Ο Cayetano Ripoll, δάσκαλος στο επάγγελμα και Ντεϊστής, οπαδός της Λογικής, υπήρξε ο τελευταίος άνθρωπος που δολοφονήθηκε με απαγχονισμό από την ισπανική Ιερά Εξέταση. Στρατιώτης του ισπανικού στρατού κατά τη διάρκεια του Πολέμου Ανεξαρτησίας της Ισπανίας (1807-1814), συνελήφθη από τις γαλλικές αρχές ως αιχμάλωτος πολέμου. Κατά τη διάρκεια της κράτησής του, προσεταιρίστηκε τον Ντεϊσμό, εγκαταλείποντας το Χριστιανικό δόγμα, την Αγία Γραφή και τον Ρωμαιοκαθολικισμό. Μετά το τέλος του πολέμου επιστρέφει στην Ισπανία, όπου εργάστηκε ως δάσκαλος. Για τις ιδέες του κατηγορήθηκε από την Ισπανική Ιερά Εξέταση πως προσηλύτιζε τους μαθητές του στο Ντεϊσμό.
Συνελήφθη και φυλακίστηκε για δυο χρόνια. Με γενναιότητα και αποφασιστικότητα αρνήθηκε ως την τελευταία στιγμή να αποκηρύξει τα πιστεύω του. Καταδικάστηκε σε δημόσιο θάνατο στις 26 Ιουλίου 1826 και απαγχονίστηκε από τις «κοσμικές αρχές» που έκαναν όλες τις βρώμικες δουλειές της Εκκλησίας. Στην περίπτωση του Cayetano, φαίνεται πως η Εκκλησία δεν ήταν πια σε θέση να υποβάλει το μαρτύριο δια της πυράς. Γι' αυτό και ο Cayetano Ripoll απαγχονίστηκε αντί να καεί ζωντανός. Ωστόσο, μετά τη δολοφονία του, οι αρχές τοποθέτησαν το άψυχο σώμα του σε ένα βαρέλι ζωγραφισμένο με φλόγες και τον έθαψαν σε άγνωστη τοποθεσία. Στη σελίδα 552 της Ιστορίας της Χριστιανικής Εκκλησίας (τόμος 5, κεφάλαιο 2) των Philip Schaff και David Schley Schaff αναφέρεται πως ο Cayetano πέθανε ήρεμα στην αγχόνη επαναλαμβάνοντας διαρκώς τα λόγια : "Πεθαίνω συμφιλιωμένος με τον Θεό και τους ανθρώπους».
Monty Python's Flying Circus: Season 2, Episode 2: The Spanish Inquisition (1970).
Secret Files of the Inquisition, 2006. Σειρά ντοκιμαντέρ με 4 επεισόδια (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία της Αναγέννησης, Ευρώπη του 19ου αιώνα) του David Rabinovich.
Auto de fe de la Inquisición (Το δικαστήριο της Ιεράς Εξέτασης), 1812-1818. Πίνακας του Goya. Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, Madrid.
History of the World: Part I (2001), ταινία του Mel Brooks με τον ίδιο στο ρόλο του αδυσώπητου δομινικανού μοναχού Torquemada, του πρώτου "Μεγά Ιερού Εξεταστή".
History of the World.
History of the World.
History of the World.
Καμιά στατιστική δεν μπορεί να αναπαραστήσει τον διάχυτο φόβο και τo κλίμα τρομοκρατίας, κάτω απ’ τα οποία έζησε για τρεις και πλέον αιώνες το ισπανικό πνεύμα. Άνδρες, γυναίκες ακόμη και μικρά παιδιά, έπρεπε να προσέχουν συνεχώς κάθε τους λέξη, μήπως και η ελάχιστη διαφεύγουσα επίκριση τούς έστελνε κατευθείαν στις φυλακές της Ιεράς Εξέτασης.
