ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

Οι δράκοι των παραμυθιών και το Game of Thrones

Οι δράκοι των παραμυθιών και το Game of Thrones Facebook Twitter
1

Στα μέσα της δεκαετίας του '80, όταν ο Τζορτζ Ρ.Ρ. Μάρτιν ήδη γράφει, μεταξύ άλλων, αυτό που θα κατέληγε να γίνει η εθιστικότερη επική σειρά που παρακολούθησε ποτέ το τηλεοπτικό κοινό, η επίσης συγγραφέας και έμπιστη φίλη του, Φίλις Άϊζενσταϊν, τον συμβουλεύει στο παραμύθι ενηλίκων του να συμπεριλάβει και δράκους. Η έμπειρη και πολυβραβευμένη για τις science fiction νουβέλες της, είχε μελετήσει καλά τον πρώτο διδάξαντα J.R.R. Tolkien και εμπιστευόταν στον φίλο της ένα μυστικό επιτυχίας. Ο Μάρτιν δεν παίρνει αψήφιστα τη συμβουλή της: αφιερώνει μεγάλο μέρος του επιτυχημένου saga του στους δράκους και σ' εκείνην έναν από τα βιβλία του. Μόνο που, ίσως, ούτε ο ίδιος φανταζόταν ότι θα φτάσει μέρα που αυτοί οι δράκοι θα γίνουν αντικείμενο λατρείας και αγωνιώδους αναμονής για το "μετά" της ιστορίας του από τηλεθεατές σε όλον τον κόσμο. 

Γιατί, μεταξύ μας, τι θα ήταν το "Game of Thrones" χωρίς δράκους; Ακόμη πιο απλά και χωρίς καμία διάθεση υπερβολής, πώς θα ήταν η κουλτούρα, ο πολιτισμός, η μυθολογία και οι ανά τον κόσμο θρησκείες χωρίς δράκους; Αν το εξετάσει κανείς, όλη αυτή η δρακο-μανία δεν είναι καθόλου καινούρια (και φυσικά την ανανέωση της τη χρωστάμε στον Μάρτιν, αλλά κι αυτός -χωρίς παρεξήγηση- ξήλωσε κομμάτια ολόκληρα μυθολογίας και δοξασιών απ' όλον τον κόσμο για να πλάσει τα δικά του φανταστικά πλάσματα). 

Με χαρακτηριστικά τεράστιου ερπετού, με απερίγραπτη δύναμη, με φλόγες να βγαίνουν από το στόμα τους, τρομακτικό διαπεραστικό βλέμμα και συνήθως φτερωτοί, οι δράκοι δουλεύουν υπέρ της ανάγκης πρώιμης μυθοπλασίας των παλιών και εξυπηρετούν την άλλη ανάγκη της εκάστοτε θρησκείας να κρατά το ποίμνιο πιστό, φρόνιμο και τρομαγμένο.

Κατ' αρχάς, κατάλοιπο του δράκου, για την ακρίβεια του λήμματος "δράκος" εξακολουθεί να ζει στις απολύτως σύγχρονες, διόλου μαγικές, κουβέντες μας. Λέμε "αυτός είναι οξυδερκής" και αυτομάτως βρισκόμαστε στη ρίζα του ρήματος δέρκομαι, που σημαίνει βλέπω. Ο οξυδερκής είναι, ετυμολογικά, κάποιος που κοιτάζει έντονα και διαπεραστικά, ο διορατικός, αυτός που βλέπει μακριά, ο έξυπνος. Τι σχέση έχει αυτό με τον δράκο, για να μη χανόμαστε όμως; Μυθολογικά, η λέξη περιέγραφε ένας τέρας με μορφή ερπετού και γενικώς τα ερπετά (ειδικώς δε τα φίδια) θεωρούνταν είδη οξύτατης όρασης. 

Ας αφήσουμε τα λεξικά, την ετυμολογία και την ορθογραφία. Οι δράκοι πλάσματα μυθικά, δημιουργημένα προφανώς από τη φαντασία ανθρώπων όλων των πολιτισμών για να περιγράψουν πραγματικά γεγονότα (επιδρομές φιδιών και ερπετών σε σοδειές, θανατηφόρες ασθένειες και καταστροφές) έχουν εξέχουσα θέση στις μυθολογίες των περισσότερων πολιτισμών, στον δε Δυτικό συνήθως πάντα με αρνητικό συμβολισμό. Με χαρακτηριστικά τεράστιου ερπετού, με απερίγραπτη δύναμη, με φλόγες να βγαίνουν από το στόμα τους, τρομακτικό διαπεραστικό βλέμμα και συνήθως φτερωτοί, οι δράκοι δουλεύουν υπέρ της ανάγκης πρώιμης μυθοπλασίας των παλιών και εξυπηρετούν την άλλη ανάγκη της εκάστοτε θρησκείας να κρατά το ποίμνιο πιστό, φρόνιμο και τρομαγμένο.  

Οι δράκοι των παραμυθιών και το Game of Thrones Facebook Twitter
Dungeons & Dragons

Λόγου χάριν, η γερμανική και η σκανδιναβική μυθολογία σφύζει από φτερωτούς δράκους, που θυμίζουν γιγάντια ερπετά. Τα διάσημα wyverns θεωρούνταν σχεδόν πάντα κακός οιωνός: προμήνυαν βαρείς χειμώνες, κατηγορούνταν για την εξολόθρευση κοπαδιών, ενώ μέχρι σήμερα μπορεί κανείς να βρει το σύμβολο ενός wyvern σε σχολεία και αθλητικές ενώσεις, τόσο στη Βρετανία, όσο και στη Γερμανία. Η γερμανική -περί δράκων- μυθολογία τροφοδότησε το έπος του Μπέογουλφ, αλλά και πολλά σύγχρονα διάσημα fantasy παιχνίδια, μεταξύ των οποίων το "Dungeons & Dragons",το "Final Fantasy, Magic: The Gathering, Dragon Age", καθώς και το υπερδιάσημο "World of Warcraft".

