«Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να φεύγεις από μια επίδειξη μόδας και να αναρωτιέσαι: "Μου άρεσε αυτό που είδα ή όχι;"», γράφει η σπουδαία αρθρογράφος μόδας Cathy Horyn στο New York Magazine και συνεχίζει: «Έχουμε ξεχάσει πόσο έχουμε ανάγκη την αμφιβολία».
Το ίδιο υποστηρίζει και η Li Edelkoort σχετικά με τη μόδα. Πιο συγκεκριμένα, στο μανιφέστο ANTI_ FASHION που έβγαλε το 2015 λέει πως απλώς πέθανε. Από τη στιγμή που απαιτούμε να βγαίνει τόσο γρήγορα, τόσο φτηνά, ο μαγικός χρόνος της δημιουργίας έχει εξαφανιστεί, όπως και η ίδια. Ο λόγος που σήμερα δεν υπάρχουν ουσιαστικά τάσεις και παραμένουμε μουδιασμένοι, κάνοντας πως ενθουσιαζόμαστε με αυτήν τη συνεχή ανακύκλωση του παρελθόντος, δείχνει ακριβώς αυτό: μπροστά στο κενό το μόνο που κάνουμε είναι να σερβίρουμε για άλλη μια φορά το παρελθόν, ίσα ίσα για να νιώσουμε λίγη ασφάλεια, να μην ξεκουνηθούμε, να μην ακούσουμε τίποτε άλλο.
Για τον ίδιο λόγο υποστηρίζει πως επιστρέφουμε στα ρούχα και όχι στη μόδα, με την έννοια ότι δανειζόμαστε παλιά ρούχα, τα αγοράζουμε, κοιτάζουμε φανατικά συλλογές haute couture, αναζητούμε τη συναισθηματική σύνδεση με αυτά. To ιδιοκτησιακό στάτους αλλάζει, είναι δικά μας, αλλά τα δίνουμε και σε άλλους, τα επιστρέφουμε, τα μεταπωλούμε. Τα ρούχα μάς ανήκουν ως ένα αρχείο αναμνήσεων, ως λεύκωμα εμπειριών, επιστρέφουμε στις αξίες τους όχι στην ποσότητά τους.
Η άρνησή της να γίνει τουρμπο-ηρωίδα, υπερτέλεια ανήλικη κουλ ονείρωξη, ακόμα και τώρα που την έχουν σε ένα χρυσό άρμα και την περιφέρουν ως παιδί-θαύμα, φορτώνοντάς της ένα απίθανο βάρος που θα τη δυσκολέψει πολύ, εκείνη συνεχίζει να μένει στο πατρικό της, με τους δικούς της.
Η Li Edelkoort ίσως κάνει τα καλύτερα προγνωστικά όσον αφορά τις τάσεις σήμερα, κάτι που ακούγεται οξύμωρο μετά την παραπάνω παραδοχή, πως δεν υπάρχουν τάσεις δηλαδή. Στα 45 χρόνια που δουλεύει έχει συνεργαστεί με οργανισμούς όπως η Coca-Cola, η Prada και το Zara και σήμερα συντονίζει και επιβλέπει στη σχολή Parsons αυτό που προσπαθεί να διασώσει, θεωρώντας πως είναι το μέλλον: την τέχνη της ύφανσης.
Μιλά αργά, απαλά και υπνωτιστικά, με μεγάλες προτάσεις. Το 1998 ανέλαβε πρύτανης στο Πανεπιστήμιο του Eindhoven στην Ολλανδία, στη γενέτειρά της, αναδεικνύοντάς το με πτυχιούχους που αποδείχτηκαν μεγάλα ταλέντα και δημιουργώντας τομείς για το design και το well being, επειδή καταλάβαινε πως στο μέλλον οι εταιρείες αυτού του είδους θα αναπτύσσονταν και θα χρειάζονταν βοήθεια στον σχεδιασμό.
Το να ακούει κανείς τη Li σήμερα, στα 69 της, είναι μια σχεδόν μυστικιστική εμπειρία. Υποστηρίζει πως ό,τι καταλαβαίνουμε σήμερα ξεκινά από την 11η Σεπτεμβρίου.
Η Edelkoort πιστεύει (μάλλον ελπίζει) πως θα απομακρυνθούμε από την κουλτούρα της απληστίας, που επικρατεί σήμερα, και της ταχύτητας, καθώς έχουμε εξαντλήσει τον πλανήτη. Μιλά για τον τρόπο που η τεχνολογία είναι πια αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, κάτι που μας έχει κάνει να ξεχνάμε όσα μας ενώνουν. Έχουμε μια γενιά που έχει ξεχάσει να φλερτάρει ή να κοινωνικοποιείται offline και λέει πως στο μέλλον θα πρέπει να επανασχεδιάσουμε τα πάντα.
Καθώς κοιτάζει τα χρόνια που έρχονται, λέει πως τα ρούχα τη δεκαετία του 2020 δεν θα έχουν φύλο, θα μοιάζουν περισσότερο με στολές εργασίας, καθώς θα αναζητούμε κάτι πιο πραγματικό και αληθινό. Το ρομαντικό θα είναι απρόσμενο και παρόν και σιγά-σιγά θα επανερχόμαστε στις ήπιες αποχρώσεις, στα χρώματα που θα μπορούν να γίνουν με φυσικές βαφές.
Πιστεύει πως θα επικεντρώσουμε περισσότερο στην ανάγκη μας να κατέχουμε λιγότερα και να συνδεόμαστε περισσότερο μεταξύ μας. Το είδος μας θα είναι υπό εξαφάνιση και μόνο όσοι είμαστε έτοιμοι να ακολουθήσουμε αυτή την αλλαγή θα επιβιώσουμε. Οι δημιουργικοί άνθρωποι, οι καλλιτέχνες, θα ηγηθούν αυτής της αλλαγής, καθώς θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν και να επανασχεδιάσουν σχεδόν τα πάντα από την αρχή.