Ακόλουθο της παπικής Ιεράς Εξέτασης κατά τον Μεσαίωνα, με τις απαρχές της να τοποθετούνται στα 1480 μ.Χ., η ισπανική Ιερά Εξέταση πρωτολειτούργησε ως κρατικός θεσμός των δύο ισπανικών βασιλείων, της Καστίλλης και της Αραγωνίας. Στους νεότερους χρόνους αποκτά γραφειοκρατική και ιεραρχική δομή, αποτελώντας επίσημη κυβερνητική υπηρεσία, το Consejo de la Suprema y General Inquisicion, συνήθως επονομαζόμενη La Suprema. Πρώτος και κυριότερος στόχος της η φυλετική κάθαρση και ενοποίηση της Ισπανίας, έργο επίμοχθο δεδομένου ότι κατά τον Μεσαίωνα στην περιοχή συμβίωναν χριστιανοί, μουσουλμάνοι και Εβραίοι. Σύμβολά της ο σταυρός, το κλαδί ελιάς και το ξίφος.
Οργανωμένοι σε ομάδες, οι ισπανοί Ιεροεξεταστές ταξίδευαν από χωριό σε χωριό, παραμένοντας για όσο χρονικό διάστημα θεωρούσαν απαραίτητο προκειμένου να καθαρίσουν τον τόπο από τους αιρετικούς. Έχοντας την κυβερνητική έγκριση να χρησιμοποιούν εκκλησιαστικούς και κοσμικούς βοηθούς ως ανακριτές και εκτελεστικά όργανα, οι ιεροεξεταστές συνέτασσαν μόνοι τους, τους νόμους και τον δικονομικό τους κώδικα, γνωστά ως «Διατάγματα Πίστεως», τα οποία ενθάρρυναν καθέναν να γίνει καταδότης. Οι πληροφοριοδότες είχαν μάλιστα την υπόσχεση ότι θα τους εξασφαλισθεί πλήρης μυστικότητα και προστασία. Ο βασανισμός υπόπτων και ενόχων διεξαγόταν από τρία πρόσωπα: Τον ανακριτή, τον δήμιο ή βασανιστή (executor) και τον γραμματικό (escribano). Από τα πρακτικά που γράφτηκαν στις αίθουσες βασανιστηρίων (και γράφονταν με την παραμικρή λεπτομέρεια μεταφέροντας ως και τα βογκητά και τις κραυγές του θύματος) προκύπτει πως οι ιεροεξεταστές μάλλον διακατέχονταν από νοσηρή ψυχοπαθολογία, καθώς ο σαδισμός τους δεν γνώριζε όρια. Οι οδηγίες αναφέρουν με κάθε λεπτομέρεια πώς θα προκληθεί στο θύμα ο χειρότερος πόνος. Συμπεριλαμβάνονται εργαλεία τα οποία δημιουργούν κλιμάκωση του πόνου και οι πρακτικές έχουν λεπτομερείς περιγραφές.
Οι πλέον διαδεδομένες μορφές βασανιστηρίων ήταν το μαστίγωμα, το κάψιμο με πυρωμένο σίδερο σε διάφορα σημεία του σώματος, ο τροχός, το κάψιμο των ποδιών με κάρβουνα και το κρέμασμα από τους καρπούς με τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη. Τα βασανιστήρια συνεχίζονταν, μέχρι ο κατηγορούμενος να ομολογήσει ή να πεθάνει. Δούλοι μπορούσαν να βασανιστούν για να καταθέσουν εναντίον των κυρίων των. Κανένα όριο ηλικίας δεν μπορούσε να σώσει τα θύματα· νέες δεκατριών ετών και γριές ογδοντάχρονες υποβάλλονταν σε βασανιστήρια.
Μυστικές δίκες, βασιζόμενες στο περιβόητο Εγκόλπιο του καλού Ιεροεξεταστή το οποίο όριζε επακριβώς πως θα μιλούσε ο δικαστής (με βαρύ αυστηρό, αργό τόνο), που θα καθόταν (σε υψηλό, μεγαλειώδες βήμα), πως θα κοίταγε τον κατηγορούμενο (βλέμμα απλανές και αυστηρό), και ανέφερε ρητά ότι «αποκλειόταν η κατ’ αντιπαράθεση εξέταση των μαρτύρων, διότι όταν υπάρχει αντιπαράθεση δεν υπάρχει μυστικότητα και όταν δεν υπάρχει μυστικότητα δεν προκαλείται τρόμος και όταν δεν προκαλείται τρόμος δεν παραδειγματίζεται αποτελεσματικά ο λαός»!
