"Όταν έγραφε τους στίχους για το “Ρεμπέτικο” μου έδινε την εντύπωση, αυτός που ένιωθε και έπραττε τόσο μακριά από κάθε εξουσία και εξουσιαστή, πως είχε την ανώτερη εξουσία και την μεγαλύτερη δύναμη στα χέρια του. Έγραφε παντού. Στο διαμέρισμα που μέναμε στην Κυψέλη («Στης πίκρας τα ξερόνησα», «Μπουρνοβαλιά», «Το δίχτυ»), στο σπίτι μου στο χωριό μου, όπου είχαμε πάει για λίγες μέρες («Μάνα μου Ελλάς») και στο σπίτι της Μαρίας και του Σωτήρη Μουστάκα («Καίγομαι – καίγομαι»). Ήταν τα γενέθλια της λατρεμένης και σε μας κόρης τους και της πήγαμε δώρο μια κόκκινη γραφομηχανή. Παίζοντας ο Νίκος, άρχισε να γράφει:
“Καίγομαι καίγομαι
ρίξε κι άλλο λάδι στη φωτιά…”.
Όταν τελείωσε, μας είπε χαριτολογώντας, πως έγραψε κι εκείνος ένα "σκυλάδικο"…" (Αγαθή Δημητρούκα, "Το ταξίδι", στο Ημερολόγιο 1999 των εκδόσεων Διάμετρος).
Η Ασέα, γεννέτειρα του Νίκου Γκάτσου. Φωτογραφία του 1927 (από τη Μαρία Φράγκου).
"Ως Ασεάτης έχω γνωρίσει το Νίκο Γκάτσο και έχω επισκεφθεί και το σπίτι του, όταν ζούσε και αργότερα, και γνωρίζω και την ευρύτερη οικογένεια των Γκατσαίων, παρακολουθώ δε με ενδιαφέρον ότι αφορά τον ποιητή.
Το εικονιζόμενο (στο άρθρο του 'Αθω Δημουλά στο περιοδικό "Κ") σπίτι δεν είναι το σπίτι του Νίκου Γκάτσου αλλά του θείου του, αδελφού του πατέρα του, Λεωνίδα. Το σπίτι του Νίκου είναι στο πίσω μέρος του οικοδομήματος , προς το Βορρά, γιατί τα δυο αδέλφια ,ο Γιώργης πατέρας του Νίκου και ο Λεωνίδας, είχαν μοιράσει με κλήρο το πατρικό σπίτι. Ο Γιώργης πήρε το παραγώνι, την καμαρούλα, την πέτρινη σκάλα με την καμάρα που στήριζε το χαγιάτι, όπου ο Νίκος αργότερα επεξεργάστηκε την «Αμοργό» και μετέφραζε το «Ματωμένο Γάμο» του Λόρκα. Ο Λεωνίδας πήρε τη σάλα και έκανε επέκταση και προσθήκη στο κτίριο με ισόγειο και τσιμεντένια σκάλα προς τη μεσημβρία, όπου στεγάστηκε αργότερα ο Σταθμός Χωροφυλακής Ασέας.
Το εμπρός μέρος της οικοδομής, που φαίνεται στη φωτογραφία της προηγούμενης δημοσίευσης, ανήκει σήμερα στις κληρονόμους του Λεωνίδα Γκάτσου, τις τρεις εγγονές του, ενώ το πίσω μέρος στη φωτογραφία που επισυνάπτω δείχνει την απαράδεκτη κατάσταση που βρίσκεται το σπίτι του Νίκου που ανήκει στην Αγαθή Δημητρούκα, σύντροφο του Γκάτσου. Η προσπάθεια της τελευταίας και των «Δροσουλιτών» να επέμβουν και αναδείξουν το σπίτι δε φαίνεται να έχει αποτελέσματα όπως και οι προσπάθειες του τ. Δήμου Βαλτετσίου, των τοπικών Σωματείων καθώς και των Ασεατών της Αθήνας και τούτο γιατί προσκρούει στην απροθυμία των κληρονόμων να παραχωρήσουν το μερίδιό τους για να γίνει ένα περίλαμπρο «Μουσείο Νίκου Γκάτσου» όπως το επιθυμούν και το ονειρεύονται όλοι" (Δημήτρης Γ. Παπαφράγκος, Arkadia Press).
Φοιτητής (δεξιά στη φωτογραφία), επισκέπτεται την Ασέα το 1930. (Από τη Μαρία Φράγκου).
Ο Νίκος Γκάτσος φοιτητής στην είσοδο του πάρκου στο σχολείο της Ασέας. (Από τη Μαρία Φράγκου).
