Ο Caryl Férey δεν είναι απλώς ένας συγγραφέας και το βιβλίο του Μαπούτσε δεν είναι ένα απλό νουάρ. Καβαλώντας τη μηχανή του και γυρνώντας όλο τον κόσμο, ο γαλλικής καταγωγής συγγραφέας βάλθηκε εδώ και χρόνια να καταγράφει σε βιβλία τις πολύχρονες έρευνές του για χαμένους ανθρώπους, την άλλη πλευρά της ιστορίας, το δίκαιο και το άδικο. Το Μαπούτσε (Caryl Férey, μτφρ. Αργυρώ Μακάρωφ, εκδόσεις Άγρα) είναι ένα συγκλονιστικό αφήγημα με περιγραφές που κόβουν σαν μαχαίρι και φόντο ρεαλιστικές ιστορίες από τη σύγχρονη Αργεντινή –που θυμίζει έντονα Ελλάδα– αλλά και το «αμαρτωλό» πολιτικό παρελθόν που δύσκολα πιστεύεις ότι υπήρξε. Βασανιστήρια που ξεπερνούν κάθε σαδιστική φαντασία, μαζικές εξολοθρεύσεις και ιστορίες από πραγματικές πολιτικές διώξεις μετατρέπουν τη συγκλονιστική αφήγηση σε μάθημα ζωής. Ήρωες του Μαπούτσε η Ζάνα, μια νεαρή ανήσυχη γλύπτρια, γόνος μιας φυλής που προσπάθησε να εξολοθρεύσει μαζικά η επίσημη ηγεσία, και ο Ρούμπεν, ντετέκτιβ και τέκνο κι αυτός βασανισμένων γονιών και αδελφών από τη δικτατορία του Βιντέλα. Μαζί θα δώσουν ελπίδα σε ένα τοπίο όπου υπερτερεί συντριπτικά ο θάνατος και θα εξερευνήσουν την παράξενη δολοφονία μιας τραβεστί που βρίσκεται νεκρή στο λιμάνι του Μπουένος Άιρες, γυμνή κι ευνουχισμένη, με τα γεννητικά όργανα στον πισινό. Το Μαπούτσε τιμήθηκε με το Βραβείο Landerneau Polar 2012, το βραβείο του Καλύτερου Αστυνομικού της χρονιάς 2012 του περιοδικού «Lire» και το βραβείο αναγνωστών Goutte de sang d' encre, Βιέννη 2012 και αναμένεται να γυριστεί και σε ταινία από τον Γκιγιόμ Ιβερνέλ. Το επόμενο βιβλίο του Caryl Férey θα είναι για τη Χιλή.
Είναι παράδοξο, αλλά φαίνεται να ξέρεις την Αργεντινή καλύτερα και από τους ντόπιους. Από πού άντλησες όλες αυτές τις λεπτομέρειες για το σκοτεινό παρελθόν της Αργεντινής, που είναι άγνωστο στους πιο πολλούς;
Δεν είχα ξαναπάει στην Αργεντινή πριν από το 2008, οπότε και πρωτοέφθασα με σκοπό να γράψω ένα βιβλίο για τη δικτατορία, τους αγνοούμενους και τους Μαπούτσε. Παρατηρούσα και διάβαζα οτιδήποτε είχε σχέση με την Αργεντινή αλλά το σημαντικότερο ήταν οι άνθρωποι που συνάντησα εκεί. Ξαναπήγα στη χώρα δυο φορές, έμαθα περισσότερα για τους Μαπούτσε, την τελευταία φυλή Ινδιάνων που εξακολουθούν να ζουν στην Αργεντινή σαν φαντάσματα, αφότου σφαγιάστηκαν μαζικά τον 19ο αιώνα. Επίσης, γνώρισα τις εκπροσώπους από τις «Γυναίκες της πλατείας του Μάη». Μου είπαν ιστορίες που κατά κάποιον τρόπο συνιστούν κομμάτια της δικής μας ιστορίας. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αφού ένας συγγραφέας πρέπει να νιώθει συμπάθεια ή ταύτιση αν θέλει να καταλάβει τις ιστορίες των ανθρώπων που ερευνά. Κι αυτός είναι ο λόγος που κάθε φορά μού παίρνει τέσσερα ή πέντε χρόνια να γράψω κάθε τέτοιου είδους βιβλίο.
