Όχι πολλά χρόνια πριν, κανείς δεν φοβόταν να περπατήσει στους δρόμους της Αθήνας. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, σε συγκεκριμένες περιοχές της πόλης συμβαίνουν τέρατα και σημεία. Πριν από λίγες μέρες, ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης κι ο Χρήστος Βούπουρας υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες της επίθεσης που δέχτηκαν δύο περαστικοί Αφγανοί από νεαρούς Έλληνες που «φρουρούσαν» την πλατεία Αττικής, με την ηθική υποστήριξη αγανακτισμένων γυναικών της περιοχής. «Θα χυθεί αίμα, όπως έγινε στην Αγγλία πριν τριάντα χρόνια», σχολίασε ο Γιάνναρης σοκαρισμένος. Μόνο που ούτε στην Αγγλία λύθηκε το πρόβλημα του ρατσισμού και της κοινωνικής βίας, κάτι που σαφώς δείχνουν έργα του Ρέιβενχιλ, του Μακ Ντόνα ή του Κέλι - αντίθετως η υποβάθμιση της ζωής στις σύγχρονες πόλεις, η φτώχια και η μεγάλη κίνηση πληθυσμών από την Αφρική και την Ασία προς τη Δύση προκαλούν ανάκαμψη του ρατσισμού σ' όλη την Ευρώπη.
Στην Ελλάδα βρισκόμαστε ακόμη στα πρώτα κεφάλαια. Η πρώτη σκέψη είναι ότι μας περιμένουν άγριες, σκοτεινές μέρες. Η δεύτερη σκέψη, όμως, είναι ότι δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο, η αρρώστια δεν πρέπει να χρονίσει. Αλλά πώς; Ερήμην μιας πολιτείας που να νομοθετεί σωστά, να προστατεύει, να περιθάλπει, να διορθώνει, νιώθουμε ορφανοί, αβοήθητοι, ανίκανοι να βγάλουμε άκρη ανάμεσα σε ωραίες ιδέες και ηθικές αξίες και τις πραγματικές καταστάσεις με τις οποίες ερχόμαστε αντιμέτωποι καθημερινά. Σαν τους ήρωες των Ορφανών, την Έλεν και τον Ντάνι, που προσπαθούν να φτιάξουν ένα προστατευτικό κουκούλι, ερήμην της βίας που καραδοκεί εκτός των ορίων του σπιτιού τους. Χρησιμοποιούν την έννοια της οικογένειας ως κυματοθραύστη, παρότι έχει αποδειχθεί ήδη ανίκανη να προστατεύσει τα μέλη της. Γιατί η Έλεν και ο μικρότερος αδελφός της, ο Λίαμ, έμειναν ορφανά όταν ήταν παιδιά, έρμαια στην προαίρεση κηδεμόνων και δασκάλων. Ο Λίαμ έχει παρελθόν με την αστυνομία για συμμετοχή σε επεισόδια ξυλοδαρμών. Βάσει της συνήθους ιεραρχίας αξιών, η οικογένεια προέχει της κοινωνίας, άρα όταν ο Λίαμ εμφανίζεται γεμάτος αίματα, το βασικό μέλημα είναι να μην μπλέξει με την αστυνομία.
Η αλήθεια αποκαλύπτεται σταδιακά. Στην αρχή λέει ότι έτρεξε να βοηθήσει έναν τραυματισμένο, σε δεύτερη φάση λέει ότι ήταν Πακιστανός, σε τρίτη φάση λέει ότι ο Πακιστανός τον προκάλεσε και τότε αυτός του επιτέθηκε, σε τέταρτη φάση δικαιολογείται ότι υπήρξε βίαιος γιατί ήθελε να τιμωρήσει τους νεαρούς που πρόσφατα είχαν επιτεθεί στο γαμπρό του, σε πέμπτη φάση αποκαλύπτεται ότι του επιτέθηκε χωρίς λόγο επειδή ήταν Άραβας και ήθελε να τον φοβίσει. Κάθε νέα αποκάλυψη προκαλεί μία νέα σειρά ηθικών διλημμάτων για το ζευγάρι, που καλείται να δικαιολογήσει την παραβατική συμπεριφορά και την ίδια στιγμή να αποφασίσει ποια κίνηση θα ήταν η πιο σωστή για να μην μπει σε μπελάδες η οικογένεια.
Ο ασθματικός διάλογος των τριών προσώπων αποκαλύπτει μία πραγματικότητα εξαιρετικά σύνθετη κι ευαίσθητη, γιατί εκθέτει το άτομο και την ηθική του σ' ένα ζήτημα που απαιτεί συνολική και συλλογική αντιμετώπιση. Αλλά όταν όλο το σύστημα ασθενεί (η οικογένεια σε κρίση, η κοινωνία σε κρίση, η πολιτική σε κρίση, η οικονομία σε κρίση), πώς μπορεί να σταθεί αλώβητη η ηθική καθενός μας χωρίς να τραυματιστεί ανεπανόρθωτα η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και τις σχέσεις μας με τους άλλους; Στην ρητορική του μέσου όρου σχετικά με την ευθύνη καθενός ως προς τη γενική συνθήκη, κυκλοφορεί ο εξής παραλογισμός: αυτός που έχει υποστεί βία δεν διαφέρει απ' αυτόν που φοβάται μην υποστεί βία ή ακόμη απ' αυτόν που ασκεί βία.
Οι τρεις ηθοποιοί της παράστασης καταφέρνουν έναν άθλο, να στήσουν μία καθ' ομοίωσιν πραγματικότητα, με μόνο όπλο τους τον λόγο και τη σωματική τους έκφραση. Η Μαρία Κίτσου ήταν μία αποκάλυψη για 'μένα, μία ηθοποιός σπάνιων δυνατοτήτων, έτοιμη ήδη για σπουδαίους ρόλους. Στον κάπως θαμπό ρόλο του Ντάνι ο Μιχάλης Οικονόμου έδωσε μία εντελή, απόλυτα πειστική ερμηνεία. Ο Όμηρος Πουλάκης είναι επίσης εξαιρετικός στον ρόλο του Λίαμ, μόνο που, προφανώς ακολουθώντας σκηνοθετική οδηγία, τον απέδωσε στα όρια του καθυστερημένου ή του ψυχωσικού. Αλλά τα ηθικά διλήμματα ακυρώνονται, αν ο μοχλός που τα προκαλεί χρήζει ιατρικής παρακολούθησης και φαρμακευτικής αγωγής.
Δείτε την παράσταση και προσπαθήστε να δώσετε τις δικές σας απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτει. Είναι, νομίζω, το πρώτο βήμα σε μια δημιουργική διαδικασία επίλυσης φλεγόντων προβλημάτων της καθημερινότητας. Αν αυτό συμβεί με αφορμή μια παράσταση, δεν αγαπάμε μάταια αυτή την καταπληκτική, κατεξοχήν πολιτική, ψυχοθεραπευτική επίσης, τέχνη.
