Αν οι Αμερικάνοι δεν έχουν ήδη ξεκινήσει να κάνουν ταινία τη ζωή του Γιάννη Αντετοκούνμπο, σίγουρα θα το κάνουν εντός ολίγου. Κι αυτό διότι το παιδί ενσαρκώνει με τον πιο αυθεντικό, πειστικό και συγκινητικό τρόπο ό,τι θέλουν οι ΗΠΑ να φαίνονται ως ιδρυτικές αξίες της κοινότητάς τους: ένας φτωχός, υπερσυμπαθής, υπερταλαντούχος άνθρωπος που αρπάζει στο Μιλγουόκι τη ζωή από τα μαλλιά και κυριεύει τον κόσμο. Το αμερικάνικο όνειρο στο μεγαλείο του! Κι όχι όποιος-όποιος: ένας φτωχός Έλληνας με νιγηριανές ρίζες. Πιο αυθεντικό, πιο ειλικρινές σενάριο το Χόλιγουντ δεν θα μπορούσε να φτιάξει: αυτά μόνο η ζωή τα υφαίνει.
Οι Αμερικάνοι δεν έχουν την παραμικρή αμφιβολία ότι ο Γιάννης είναι Έλληνας. Φαντάζομαι ότι θα υπάρχουν Αμερικάνοι που το πρώτο ελληνικό πρόσωπο με το οποίο εξοικειώνονται είναι αυτό του Αντετοκούνμπο, σε βαθμό ώστε πιθανώς να νομίζουν ότι οι Έλληνες είναι δίμετροι μαύροι. Από την άλλη, όλο και θα υπάρχουν, φαντάζομαι, και κάποιοι «πραγματικοί» Έλληνες –Ελληνοαμερικάνοι από τη Λακωνία, τη Χίο ή όπου αλλού (η επιλογή των τόπων είναι τυχαία)– που θα εκνευρίζονται καθώς η πιο επιδραστική ever ενσάρκωση του American Dream με προέλευση την Ελλάδα είναι μαύρη. Αυτός ο νέος που χρειάστηκε άρον-άρον να αποκτήσει ελληνικό διαβατήριο μόνο και μόνο για ταξιδέψει πάνω από τον Ατλαντικό και να γίνει draft για τους Μιλγουόκι Μπακς.
Ο Αντετοκούνμπο είναι Έλληνας διότι θέλει να είναι Έλληνας. Αυτό είναι το πολιτικό έθνος. Το έθνος της βούλησης, της συνείδησης, της επιθυμίας να ανήκεις: το μόνο δημοκρατικό έθνος. Σ' αυτό έχουν θέση όλοι οι Αντετοκούνμπο. Δεν χρειάζεται να είσαι MVP για ν' ανήκεις εκεί.
Τον Ιούλιο του 2013 ο Γιάννης Αντετοκούνμπο εγκατέλειψε την Ελλάδα για τον μαγικό κόσμο του NBA. Ο Γιάννης γεννήθηκε στην Ελλάδα το 1994, και όπως χιλιάδες άλλα παιδιά μεταναστών, μέχρι να δεχθεί την υπερατλαντική κλήση, δεν ήταν Έλληνας πολίτης. Λίγους μήνες πριν ο Γιάννης κάνει το πιο μεγάλο άλμα, αυτό από Σεπόλια για Μιλγουόκι, διέρρευσε στον τύπο το περιεχόμενο της απόφασης 413/2013 του Συμβουλίου της Επικρατείας: το δικαστήριο αποφάνθηκε πως η ρύθμιση με την οποία παιδιά σαν τον Γιάννη θα μπορούσαν να αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια ήταν αντισυνταγματική διότι τα έθνη, λέει, «είναι ενσπόνδυλοι και όχι εφήμεροι οργανισμοί».
Με απροσχημάτιστη σπουδή, ο –πρώην δικαστικός– αρμόδιος τότε υφυπουργός Εσωτερικών έστειλε εγκύκλιο με την οποία ζήτησε την αναστολή των διαδικασιών του νόμου «ενόψει της έκδοσης της απόφασης», εγκύκλιο την οποία, παρά την κατακραυγή, δεν απέσυρε. Με τη διαρροή της απόφασης στον Τύπο, πάγωσαν οι διαδικασίες σε όλες τις Περιφέρειες (πράγμα αδιανόητο για κράτος δικαίου) και έκτοτε, έως τον νέο νόμο που υιοθετήθηκε το καλοκαίρι του 2015, το καθεστώς ιθαγένειας των χιλιάδων παιδιών μεταναστών που γεννήθηκαν κι ανατράφηκαν στην Ελλάδα βρέθηκε εκ νέου σε ένα νομικό κενό.
