Καιρό τώρα με ρωτούν φίλοι και γνωστοί γιατί θεωρώ ότι η μόνη αξιόπιστη εναλλακτική λύση στη σημερινή συγκυβέρνηση δεν είναι με τίποτα ο ΣΥΡΙΖΑ (ή οι ΑΝΕΞΕΛ), αλλά τα κόμματα του φιλελεύθερου τόξου.
Με αφορμή λοιπόν μία διαφωνία στον τοίχο ενός φίλου στο FB, αποφάσισα να συμμαζέψω τις ιδέες μου εδώ:
(Σχόλια και αντιπροτάσεις πάντα καλοδεχούμενα)
Νομίζω ότι αυτό που δεν έχει γίνει κατανοητό είναι ότι η περίπτωση της Ελλάδας είναι ιδιάζουσα.
Εξηγούμαι: φυσικά κι έχουν δίκιο όσοι μιλούν για παγκόσμια κρίση συσσωρευτικού καπιταλισμού και προβάλουν σαν παράδειγμα την Αγγλία, ένα κράτος που έχει φυσικά συρρικνώσει τον κρατικό του τομέα εδώ και δύο δεκαετίες (με τον βάρβαρο αλλά εν μέρει αποτελεσματικό τρόπο της Μ. Θάτσερ) και παρ' όλα αυτά βρίσκεται σε αδιέξοδο, ξανά, ώστε να κλείνει παν/κές σχολές, να κόβει χρήματα από τον πολιτιστικό προϋπολογισμό, κλπ.
Διαφωνώ μαζί τους στο εξής: η τωρινή κρίση της Ελλάδας είναι εντελώς διαφορετική από την τωρινή κρίση του Ην. Βασιλείου: η Ελλάδα βρίσκεται στην προ-Θάτσερ εποχή, όταν και η Αγγλία είχε ΔΝΤ, ένα υπέρογκο εξωτερικό χρέος, ένα τεράστιο μη αποτελεσματικό κράτος που παρέλυε καθημερινά από απεργίες (αυτό επί Εργατικού Κάλαχαν), με συνδικαλιστικούς φορείς που όχι μόνο δεν είχαν σκοπό να ανατρέψουν τον έντονα ταξικό διαχωρισμό της βρετανική κοινωνίας, αλλά βολεύονταν με το να μοιράζουν την πίτα μεταξύ των ιδίων και των Τόρις στα παραδοσιακά σπόρτινγκ κλαμπ τους ... με λίγα λόγια, ένα πράγμα σαν την Ελλάδα του 21ου αιώνα, με τους Φωτόπουλους, τα άδεια κοινωνικά ταμεία, τους πελάτες, το ΔΝΤ της κλπ.
Η σημερινή κρίση του Ην. Βασιλείου (όπως και της Αμερικής, της Ιρλανδίας, της Ισλανδίας, αλλά και της Κύπρου ― συγχωρέστε με, αλλά δε γνωρίζω για την περίπτωση της Ισπανίας ή της Πορτογαλίας) είναι σαφώς μία κρίση άκρατου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Μπορείτε να την πείτε και κρίση του Θατσερισμού, δε θα διαφωνήσω. Το Θατσερικό δόγμα έφτασε στα όριά του, δημιούργησε φούσκες, αυτές έσκασαν, δημιούργησαν άλλες πιο πολύπλοκες φούσκες, προϊόντα ακόμα πιο ευφάνταστα, αγοροπολησίες κανονικού αέρα, έσκασαν κι αυτές, και τώρα τα πληρώνει η πραγματική οικονομία: καλούνται οι φορολογούμενοι πολίτες να ξελασπώσουν τις τοξικές τράπεζες και τα τοξικά τους προϊόντα. Μέχρι εδώ, ναι, φυσικά και ευθύνονται (κυρίως) οι νεοφιλελεύθεροι και το δόγμα τους.
Όμως, η κρίση της Ελλάδας είναι λίγο διαφορετική: στην Ελλάδα δε χρεωκόπησαν οι τράπεζες το κράτος, αλλά το κράτος τις τράπεζες. Το πρόβλημα της Ελλάδος δεν ήταν ότι κυκλοφορούσε υπερβολικά πολύ εικονικό χρήμα (δάνεια, κάρτες, derivatives, οψιόν, κλπ) σε σχέση με το πραγματικό στον ιδιωτικό τομέα - όπως σε Αγγλία και Αμερική ― αλλά πως το εικονικό χρήμα κλυκλοφορούσε από το κράτος προς τους πολίτες, ήταν δηλαδή δανεισμένο εκ των έξω. Ό,τι δηλαδή έκανε η Lehman Brothers, η Bear Sterns, η Citibank κλπ στην Αμερική, η Northern Rock, RBS στην Αγλλία και η Λαϊκή στην Κύπρο, το έκανε εδώ πέρα το ελληνικό κράτος: έδινε υπερβολικά υψηλά και πολλά τοξικά "δάνεια" (μισθούς) τα οποία δεν μπορούσαν να αποπληρωθούν (φοροδιαφυγή).