Δυσμενέστερη ήταν η επιβολή στον κατηγορούμενο να προβεί σε δημοσία απάρνηση της αιρέσεώς του, η οποία άφηνε ακόμη και τον αθώο, στιγματισμένο για την υπόλοιπη ζωή του. Συνήθως ο μετανοών κατάδικος ήταν υποχρεωμένος να παρίσταται συχνά στην Θεία λειτουργία, φέρων το «Sunbenito», ένα ένδυμα με ένα φλεγόμενο σταυρό. Επίσης περιφερόταν στους δρόμους γυμνός έως την μέση και φέρων τα σημεία του εγκλήματος του. Ήταν δυνατό ο ίδιος και οι απόγονοί του να στερηθούν δια παντός του δικαιώματος να καταλάβουν δημόσιο αξίωμα. Ήταν δυνατό να εξοριστεί από την πόλη, σπανίως από την Ισπανία. Ήταν δυνατό να μαστιγωθεί με ένα έως διακόσια κτυπήματα, «μέχρι του ορίου της ασφαλείας».Ήταν δυνατό να φυλακιστεί ή να αποσταλεί στις γαλέρες, πράγμα το οποίο ο Φερδινάνδος συνιστά ως ωφελιμότερο για το κράτος. Ήταν δυνατό να πληρώσει μεγάλο πρόστιμο ή να υποστεί δήμευση της περιουσίας του. Σε πολλές περιπτώσεις, αποθανόντες ήδη άνθρωποι κατηγορούνταν για αίρεση, δικάζονταν post mortem και καταδικάζονταν σε δήμευση, οπότε οι κληρονόμοι έχαναν τα κληροδοτηθέντα σε αυτούς. Στους καταδότες των νεκρών αιρετικών δίνονταν τα 30 έως 50% των εισπράξεων. Πολλές οικογένειες, φοβούμενες τις αναδρομικές καταδίκες πλήρωναν μερικές φορές «συνθέσεις» στους Ιεροεξεταστές ως ασφάλεια κατά της δήμευσης των κληροδοτημάτων των. Η εσχάτη των ποινών ήταν η καύση στην πυρά. Αυτή επιβαλλόταν σε πρόσωπα, τα οποία ενώ είχαν κριθεί ένοχα ουσιώδους αιρέσεως, δεν ομολογούσαν προ της εκδόσεως της αποφάσεως, καθώς και σ’ εκείνους οι οποίοι αφού ομολόγησαν εγκαίρως και είχαν «συμφιλιωθεί» ή συγχωρηθεί, είχαν εκ νέου περιπέσει σε αίρεση.
Η Ιερά Εξέταση ισχυριζόταν ότι αυτή η ίδια ουδέποτε θανάτωνε, αλλά απλώς παρέδιδε τον καταδικασθέντα στις κοσμικές αρχές. Εν τούτοις γνώριζε καλά ότι ο ποινικός νόμος όριζε υποχρεωτική την ποινή της καύσης στην πυρά για μεγάλη ή αμετανόητη αίρεση. Η επίσημη παρουσία εκκλησιαστικών στις πράξεις πίστης («auto – da – fe») κατεδείκνυε σαφώς την ευθύνη της Εκκλησίας. Η «πράξη πίστεως» δεν ήταν απλώς η καύση, ήταν ολόκληρη η εντυπωσιακή και τρομερή τελετή της καταδίκης και της δημόσιας εκτέλεσης σε πλατείες. Σκοπός της ήταν όχι μόνον να τρομοκράτησει τους πιθανούς παραβάτες, άλλα και να στηρίξει τον λαό με ένα είδος προβολής της Έσχατης Κρίσεως. (Κείμενο : Ν. Κ.)
σχόλια