Πάνω από αυτό το κενό πήδηξε θεαματικά μόνο ο καλύτερος πλέον μπασκετμπολίστας του κόσμου. Ο νεαρός με καταγωγή από τη Νιγηρία θα κάνει τη διαφορά: ο Γιάννης θα αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια όλως εξαιρετικώς για να μπορέσει να κάνει το κρίσιμο ταξίδι πάνω από τον Ατλαντικό. Στην πράξη ανιθαγενής, ο νεαρός Αντετοκούνμπο δεν μπορεί να ταξιδέψει εκτός της χώρας καθώς στερείται ταξιδιωτικών εγγράφων. Οριακά είχε δελτίο για την ομάδα των Σεπολίων στην οποία έπαιζε μπάσκετ. Για να μπορέσει να γίνει draft για το μεγαλύτερο πρωτάθλημα μπάσκετ στον κόσμο, χρειάζεται ταξιδιωτικά έγγραφα τα οποία μπορεί να αποκτήσει μόνο με την ιθαγένεια.
Έτσι λοιπόν, τον Ιούλιο του 2013, ο Γιάννης Αντετοκούνμπο γίνεται ο μόνος που αποκτά ιθαγένεια. Το καλό κατευόδιο του το ευχήθηκε ο τότε πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς με μια εικόνα της Παναγιάς στο χέρι: αυτός που λίγους μήνες πίσω διαβεβαίωνε ότι «οι Έλληνες δεν είναι πληθυσμός, είναι λαός». Αυτός που έθετε ως προτεραιότητα την κατάργηση του «νόμου-μαγνήτη για την προσέλευση των λαθρομεταναστών» του 2010... Ντροπή!
Η Ελλάδα είχε προ πολλού ειδικευτεί να δίδει με διαδικασίες-εξπρές ιθαγένεια σε αλλοδαπούς νέους είτε ως «εξώγαμα τέκνα» προέδρων ομάδων, είτε κατά παρέκκλιση όλων των διαδικασιών. Αρκεί να «τιμούν τα εθνικά χρώματα» σε αθλητικούς αγώνες, εντός κι εκτός. Για τους υπόλοιπους ίσχυε μόνο το «Έλληνας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι». Η διαφορά του Γιάννη Αντετοκούνμπο με τους υπόλοιπους ταλαντούχους μπασκετμπολίστες (ή άλλους αθλητές) που διέπρεψαν παλιότερα δεν είναι μόνο στο ότι πράγματι αυτός είναι κάτι μοναδικό στο άθλημά του: ο Γιάννης Αντετοκούνμπο γεννήθηκε το 1994 στην Αθήνα κι ανατράφηκε στην πόλη αυτή ως τη στιγμή που έφυγε για τις ΗΠΑ. Ένα παιδί σαν χιλιάδες άλλα για τα οποία νομοθετήθηκε η τομή στο δίκαιο της ελληνικής ιθαγένειας το 2010 και ολοκληρώθηκε το 2015. Αν όμως ο Αντετοκούνμπο περίμενε κανονικά τον Έλληνα νομοθέτη θα είχε αργήσει από τρία ως πέντε χρόνια να πάει στο NBA.
Ο Αντετοκούνμπο δεν ενσαρκώνει με φαντασμαγορικό τρόπο μόνο το American Dream. Αυτό, εξάλλου, αφορά περισσότερο τη νέα του πατρίδα παρά την εδώ. Η περίπτωσή του έχει ζωτική σημασία διότι αποτελεί την πιο καθαρή ενσάρκωση της ιδέας του ελληνικού πολιτικού έθνους. Του έθνους που δεν βασίζεται στην καταγωγή των γονέων και των παππούδων, του έθνους που δεν ανατρέχει σε
«εθνοπολιτισμικά» ή «εθνοτικά», αντικειμενικά ή –ακόμη χειρότερα– φυλετικά, χαρακτηριστικά των ανθρώπων που το απαρτίζουν. Ενός άλλου έθνους: αυτού της σύμπτωσης των βουλήσεων των ανθρώπων που ζουν μαζί, που υπάρχουν, που αγαπούν, που υποφέρουν και πονούν ή ευτυχούν μαζί διότι τραβούν τα ίδια. Φυσικά τα έθνη έχουν τάξεις –διότι σε άλλες συνθήκες ζει ο πλούσιος και σε άλλες ο φτωχός– αλλά οι τάξεις δεν σβήνουν τα έθνη. Συνολικά μάλιστα, στην ιστορική του διαδρομή το πολιτικό υποκείμενο «έθνος» είναι υπεύθυνο για πολύ περισσότερα ανδραγαθήματα ή καταστροφές από ό,τι το πολιτικό υποκείμενο «τάξη».
Ο Αντετοκούνμπο είναι Έλληνας διότι θέλει να είναι Έλληνας. Αυτό είναι το πολιτικό έθνος. Το έθνος της βούλησης, της συνείδησης, της επιθυμίας να ανήκεις: το μόνο δημοκρατικό έθνος. Σ' αυτό έχουν θέση όλοι οι Αντετοκούνμπο. Δεν χρειάζεται να είσαι MVP για ν' ανήκεις εκεί.
Η ιστορία Αντετοκούνμπο έχει κάτι από τα πιο γλυκά παραμύθια που μπορεί κανείς να θυμηθεί από την παιδική του ζωή.
Η ιστορία του Γιάννη Αντετοκούνμπο είναι το πιο όμορφο, το πιο διδακτικό παραμύθι του ελληνικού πολιτικού έθνους.
Σπανίως, αλλά έχει και τέτοια η ζωή μας.
* Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου & Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
