Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές τι είναι αυτό που έχουν οι φωτογραφίες του Robert Mapplethorpe και εδώ και 2 δεκαετίες από τότε που πέθανε από AIDS (τότε που πέθαιναν από αυτό) συνεχίζει να παραμένει εικονογραφικά επίκαιρος και μπορώ να πω σχεδόν κλασσικός πια.
Για όσους από εμάς βρισκόμαστε εκεί γύρω στα 30sthing ο Mapplethorpe αποτέλεσε μέρος όλης αυτής της 80ς επιδειξιομανούς ηδονιστικής αλλά αποστειρωμένης -don't touch just look λόγω ΑIDS- αμερικάνικης μυθολογίας. Δεν είχαμε εντρυφήσει ακόμα στο 70ς θερμοκήπιο που τον εξέθρεψε και στα παροξυσμικά άνθη του.
The Reagan Years όπως και τα θατσερικά αντίστοιχα στην Βρεττανία αποτέλεσαν για την pop κουλτούρα και τις παραφυάδες της τέχνης χρόνια ενδιαφέροντα αλλά στην ουσία τους χρόνια όπου η ερωτική καλλιτεχνική διάθεση μπήκε για τα καλά κάτω από το μικροσκόπιο του πολυδαίδαλου μάρκετινγκ, τεμαχίστηκε, επαναπακεταρίστηκε και άρχισε να πωλείται βιομηχανικά.
Περιπτώσεις ενδιαφέρουσες συνεχίζαν και συνεχίζουν να υπάρχουν. Αυτό που άλλαξε είναι ο τόνος. Ίσως για αυτό ο Mapplethorpe συνεχίζει να είναι relevant γιατί διατηρεί στον πυρήνα του έργου του έναν τόνο που συνεχίζει να υπογραμμίζει διαφορετικά τον κόσμο όπως τότε που πρωτ'αρχισε. Παρ' όλο που και τα εικονογραφικά φωτογραφικά ζητούμενα αλλάξαν από την εποχή που δραστηριοποιήθηκε και η gay αλλά και η straight σεξουαλικότητα άλλαξε και αυτή με τη σειρά της καθοριστικά.
Οι νέοι άνθρωποι κάνουν διαφορετικά σεξ από οτι η γενιά του Mapplethorpe, τα meeting points τους είναι άλλα, το θολό παραπέτασμα μιας ενοχικής αντίληψης της σεξουαλικότητας έχει πια φθαρεί και αυτό με το καιρό καθώς διάφορα level ορατότητας έχουν δυναμικά καταλάβει τον χώρο που τους αναλογεί με τη βοήθεια του διαδικτύου, οι μελαγχολικές παρενέργειες του AIDS που καθόρισαν τη παλαιότερη γενιά και τα καλλιτεχνικα ζητούμενα της έχουν πια ατονήσει με την έλευση των σύγχρονων θεραπειών.
Λίγοι επίσης πια σοκάρονται όταν μαθαίνουν τις raunchy βιογραφικές λεπτομέρειες του Mapplethorpe σε σχέση με παλαιότερα. Μικρή σημασία έχει το γεγονός των σαδομαζοχιστικών του έξεων, του ουροκοπρολαγνικού του φετιχισμού, της παροξυσμικής σεξομανίας του κατά καιρούς. Αυτά υπήρξαν άλλωστε το εργαστήριο ζωής μέσα από το οποίο ξεπήδησε το προσωπικό καλλιτεχνικο του σύμπαν το οποίο καλώς ή κακώς είναι και αυτό που έμεινε ως παρακαταθήκη. Τα βιογραφικά υπήρξαν απλώς το καύσιμο.
Κομβικό σημείο για την μετέπειτα διάδοση του έργου του αλλά και της αρχής μιας συζήτησης περί ορίων στη τέχνη, στη πρόκληση σοκ και στην ελευθερία του καλλιτέχνη που από τότε επανέρχεται συχνά πυκνά στο δημόσιο διάλογο υπήρξε η μετα θάνατον έκθεση του The Perfect Moment στην οποία υπήρχε μια πλειάδα από τα πιο explicit φωτογραφικά του έργα και η οποία επειδή επιχορηγείτο από το αμερικάνικο δημόσιο είχε ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών από συντηρητικούς ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές.
Μένει να ειπωθεί κάτι ακόμη. Το φωτογραφικό σύμπαν του Robert Mapplethorpe παρ' όλες τις σκοτεινές σεξουαλικά πλευρές του είναι μοναδικό γιατί ξεπέρασε την στείρα και μονοδιάστατη αποτύπωση η οποία είναι και η πιο εύκολη. Αν κατάφερε κάτι ο Μέηπλθορπ είναι πως τόλμησε να ανασύρει από τα σκοτάδια της ψυχής του εικόνες και αισθήσεις ακέραιες και να δημιουργήσει με πλήρη ελευθερία σάρκινα φωτογραφικά τραγούδια που αιμοραγούν σεξ και θάνατο. Το οτι χρειάστηκε να καταδυθεί στην κόλαση (του) για να το καταφέρει δεν μειώνει σε τίποτα το τελικό αποτέλεσμα.
Ίσα ίσα που χάρη σε αυτό το σπάνιο μίγμα σεξουαλικότητας και αισθησιασμού, ερωτισμού και πορνογραφίας, έλξης για την επιφάνεια και επιθυμίας για την ανακάλυψη του εσωτερικού εαυτού ο Mapplethorpe συνεχίζει να ενοποιεί τα πάντα και να τα κάνει αυτονόητα.
Ποιός μπορεί να ζητήσει κάτι παραπάνω από μια φωτογραφία;
Ο Μέηπλθορπ θεωρείται ένας από τους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα με τη μεγαλύτερη επιρροή και ένα ορόσημο στην αμερικανική αβάν-γκαρντ σκηνή. Στο μύθο του συνέβαλε το γεγονός ότι η εκκεντρική ζωή του και η προκλητική, αυτοβιογραφική σε μεγάλο βαθμό, τέχνη του σταμάτησαν βίαια με τον πρόωρο θάνατό του στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Έκτοτε το έργο του έχει γίνει αντικείμενο εκτενούς μελέτης, ενώ η αμεσότητα και η ειλικρίνεια που διέπουν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει τη ζωή και την τέχνη εξακολουθούν να προσελκύουν το διεθνές ενδιαφέρον.
Από το μπλογκ της LiFO για τη Στέγη Γραμμάτων. Κείμενο: Πάνος Μιχαήλ
σχόλια