Αυτή λοιπόν είναι η κυρίως διαφορά μας με όλες τις άλλες χώρες που γνωρίζουν αυτή τη στιγμή κρίση οικονομική.
Και τότε γιατί δε χρεωκοπήσαμε πιο πριν ή πιο μετά, γιατί είμαστε κι εμείς μέρος της παγκόσμιας κρίσης;
Γιατί οι δυσκολίες πληρωμής γίνονται δηλητηριώδεις σε μια κακή οικονομική συγκυρία: Σε μια παγκόσμια οικονομία στην οποία (όλα) τα κράτη παίζουν τα χρήματα των ταμείων τους στις διεθνείς αγορές και δανείζονται το ένα από το άλλο (αλλά και από ιδιώτες) με ομόλογα που, επίσης, παίζονται στις διεθνείς αγορές, έτσι και η αγορά βήξει, την έχεις άσχημα.
Κι εδώ θα παραδεχθώ ότι ναι, δεν είναι δυνατόν να στεκόμαστε προσοχή, στρατιωτάκια ακίνητα, μήπως και βήξει η αγορά. Κάτι πρέπει να γίνει γι' αυτό, παγκοσμίως. Φυσικά. Πρέπει να ξεφύγουμε από αυτό το γελοίο σύστημα που θεωρεί ότι οι μη ρυθμιζόμενες αγορές είναι πανάκεια για τα πάντα. Αλλά το θέμα μας δεν είναι αυτό αυτή τη στιγμή. Το θέμα μας είναι ότι την Ελλάδα τη φαλήρισε ένα αναξιόπιστο, τεράστιο, ηδυπαθές και εαυτολάγνο κράτος που, όχι μόνο δεν παρήγαγε, όχι μόνο δεν μπορούσε να πατάξει τη φοροδιαφυγή και να έχει έσοδα, αλλά έδινε όλο και μεγαλύτερες, όλο και περισσότερες, όλο και πιο παράλογες παροχές στους 'δικούς' του (που, τελικά, ήταν πολύ περισσότεροι απ' ό,τι νομίζαμε) . Δηλαδή, από τη μία κούτσαινε και είχε τρύπες στις τσέπες του και από την άλλη δεν μπορούσε να εισπράξει και τα δεδουλευμένα. Πώς ακριβώς να μη χρεωκοπήσει ένα τέτοιο κράτος;
Ο μόνος λόγος για τον οποίον φάνηκε να χρεωκοπούμε μετά το 2008 ('μετά' την κρίση των τοξικών στεγαστικών δανείων στην Αμερική) είναι ότι τότε έπαψε να υπάρχει το "safety net" της καλολαδομένης (αν και φαύλης) παγκόσμιας εικονομίας. ΔΕΝ χρεωκοπήσαμε ΕΠΕΙΔΗ η παγκόσμια οικονομία είχε και έχει τα χάλια της λόγω άκρατου συσσωρευτικού καπιταλισμού, αλλά ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ την παγκόσμια οικονομική κρίση. Είναι σα να έχεις ένα σάπιο κομμάτι κρέας στη βαθιά κατάψυξη και να μην το καταλαβαίνεις μέχρι την ημέρα που θα σου κοπεί το ηλεκτρικό.
Με αυτά και με αυτά, αυτό που επισημαίνουν η Φιλελεύθερη Συμμαχία, η Δημιουργία, Ξανά και η Δράση είναι ότι δε γίνεται να βγούμε από την κρίση μεγαλώνοντας ένα ήδη διεφθαρμένο και αναποτελεσματικό κράτος. Πρέπει πρώτα να το μικρύνουμε, να το κάνουμε να δουλέψει, να μειώσουμε τα περιττά του έξοδα, να αναπτύξουμε τους τομείς που θα το κάνουν ρηξικέλευθο, λειτουργικά και τεχνολογικά, και ύστερα να κοιτάξουμε να αλλάξουμε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ή, έστω και τα δύο μαζί. Η πρόταση σμίκρυνσης του κράτους (που τόσο αντιπαθούν ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΞΕΛ και την αντιπαλεύονται με προτάσεις σωρηδόν κρατικοποιήσεων και 'εθνικοποιήσεων') δεν είναι παρελθοντολάγνα Θατσερική, αλλά μία απλή διαπίστωση περί της αναποτελεσματικότητας του ελληνικού κράτους-χταποδιού και του γεγονότος ότι δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από το φάυλο μας κύκλο γιγαντώνοντάς το.