Η Billie Eilish γεννήθηκε λίγες εβδομάδες μετά την 11η Σεπτεμβρίου και ψιθυρίζει τα τραγούδια της με τον ίδιο κατευναστικό τρόπο που η Edelkoort προφέρει τις μεγάλες της προτάσεις. Η επιστήμη λέει πως το ASMR (Αutonomous Sensory Meridian Response) περιγράφει την ευφορία που νιώθουμε όταν κάποιος μας ψιθυρίζει στο αυτί, την απρόσμενη οικειότητα που νιώθουμε τότε.
H Billie τραγουδά για τα σκοτάδια της εφηβείας της, μιας γενιάς που οι υπόλοιποι αγωνιζόμαστε να καταλάβουμε. Αλλά είναι ξεχωριστή γιατί μεγάλωσε χωρίς να είναι μονίμως αναγκασμένη να ευχαριστεί κάποιον, να προβάλλεται ή να κατακτά πράγματα. Οι γονείς της, ηθοποιοί που έκαναν χίλιες δουλειές για να ζήσουν την οικογένειά τους, βοηθούσαν την Billie και τον αδελφό της Finneas να αναπτύξουν τα δημιουργικά τους ταλέντα.
Η Billie είναι ένα παιδί που γεννήθηκε σε μια εποχή βίας, μετά το περιστατικό με τους πυροβολισμούς σε σχολεία του Κολοράντο, περνούσε τάξεις κάνοντας μαθήματα κατ' οίκον, έζησε την παιδική της ηλικία κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ωστόσο προέρχεται από μια φωτισμένη οικογένεια που την άφησε να εξερευνήσει τα σκοτάδια της εποχής και της ηλικίας της. Παρακολουθούσε με εμμονή την ταινία «Spice World» ξανά και ξανά, αλλά δεν πίστεψε ούτε στιγμή πως το συγκρότημα ήταν αληθινό.
Την ίδια μέρα που διάβασα για τη Li Edelkoort διάβασα και τη συνέντευξη της Billie Eilish στη «Vogue» και βλέποντας τη φωτογράφισή της ήταν αδύνατο να μην προσέξω πόσο προφητικά ήταν τα λόγια της Li στην περίπτωση της Billie.
Ήταν επίσης αδύνατο να μην προσέξω πώς χειρίζεται τη μόδα: φορά τα ρούχα μεγάλων οίκων σαν ένα μεταθανάτιο logo, τα κοιτάζει με αγάπη σαν σουβενίρ, σαν μια ανάμνηση όσων σηματοδοτούν στο μυαλό της. Φαρδιές επώνυμες στολές εργασίες γεμάτες λεπτομέρειες που επιλέγει εκείνη, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που μικρές γράφαμε πάνω στις σχολικές μας τσάντες και κολλάγαμε κονκάρδες.
Η άρνησή της να γίνει τουρμπο-ηρωίδα, υπερτέλεια ανήλικη κουλ ονείρωξη, ακόμα και τώρα που την έχουν σε ένα χρυσό άρμα και την περιφέρουν ως παιδί-θαύμα, φορτώνοντάς της ένα απίθανο βάρος που θα τη δυσκολέψει πολύ, εκείνη συνεχίζει να μένει στο πατρικό της, με τους δικούς της. Είναι ευχαριστημένη που έχει δικό της αμάξι, και της φτάνει.
Έκανε τον δίσκο της μέσα στην ασφάλεια του δωματίου του αδελφού της και μαζί συνεχίζουν να κάνουν μουσική από κει. Η επιθυμία της για ουσιαστική σύνδεση γίνεται σχεδόν αγωνία κι αυτό το καταλαβαίνεις όταν στις συναυλίες της ζητά από το κοινό να κατεβάσει το κινητό για να ζήσουν μαζί τη στιγμή. Προσπαθεί να τους αγκαλιάζει όλους.
Η μόδα την ενδιαφέρει μέχρι το σημείο που μπορεί να τη διαχειριστεί, όπως εμείς τη σχολική μας τσάντα: ένα συγκεκριμένο μοντέλο που μπορεί να το διαμορφώσει όπως θέλει, ντύνοντάς το με λέξεις, χρώματα, μάσκες, και δεν θυμίζει υπόσχεση σεξ, ούτε μπαίνει σε κουτάκια.
Στις απονομές βραβείων στις οποίες έχει παρευρεθεί, ανάμεσα σε άλλες γυναίκες που διεκδικούν και πράττουν, αλλά ακόμα εμφανίζονται πανέμορφες, φορώντας περίπου τις ίδιες τουαλέτες που οι γυναίκες φορούν σε αντίστοιχα events τα τελευταία 50 χρόνια, η Billie φαινόταν σαν χαριτωμένο ζωάκι, το οποίο ακολουθούσαν τα λόγια της Li Edelkoort. Οι υπόλοιποι την κοιτούσαν μέχρι να βρουν απάντηση στο ερώτημα: «Μου άρεσε αυτό που είδα ή όχι;».
Η αμφιβολία: η τροφή της καινοτομίας, η ελπίδα της δημιουργίας, ο μη ασφαλής χώρος στον οποίο δεν αναγνωρίζεις ακόμα το ωραίο, η ευχάριστη στιγμή που κάποιος σου ψιθυρίζει πως καταλαβαίνει τον φόβο σου, «αλλά είναι ωραία, συνέχισε. Μπορείς να μιλήσεις για τους εφιάλτες σου».