Συνάντηση ποιητών. Γιώργος Κατσίμπαλης, Νίκος Γκάτσος, Ανδρέας Καραντώνης, Οδυσσέας Ελύτης. (Φωτ. via Το Μώλυ).
Νίκος Γκάτσος, Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης. (Αρχείο της συντρόφου του Νίκου Γκάτσου, Αγαθή Δημητρούκα).
Στην έγχρωμη φωτογραφία ο Θανάσης Μωραϊτης δίπλα στον Θεοδωράκη και τον Χατζιδάκι. "Το 1985 ο Μάνος Χατζιδάκις ιδρύει τη δισκογραφική εταιρία "Σείριος" κάνοντας μία φιλόδοξη προσπάθεια για την παραγωγή ποιοτικών μουσικών έργων. Ο "Σείριος" ξεκίνησε με σκοπό να στηρίζει κυρίως νέους τραγουδιστές και τραγουδοποιούς. Ο Διόνυσος είναι ο πρώτος δίσκος της δισκογραφικής εταιρίας "Σείριος" ο οποίος εγκαινίασε μία νέα εποχή στην ελληνική δισκογραφία" (e.orfeas.gr).
Νίκος Γκάτσος, Μάνος Χατζιδάκις, και μαζί τους η Αγαθή Δημητρούκα.
"Ο Γκάτσος επιρρέασε εμένα και όχι εγώ τον Γκάτσο. Εγώ ήμουν ο μαθητής. Είχα την τύχη να εισπράξω πολύτιμα μαθήματα, ιδίως σε μια περίοδο, μετά την απελευθέρωση, που οι συνομίλικοί του φίλοι έφυγαν στην Ευρώπη και οι δικοί μου πάλι το ίδιο, και μείναμε οι δυο μας στο πατάρι του ¨Λουμίδη¨ ή του ¨Πικαντίλλυ¨ να μιλάμε...Τον θεωρώ τον πιο σημαντικό άνθρωπο που γνώρισα στη ζωή μου, μετά τη μητέρα μου" (Μάνος Χατζιδάκις).
America America. Τη μουσική για την ταινία του Εlia Kazan έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις. Οι στίχοι των τραγουδιών ήταν του Νίκου Γκάτσου.
Βασίλης Γισδάκης, Νίκος Γκάτσος, Αγαθή Δημητρούκα, Μάνος Χατζιδάκις (via Asmata kai Miasmata).
Βασίλης Γισδάκης, Mάνος Χατζιδάκης (via Asmata kai Miasmata).
Με τον Σταύρο Ξαρχάκο.
Ο "Ματωμένος γάμος" του Ισπανού ποιητή Federico Garcia Lorca μεταφράστηκε από τον Νίκο Γκάτσο το 1943, εκδόθηκε από τον Ίκαρο το 1945, και ανέβηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο Τέχνης το 1948 με την 'Ελλη Λαμπέτη.
Η 'Αννα Συνοδινού στο Ματωμένο Γάμο (στη μετάφραση του Νίκου Γκάτσου). Θέατρο της ΕΡΤ.
Η Αγαθή Δημητρούκα και η Νανά Μούσχουρη με τον αλγερινό ποιητή Amin Khan, νικητή του βραβείου Prix Méditerranée Nikos Gatsos 2012.
Ο αλγερινός ποιητής Amin Khan.
Η προτομή του Νίκου Γκάτσου (πέθανε το 1992) στην Ασέα.
Ο Νίκος Γκάτσος έγραψε την Αμοργό το 1943. Είναι η μόνη ποιητική σύνθεση που εξέδωσε όσο ζούσε. Κυκλοφόρησε στην Κατοχή σε 308 αντίτυπα (των 20 σελίδων). Γραμμένη σε μία νύχτα σε "αυτόματη γραφή", αποτελεί ένα από τα κορυφαία έργα του ελληνικού υπερρεαλισμού.
'Ετσι κοιμάται ολόγυμνη. Παρτιτούρα του Μάνου Χατζιδάκι από την Αμοργό, έργο 46 (στην έκδοση του 'Ικαρου).
Έτσι κοιμάται ολόγυμνη μέσα στις άσπρες κερασιές μια
τρυφερή μου αγάπη,
Ένα κορίτσι αμάραντο σα μυγδαλιάς κλωνάρι
Με το κεφάλι στον αγκώνα της γερτό και την παλάμη πάνω
στο φλουρί της
Πάνω στην πρωινή του θαλπωρή όταν σιγά-σιγά σαν τον
κλέφτη,
Από το παραθύρι της άνοιξης μπαίνει ο αυγερινός να την
ξυπνήσει!
Γράμμα στον Kύριο Νίκο Γκάτσο, μουσική και στίχοι Γιώργος Ανδρέου, τραγούδι Μαρία Ξυπολιτά.
σχόλια