βρισκόταν ακριβώς επάνω του ο ναός, αλλοιώνοντας ακόμα και τις φωνητικές της χορδές, είχε ως συνέπεια μια ακατάληπτη φρασεολογία. Η συνοδευτική καύση φύλλων δάφνης δημιουργούσε μια ατμόσφαιρα όπου αν ο θεός (Απόλλων εν προκειμένω) μπορούσε να μιλήσει για να δώσει απαντήσεις στα ποικίλα ερωτήματα, το «μέσο»/medium Πυθία γινόταν το αντηχείο του. Πόσα πράγματα όμως πραγματικά γίνονται αδιαμεσολάβητα; Αν από τη γηραιά ιέρεια (αναλάμβανε μετά τα πενήντα της, μεγάλη για την εποχή και με μικρό προσδόκιμο σε τέτοιο εργασιακό περιβάλλον) έβγαιναν ακατάληπτες φράσεις, η χρησμοδοσία έφθανε στους επισκέπτες (έναντι αμοιβής και θυσίας) σε (κάποια) κανονική ελληνική διάλεκτο. Υπεύθυνοι για αυτό οι «αποκρυπτογράφοι» ιερείς και ο επικεφαλής προφήτης τους. Χρησμοί διφορούμενοι, υπαινικτικοί, κρυπτικοί και γριφώδεις, σίγουρα πολλοί από αυτούς εμπνευσμένοι, διατυπώσεις προϊόντος λόμπινγκ ή οξυδερκούς πολιτικής ανάλυσης και διορατικότητας των στελεχών του μαντείου, δημιουργήθηκε για αιώνες (άντεξε μέχρι τον 4ο μ.Χ. αιώνα όπου άλλοι προφήτες και ιερείς αναλαμβάνουν να μεταφέρουν τα του νέου θεού του φωτός) ένας ισχυρός πόλος έλξης με παράλληλο πρόγραμμα στην έδρα της Δελφικής Αμφικτυονίας. Κάτι σαν την Ατλαντική Συμμαχία του τότε δυτικού κόσμου, ένα μείγμα ΝΑΤΟ Στερεάς Ελλάδας και Θεσσαλίας με Davos της Παρνασσίδος, πλαισιωμένο εκτός του κεντρικού ναού, από στοές, συμμαχικά τιμητικά «περίπτερα», στάδιο και θέατρο. Τον Απόλλωνα διαδεχόταν ο Διόνυσος την off-season περίοδο μιας και στην αρχή οι χρησμοί ήταν άπαξ ετησίως για να μετατραπούν κατόπιν σε μηνιαίοι.
Από την εποχή του χαλκού και πάλι πίσω
Περιμένοντας στην αίθουσα του Μουσείου των Δελφών για να πετύχω τον Ηνίοχο μόνο του, μου ήρθε στο μυαλό η ραδιοφωνική εκπομπή του Τρίτου «Στοιχεία για την αγορά χαλκού». Και σίγουρα θα χρειάσθηκε να αγορασθεί πολύ από αυτό το μέταλλο για το συνολικό έργο-αφιέρωμα ενός τύραννου μια πόλης της νότιας Σικελίας όπου εκτός από τον όρθιο νέο νικητή αρματοδρόμο στα Πύθια το 474 πΚΕ, υπήρχε η άμαξα με τα τέσσερα άλογά του. Ο χαλκός, τρίτο τη τάξει πολύτιμο μέταλλο, εύπλαστο και ανθεκτικό αποτέλεσε για αιώνες βασικό στοιχείο δημιουργίας στρατιωτικού εξοπλισμού, οικοσκευής και γλυπτικής. Όλοι και όλες ήταν εξοικειωμένοι με το μέταλλο αυτό – από αυτό τα κράνη τους, οι λόγχες, οι ασπίδες οι θώρακες και οι περικνημίδες τους, το ίδιο οι κατσαρόλες, τα λαγίνια, τα σινιά και τα ταψιά, τα κύπελλα, τα λυχνάρια και φυσικά, τα νομίσματά τους. Και όπως ο Ηνίοχος, έτσι και ο Ποσειδώνας/Δίας με τον ιππέα του Αρτεμισίου, η Αθηνά του Πειραιά, ο έφηβος των Αντικυθήρων, ο παις του Μαραθώνα μαζί με την πανσπερμία μικρών αλόγων και άλλων ζώων, όλα τάματα και προσφορές ευγνωμοσύνης προς του θεούς, έτσι λοιπόν όλα αυτά ακτινοβολούν μια ζωντάνια, μια πλαστικότητα τόσο ανθρώπινη, τόσο γήινη σαν το κομμάτι γης που εξορύχθηκε και θάφτηκε κατόπιν ή ναυάγησε για να διασωθούν εντέλει με αυτό τον τρόπο, εκπέμποντας το βαθύ σκοτεινό πράσινο της οξείδωσής τους σαν μια άλλη υπενθύμιση καταγωγής από το σκάμμα ή τα βάθη του πελάγου που ανασύρθηκαν.
Χρωστάμε πολλά στη «Μεγάλη Ανασκαφή» της Γαλλικής Σχολής (των Αθηνών) του 1896, χρονιά που πραγματοποιήθηκε μια αλλιώτικη «αποκομιδή των οστών», είκοσι αιώνες μετά τον τρομερό εκείνο σεισμό που κατέτρεψε τον ναό και το μαντείο, θάβοντας κάτω από συντρίμμια, πέτρες και χώμα τέτοια τεχνουργήματα. Σήμερα κανένας σχεδόν δεν «βλέπει» τον χαλκό έτσι. Ευτελισμένος στα κέρματα του ενός, δύο και πέντε λεπτών του ευρώ, δημιουργεί περισσότερο την αίσθηση του «βάρους», παρά κάποιας αξίας. Καταδικασμένος να τον βλέπουν και να τον πιάνουν κυρίως ηλεκτρολόγοι, λιγότερο χθόνιος αλλά πανταχού παρών μιας και η άγνωστη στους αρχαίους εκείνους τύπους που αυτοαποκαλούσαν εαυτούς Έλληνες, ιδιότητα της αγωγιμότητας του ηλεκτρικού ρεύματος, τον ανάγει αυτόματα στην περίοπτη εκείνη θέση που ενώνει τους θνητούς με το «φως» παρέχοντας τους την απαραίτητη ενέργεια για την καλωδίωσή τους (μας).
Τρεις με τέσσερεις γενιές αντιστοιχούν σε έναν αιώνα. Ο αρχικός υπολογισμός προέκυψε πολλαπλασιάζοντας 24x3,5=84
πΚΕ: προ Κοινής Εποχής καθότι υπάρχουν πολλοί μη χριστιανικοί πληθυσμοί στον κόσμο (οι περισσότεροι δηλαδή)
Κυριακή μεσημέρι επιστρέφοντας στο ύψος του ανισόπεδου κόμβου του Κάστρου Ορχομενού με τα παραταγμένα τρακτέρ μού ήρθε άλλη μια παράφραση, πάνω σε στίχους του Σεφέρη αυτή τη φορά (από τα Τρία κρυφά ποιήματα / Επί σκηνής / Στ')
Όπως τα χιλιόμετρα που αφήναμε πίσω μας
κατεβαίνοντας από το βουνό
έτσι διατρέχαμε και τους αιώνες
πλησιάζοντας την πόλη
