Την 1η Οκτωβρίου 1989, η Δανία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που προσέφερε νομική αναγνώριση στις ομόφυλες σχέσεις, καταγράφοντας ένα ιστορικό βήμα για την ισότητα των δικαιωμάτων.
Εν μέσω αμφισβητήσεων και με τη συντηρητική κοινωνία της εποχής να παρακολουθεί σκεπτική, 11 ζευγάρια έφτασαν στο Δημαρχείο της Κοπεγχάγης για να καταχωρηθούν σε έναν πολιτικό θεσμό που έμοιαζε με τον γάμο, αν και δεν ήταν πλήρως ισότιμος.
Το BBC βρισκόταν εκεί για να καταγράψει τις τελετές και να καλύψει τη σημαντική αυτή στιγμή για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Η δημοσιογράφος Joan Bakewell σημείωσε την προοδευτική κίνηση της Δανίας, η οποία άνοιξε τη συζήτηση για το τι σημαίνει γάμος και αν μια τέτοια νομοθεσία θα μπορούσε να υιοθετηθεί και σε άλλες χώρες.
Δανία: Οι πρωτοπόροι του αγώνα
Το πρώτο ζευγάρι που καταχωρήθηκε ήταν οι Axel και Eigil Axgil, αγωνιστές των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+, οι οποίοι ζούσαν μαζί για 41 χρόνια. Ο αγώνας τους για αναγνώριση ξεκίνησε το 1948, όταν ίδρυσαν την Ένωση Δανών Γκέι και Λεσβιών, ενώ με τη νομική ένωση τους δημιούργησαν και ένα νέο επώνυμο, Axgil, συμβολίζοντας την ενότητα και τη συνεισφορά τους στον αγώνα για τα δικαιώματα.
Το δεύτερο ζευγάρι ήταν ο Ivan Larsen, ιερέας της Λουθηρανικής εκκλησίας, και ο ψυχολόγος Ove Carlsen. Ο Larsen δήλωσε στο BBC ότι ένιωσε πως η στιγμή αυτή του επέτρεψε "να νιώσει όπως κάθε άλλος που παντρεύεται", τονίζοντας τη σημασία της ισότητας στην αναγνώριση της σχέσης τους. Παρά το γεγονός ότι η νομοθεσία δεν τους επέτρεπε να χρησιμοποιήσουν τον όρο "γάμος", οι ίδιοι είδαν την ένωση τους ως μια πράξη αγάπης και ισοτιμίας.
Περιορισμοί και διακρίσεις
Παρά τη σημαντική αυτή κίνηση, οι γάμοι ομόφυλων ζευγαριών διέφεραν σε τρία βασικά σημεία από τους γάμους μεταξύ ετερόφυλων: τουλάχιστον ένας από τους συντρόφους έπρεπε να είναι Δανός πολίτης, δεν επιτρεπόταν η υιοθεσία παιδιών, και οι τελετές δεν μπορούσαν να γίνουν σε εκκλησία. Παρ' όλα αυτά, για τον Larsen, η ένωση τους ήταν "ευλογημένη από τον Θεό", ανεξάρτητα από τον χώρο τέλεσής της.
Η Επίδραση της κρίσης του AIDS
Σύμφωνα με τη Dorthe Jacobsen, μέλος της Δανικής Ένωσης Γκέι και Λεσβιών, η κρίση του Aids κατά τη δεκαετία του 1980 έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη της ανάγκης για νομική αναγνώριση των ομόφυλων σχέσεων. Η προσπάθεια των ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεων να στηρίξουν τους φορείς υγείας στην αντιμετώπιση της κρίσης βοήθησε στην αλλαγή της κοινής γνώμης και στη μείωση των προκαταλήψεων.
Δανία: Πρωτοπόρος για την Ευρώπη και τον κόσμο
Η Δανία άνοιξε τον δρόμο για άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως η Νορβηγία, η Σουηδία και η Ισλανδία, που νομοθέτησαν παρόμοιες αναγνωρίσεις το 1996. Η Ολλανδία, το 2001, έγινε η πρώτη χώρα που προσέφερε πλήρη δικαιώματα γάμου στα ομόφυλα ζευγάρια, ενώ η Βρετανία ακολούθησε το 2005 με την αναγνώριση των πολιτικών ενώσεων.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ το 2015 για την αναγνώριση του γάμου μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου αποτέλεσε ορόσημο, ενώ σήμερα υπάρχουν 36 χώρες που αναγνωρίζουν νομικά τον γάμο των ομόφυλων.
Μια ιστορική αλλαγή
Στο τέλος του ντοκιμαντέρ του 1989, η Bakewell σημείωσε: "Κάτι έχει αλλάξει στην ανθρώπινη κατάσταση. Ξεκίνησε εδώ στη Δανία, με μερικά ζευγάρια σε ένα ηλιόλουστο Κυριακάτικο απόγευμα του Οκτωβρίου, όπου ο γάμος και οι ενώσεις συμβιώνουν πλέον δίπλα-δίπλα. Ο υπόλοιπος κόσμος παρακολουθεί".
Το 2012, η Δανία έκανε ένα ακόμα βήμα και νομιμοποίησε πλήρως τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. Τότε, ο Larsen και ο Carlsen ευλόγησαν την ένωση τους σε μια εκκλησία, ενώ σε συνέντευξή του το 2014, ο Larsen δήλωσε ότι η νομιμοποίηση των σχέσεων τους είχε τεράστια επίδραση στην κανονικοποίηση των ομόφυλων ζευγαριών. "Μερικές φορές σκέφτομαι ότι έχει γίνει τόσο κανονικό που δεν αξίζει καν να το συζητάμε", είπε γελώντας.
