Aπ' τις στάχτες

Η έννοια της εθνικής καταστροφής επιστρέφει για πρώτη φορά μεταπολεμικά στο καθημερινό λεξιλόγιο, περιγράφοντας το μέγεθος των δραματικών αλλαγών που καθορίζουν το τοπίο μετά τις μεγάλες πυρκαγιές του Αυγούστου. Ένα τοπίο που επαναπροσδιορίζεται οικονομικά, γεωγραφικά, κοινωνιολογικά, τείνοντας να διαμορφώσει μια νέα ανθρωπογεωγραφία και σίγουρα νέες προτεραιότητες για την Ελλάδα - σε εθνικό αλλά και ατομικό επίπεδο.

Συνιστούν εθνική καταστροφή όσα συντελέστηκαν στην Πελοπόννησο αλλά και στην Εύβοια;
Αναμφισβήτητα και έχουμε να κάνουμε με μια εθνική καταστροφή που οδήγησε σε μεγάλη απώλεια του εθνικού πλούτου. Ναι μεν το πλέον οδυνηρό είναι η απώλεια του ανθρώπινου δυναμικού, όμως, πέραν αυτού, έχουμε σημαντική απώλεια φυσικού κεφαλαίου, γης, δασικών εκτάσεων και, φυσικά, υποδομών. Ακόμη δεν γνωρίζουμε ακριβώς την έκταση της καταστροφής στα οδικά δίκτυα, τα δίκτυα ύδρευσης, ηλεκτροδότησης...

Μπορούμε, σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα στοιχεία, να προσεγγίσουμε το κόστος των ζημιών;
Είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς με ακρίβεια την απώλεια σε ευρώ, όμως, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, το ποσό θα είναι κάτω από δέκα δις ευρώ. Για λόγους οικονομίας, λέμε ότι θα κυμανθεί ανάμεσα σε τέσσερα και δέκα δισεκατομμύρια ευρώ, αφού θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και τις έμμεσες απώλειες, που δεν μπορούν να καταγραφούν αυτήν τη στιγμή. Για παράδειγμα, η απώλεια οξυγόνου και οι πολύπλευρες συνέπειές της.

Είναι ανατάξιμες αυτές οι απώλειες;
Ναι, η καταστροφή είναι ανατάξιμη με μοναδική εξαίρεση, βέβαια, την απώλεια των ανθρώπινων ζωών. Πιστεύω ότι η κατάσταση είναι ανατάξιμη, αλλά θα χρειαστεί να περάσει χρόνος και φυσικά απαιτούνται πόροι. Είναι γεγονός ότι σήμερα η Ελλάδα είναι πολύ φτωχότερη απ' όσο ήταν την προηγούμενη εβδομάδα.

Ποιο πρέπει να είναι το σχέδιο της επόμενης μέρας;
Εφόσον μιλάμε για φυσική καταστροφή, πρέπει να υπάρξει εθνική κινητοποίηση. Και η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει. Δεν είναι πλέον η φτωχή χώρα που μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο έπρεπε να στραφεί αποκλειστικά στον εξωτερικό δανεισμό για να τα καταφέρει. Η Ελλάδα έχει κεφάλαια και δυναμικό για να ανταποκριθεί. Την ανασυγκρότηση θα την αναλάβει το κράτος με τη βοήθεια του ιδιωτικού τομέα.

Αυτό απαιτεί όμως μια στέρεη και συστηματική οργάνωση.
Η πρόκληση είναι πολυδιάστατη, με σημαντικότερη όμως αυτή που αφορά στην οργάνωση. Χρειάζεται μια συντονιστική ομάδα που θα αναλάβει αυτό το καθήκον. Εμπειρία διαθέτουμε από τους σεισμούς του 1999 ή τις πλημμύρες του 2002. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε και τη διεθνή εμπειρία, να δούμε, για παράδειγμα, πώς αντιμετωπίστηκαν αντίστοιχες καταστροφές στο εξωτερικό, όπως η καταστροφή μεγάλων γεωργικών εκτάσεων από φωτιά στις ΗΠΑ. Επαναλαμβάνω πως με τη σωστή οργάνωση, το σφικτό management και την αξιοποίηση των γνώσεων από τις εμπειρίες του παρελθόντος, μπορούμε να τα καταφέρουμε.

Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το πρώτο απαραίτητο βήμα προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης των καταστροφών;
Το πρώτο καθήκον στο οποίο πρέπει να ανταποκριθεί η Ελλάδα είναι αυτό της αναδάσωσης και της ανοικοδόμησης. Να αντιμετωπίσουμε άμεσα τη μεγάλη τραγωδία, που είναι η απώλεια των δασών. Όλοι λένε πως δεν υπήρχαν αντιπυρικές ζώνες, δεν υπήρχαν καν οδοί διαφυγής των πυροσβεστικών οχημάτων. Άρα, δεν έχουμε παρακολουθήσει συστηματικά την ανάπτυξη των δασών μας και δεν δημιουργήσαμε την κατάλληλη μέριμνα, τις απαραίτητες συνθήκες προστασίας τους. Κατά την άποψή μου, είναι υψίστης σημασίας να προωθήσουμε συνταγματικά και συστηματικά, μέχρι τον τελευταίο νόμο, το θέμα προστασίας του δάσους. Να αφαιρέσουμε από τους οικοπεδοφάγους τη δυνατότητα να καίνε τα δάση. Να υπάρξει άμεσα απόλυτη νομική προστασία του δάσους από το Σύνταγμα. Και επιπλέον, να ελαχιστοποιήσουμε τον κίνδυνο ανθρώπινου λάθους. Επίσης, δεν είναι δυνατόν να ξεσπάει πυρκαγιά και να καίγονται άνθρωποι επειδή μια γιαγιά άναψε φωτιά για να φτιάξει κόλλυβα. Να εκπαιδευτεί το κοινό, και αυτό είναι ένα χρέος που αφορά όχι τόσο στο κράτος όσο στην τοπική αυτοδιοίκηση. Οι δήμοι και οι κοινότητες να εκπαιδεύσουν τους πολίτες.

Πώς να βρούμε τους απαραίτητους πόρους για να εφαρμοστεί το σχέδιο της επόμενης μέρας;
Κεφάλαια και δάνεια βρίσκονται εύκολα. Το πρωταρχικό καθήκον αυτή τη στιγμή είναι να κηρυχθεί ένα μεγάλο project αναδάσωσης και ανασυγκρότησης. Δεν θα χρειαστεί να καταφύγουμε σε ιδιαίτερο δανεισμό, είναι όμως σημαντικό να κινητοποιηθούμε προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Να εξασφαλίσουμε τις ρήτρες και τα κεφάλαια που δικαιούμαστε ως χώρα που έχει πληγεί από εθνική καταστροφή. Πρέπει να ξέρετε πως δικαιούμαστε και μπορούμε να διεκδικήσουμε χρήματα από πολλά funds και να εξασφαλίσουμε ένα σημαντικό ποσό, ικανό να καλύψει μεγάλο ποσοστό της ζημιάς που έχουμε υποστεί. Βέβαια, εξίσου σημαντικό με το να πάρουμε τα κονδύλια, είναι να υπάρξει ο σωστός συντονισμός και η απορρόφησή τους.

Πόσο μπορεί να πληγεί το τραπεζικό σύστημα από τις καταστροφές και την αδυναμία των πυρόπληκτων να αποπληρώσουν δάνεια και οφειλές;
Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για αγροτικά δάνεια και ευτυχώς το τραπεζικό μας σύστημα είναι αρκετά εύρωστο για να αντιμετωπίσει μια τέτοια κρίση. Άλλωστε, ένα μεγάλο μέρος αυτού του κόστους θα το επιφορτιστεί ο προϋπολογισμός. Είναι καθήκον του κράτους να αντιμετωπίσει αυτό το θέμα, και όχι των τραπεζών.

Ποια πρέπει να είναι η μέριμνα για τις γεωργικές καλλιέργειες και τον αγροτικό πληθυσμό;
Πρέπει πάση θυσία να αναπτερωθεί το ηθικό του ανθρώπινου παράγοντα και να κρατηθούν οι αγρότες στις περιοχές. Αν είναι δυνατόν, να δοθούν κίνητρα για να έρθουν και νέοι αγρότες. Να προσελκυστούν με δάνεια, επιχορηγήσεις. Η γη πρέπει να ξανακαλλιεργηθεί, να έρθουν ειδικοί και να προτείνουν και νέες καλλιέργειες. Είναι ζωτικής σημασίας αυτό, όχι μόνο για την οικονομική ανακούφιση, αλλά και για την κοινωνιολογική και γεωγραφική επαναφορά της ισορροπίας. Δεν αρκεί, όμως, να γίνει πάλι καλλιεργήσιμη η γη. Πρέπει να πάρουν οι κάτοικοι τα απαραίτητα μαθήματα, για να μην ξανασυμβεί η καταστροφή, και να ενισχυθεί η πυροσβεστική. Επίσης, πρέπει να τονωθεί ο τοπικός τουρισμός. Να κάνουμε όλοι την υπέρβασή μας και να στηρίξουμε τουριστικά αυτές τις περιοχές.

Να φύγουμε από τη θέση του κλονισμένου θεατή, να δώσουμε λύσεις...
Φυσικά, έστω και ενισχύοντας τον τοπικό τουρισμό. Σε έναν πόλεμο καλείσαι να κάνεις υπερβάσεις. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με πόλεμο αλλά με μια εθνική καταστροφή. Και η ιστορία δείχνει ότι πάντα οι εθνικές καταστροφές κινητοποιούσαν το λαό.