Τέλος, μία σημαντική ακόμα διαπίστωση είναι ότι είναι λάθος να κλείνουμε τα μάτια σε μία βόμβα που είναι έτοιμη να σκάσει: το γεγονός ότι ο πληθυσμός αυξάνεται, θέλοντας και μη, αριθμητικά αλλά κυρίως ηλικιακά (ως προς το μέσο όρο ζωής): σε λίγο οι συνταξιούχοι θα είναι περισσότεροι από τους εργαζομένους και όσο και να δουλεύουν οι δεύτεροι, δε θα μπορούν να καλύψουν τις ασφαλιστικές απαιτήσεις των πρώτων, αν αυτές παραμείνουν οι ίδιες με εκείνες των προηγουμένων δεκαετιών. Είναι μαθηματικώς αδύνατον.
Η πίτα είναι πεπερασμένων διαστάσεων (εφόσον δε βρισκόμαστε σε μεγάλη, ουσιαστική κι όχι εικονική, ανάπτυξη). Άρα, καθώς αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που βρίσκονται σε συντάξιμη ηλικία, τόσο υποθηκεύεται το μέλλον των ανθρώπων που τώρα γεννιούνται ή δεν έχουν γεννηθεί ακόμα. [Όπως είχε διαπιστώσει κάποτε και ο Nigell Ferguson - με τον οποίο διαφωνώ σε πάρα πολλά, κατά τ' άλλα, αλλά εδώ πέτυχε διάνα: "Είναι εκπληκτικό το πόσο εύκολα μπορεί κανείς να κερδίσει την ψήφο νεαρών ανθρώπων για πολιτικές που, ουσιαστικά, υπονομεύουν το μέλλον τους, όπως η διατήρηση μόνιμων, καθορισμένων επιδομάτων και συντάξεων για τους δημοσίους υπαλλήλους" - από το The Great Degeneration, How Institutions Decay and Economies Die (Allen Lane: London, 2012)]
Και για να δώσω ένα παράδειγμα (πάλι από την Αγγλία, αλλά ενδεικτικό κατά τη γνώμη μου): Μετά το Δεύτερο Παγκ. Πόλεμο, το Βρετανικό κράτος παρείχε ένα δωρεάν μπουκάλι γάλα για κάθε παιδί στο Ην. Βασίλειο: το έβρισκε η οικογένεια έξω από την πόρτα της κάθε πρωί.΄Ηταν ένα ωραίο, δίκαιο και πιθανόν αναγκαίο μέτρο για μια χτυπημένη από τον πόλεμο χώρα. Κυρίως, όμως, ήταν ένα μέτρο εφικτό. Κάποια στιγμή όμως, ο αριθμός των παιδιών αυξήθηκε ραγδαία, κατά δεκάδες εκατομμύρια. Ένα τέτοιο μέτρο έπαψε να είναι εφικτό ― τόσο απλά. Έπρεπε να βρεθεί λοιπόν κάποιος τρόπος να παρέχεται γάλα φτηνά σε όλα τα παιδιά, διότι το δωρεάν δεν "έβγαινε" πια. Πράγμα που έγινε.
Κατά τον ίδιο τρόπο, δυστυχώς ή ευτυχώς, όλες αυτές οι κοινωνικές παροχές και οι παχυλοί δημόσιοι μισθοί που είχαμε μέχρι τώρα δε "βγαίνουν" πια: και λόγω αύξησης πληθυσμού και λόγω κακής παγκόσμιας συγκυρίας και λόγω αηδιαστικής διαχείρησης των κρατικών οικονομικών από τα κόμματα της συγκυβέρνησης και λόγω ανεργίας και λόγω υπερβολικά μεγάλου αριθμού συνταξιούχων (και δεν εννοώ τους ανθρώπους που πήραν σύνταξη στα 65 τους, αλλά και διάφορες κυρίες που κάθονται από τα 40...).
Όπως και να το κάνουμε, το πρόβλημα της Ελλάδας είναι (και) ένα τεράστιο, αναποτελεσματικό κράτος ― εν αντιθέσει με την Αγλλία (αλλά και την Κύπρο!) το πρόβλημα των οποίων ήταν και είναι ένα μη ρυθμισμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα όπου συγχέονται οι τραπεζικές και χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και αυθαιρεσίες. Αν δεν τον μαζέψουμε, δεν πρόκειται να γίνει ποτέ τίποτα.
σχόλια