Και πώς έμαθες, ή μάλλον πώς βρήκες τις «Γυναίκες της πλατείας του Μάη» (το ίδρυμα που δημιουργήθηκε με σκοπό να βοηθήσει τους συγγενείς των εξαφανισθέντων κατά τη διάρκεια της δικτατορίας την περίοδο 1976-1983);
Τις συνάντησα στο Μπουένος Άιρες μέσω της Σοφί Θονό, της Γαλλίδας δικηγόρου που τιςς υπερασπίζεται εδώ και χρόνια. Ήταν έντονη εμπειρία: μια γυναίκα μού μιλούσε σπαράζοντας στο κλάμα κάτω από τη φωτογραφία της πανέμορφης κόρης της που εξαφανίστηκε μαζί με τους υπόλοιπους 30.000. Το φοβερό είναι ότι ήξερε τι της είχε συμβεί: αφότου τη βίασαν και τη βασάνισαν, τη σκότωσαν κι έκρυψαν το πτώμα της σε άγνωστο σημείο. Αλλά, όπως λένε οι θαυμάσιες αυτές γυναίκες, «μας έκλεψαν τις οικογένειες, αλλά δεν θα μπορέσουν ποτέ να κλέψουν την αγάπη μας». Κι είναι η αγάπη τελικά που τις κάνει αόρατες.
Ίσως γι' αυτό και η Ζάνα και ο Ρούμπεν, οι δυο κεντρικοί ήρωες του βιβλίου, να έρχονται αντιμέτωποι με τέτοιου είδους περιστατικά που ξεπερνούν κάθε φαντασία. Αλήθεια, πιστεύεις ότι τα πραγματικά ιστορικά και πολιτικά γεγονότα μπορούν να ξεπεράσουν και την πιο άγρια φαντασία;
Ναι, το πιστεύω απόλυτα. Δυστυχώς...
Αντίστοιχα, τρομακτικά ρεαλιστικά μοιάζουν και τα βασανιστήρια. Πόσο απέχουν οι σαδιστικά λεπτομερείς περιγραφές σου από την πραγματικότητα;
Η αλήθεια είναι πως δεν εφηύρα τα πάντα, απλώς συνδύασα διαφορετικές μαρτυρίες. Είναι φρικτό να ακούς ότι συνέβησαν όλα αυτά. Πρόκειται για πραγματικό φασισμός.
Το βιβλίο σου, εκτός από πραγματικά περιστατικά και ρεαλιστικές περιγραφές, συνδυάζει ένα ευρύ και ετερόκλητο φάσμα θεωρητικών αναφορών – ιστορικές, φιλοσοφικές και άλλες. Σε ενδιαφέρει η θεωρία, και αν ναι, σε ποιο βαθμό;
Στα 21 μου έκανα τον γύρο του κόσμου, κι αυτές ήταν οι σπουδές μου. Αντλούσα παραδείγματα από παντού: φιλοσοφία, εθνογραφία, ποίηση – όλα αυτά με εξέθρεψαν. Πρέπει να ζήσεις στην πράξη όσα λέει ο Νίτσε για να νιώσεις ζωντανός. Δεν είναι απλώς λόγια τα όσα λέει, για μένα είναι τρόπος ζωής.
Ίσως γι' αυτό και μου ερχόταν διαρκώς ο Φουκώ στο μυαλό όταν διάβαζα το βιβλίο σου. Είχες διαβάσει τις θεωρίες του για το «Πανοπτικόν», την «Κοινωνία Ελέγχου» κ.λπ.;
Ναι, βέβαια. Και ο τρόπος που έλεγχαν τους φυλακισμένους στην Αργεντινή, και ειδικά στο Μπουένος Άιρες, ήταν ακριβώς το «Πανοπτικόν» που περιγράφει ο Μισέλ Φουκώ.
Ήσουν όντως πανκ και κατά πόσο έχεις βιώσει αντίστοιχες εξωφρενικές ιστορίες με αυτές που περιγράφεις στα βιβλία σου;
Μεγάλωσα με τους Clash. Λατρεύω τη γεμάτη ενέργεια μουσική τους αλλά και τους στίχους τους, που είναι εξίσου σπουδαίοι. Μέσα από όλα αυτά ανακάλυψα τη Θάτσερ, τον Ρίγκαν («Fuck Them», όπως λέει ο Ίγκι Ποπ), τη Νικαράγουα και το κίνημα των Σαντινίστας. Αλλά, δυστυχώς, ποτέ μου δεν έζησα τέτοιες καταστάσεις. Νομίζω ότι μάλλον είμαι φιλήσυχος άνθρωπος.
Φαίνεται, πάντως, να υπάρχουν πολλές αναλογίες ανάμεσα σε Αργεντινή και Ελλάδα, τουλάχιστον από πολιτική και ιστορική άποψη.
Ναι, εννοείται! Κι αυτός είναι ο λόγος που επέλεξα την Αργεντινή, γιατί η καπιταλιστική κρίση δεν αφορά μόνο τη χώρα αλλά τον καθένα, σε κάθε μεριά του πλανήτη. Παρότι όταν άρχισα να γράφω το Μαπούτσε δεν ήξερα ότι τα ίδια συνέβαιναν και στην Ελλάδα, στην πορεία έμαθα πολλά. Θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες για το θέμα.
Έχεις ποτέ σκεφτεί να γράψεις ένα βιβλίο για την Ελλάδα; Αντίστοιχες ιστορικές περιπέτειες έχουμε περάσει κι εμείς...
Όχι ακόμα. Αλλά με τη «Χρυσή Αυγή» ποτέ δεν ξέρεις...
σχόλια