Με τα wyverns έμοιαζαν αρκετά και οι δράκοι της ουαλικής και βρετανικής μυθολογίας, όμως, εδώ -παρά τον αρνητικό συμβολισμό τους- θεωρούνταν και σύμβολο ανδρείας της ιπποσύνης της εποχής. Ο ιππότης που σκότωνε δράκο, έχαιρε δόξας, τιμών και σεβασμού, ενώ ολόκληρος ο θρύλος του Αρθούρου πλέκεται πάνω στην προφητεία του Μάγου Μέρλιν για τη μάχη ανάμεσα στον κόκκινο και τον άσπρο δράκο. Βεβαίως, εδώ το ζήτημα αφορούσε την πολιτική ισχύ της εποχής και την αναμέτρηση μεταξύ Ουαλών και Σαξόνων, αλλά εν πάση περιπτώσει, ο δράκος την έκανε τη δουλειά του και το μήνυμα πέρναγε όπως έπρεπε να περάσει. Οι Σλάβοι, πάλι, είχαν τα smok, η δε Κρακοβία χρωστάει ολόκληρη την ιστορία της στην εξόντωση ενός μοχθηρού τέτοιου. Τα smok συνήθως απεικονίζονταν με τρία κεφάλια και συμβόλιζαν είτε την προστασία της σοδειάς, είτε τη σεξουαλική επιθετικότητα, κάποτε και το έγκλημα, καθώς τα smok έλκονταν ερωτικά από τους ανθρώπους. Το πιο διάσημο smok, o Wawel, έπεσε στην παγίδα ενός τσαγκάρη στην Κρακοβία και κάπως έτσι γλίτωσαν οι γυναίκες της πόλης από τη δράση του. Σήμερα το κάστρο με το όνομα του Wawel, δίπλα στον ποταμό Βιστούλα και το άγαλμα του δράκου είναι από τα πιο δημοφιλή τουριστικά αξιοθέατα της Πολωνίας.

Στα του οίκου μας και στον χριστιανισμό, ο δράκος -όπως και το φίδι- συμβόλιζε πάντα το Κακό. Αμέτρητες οι αγιογραφίες και οι απεικονίσεις του Αγίου Γεωργίου να σκοτώνει τον δράκο. Βέβαια, στη συγκεκριμένη περίπτωση ακόμη και η επίσημη εκκλησιαστική βιβλιογραφία εξηγεί ότι ο τρόπος απεικόνισης του Αγίου είναι συμβολικός. Τι εννοούμε, όμως, "δράκο" εδώ; Οι αναπαραστάσεις παραπέμπουν είτε σε υπερμεγέθες φίδι είτε σε κάτι που θυμίζει κροκόδειλο, η δε ιδιότητα του Αγίου Γεωργίου ως δρακοκτόνου περιγράφεται μόνο από τον 11ο μ.Χ αιώνα και ύστερα...

Στη μυθολογία μας, πάλι, δράκοι πολλοί, με επίσης πολλές ιδιότητες -μέχρι πολεμιστές φυτρώνουν από τη σπορά των... δοντιών τους, οι Σπαρτοί.  Από τον Λάδωνα που φύλαγε τα μήλα των Εσπερίδων, μέχρι την Έχιδνα και τη Χίμαιρα με την πύρινη ανάσα, από τον Δράκο της Νεμέας, τον Πύθωνα και τον Ισμένιο δράκοντα, οι αρχαίοι υμών είχαν πλέξει άπειρες ιστορίες, χωρισμένες μεταξύ καλού και κακού και κυρίως πάνω στη λογική του μέτρου που κρατά τα πάντα σε ισορροπία. 

Οι δράκοι των παραμυθιών και το Game of Thrones Facebook Twitter
Ο Ηρακλής σκοτώνει τον Λάδωνα. Χαρακτικό από τους Άθλους του Ηρακλή, έργο του Antonio Tempesta (1608). Metropolitan Museum of Art.

Ξεκάθαρα θετικό, ρυθμιστικό για την ανθρώπινη ζωή συμβολισμό, ο δράκος φαίνεται ότι έχει μόνο στον κινεζικό πολιτισμό. Με τον μεγαλύτερο μονό αριθμό να συμβολίζει την τύχη και την ευημερία, οι βασικοί τύποι δράκων εδώ είναι εννιά, εννιά είναι και οι πιο γνωστοί δράκοι, και από εκεί και μετά άπειρα τα είδη, οι δυνάμεις και οι ιδιότητές τους. Άλλοτε ως κύριοι των βουνών και της θάλασσας, άλλοτε ως ρυθμιστές της ισορροπίας, της τύχης και της δικαιοσύνης, στις χώρες της Ανατολής, οι δράκοι συμβολίζουν μόνο θετικές έννοιες, όπως η δύναμη, η χάρη, ο ηρωισμός, η σοφία, η ομορφιά, ενώ αντιμετωπίζονται με δέος, ευγνωμοσύνη και σεβασμό, όπως οι άγγελοι στις θρησκείες του δυτικού πολιτισμού. 

Οι δράκοι των παραμυθιών και το Game of Thrones Facebook Twitter
H φράση "Είμαι η Ντενέρις Στορμπορν (γεννημένη στην καταιγίδα) του οικου Ταργκάριεν, η άκαφτη, μητέρα των Δράκων, η Καλίσι για τους πολεμιστές του Ντρόγκο και Βασίλισσα των 7 Βασιελίων του Γουέστερος" θα μείνει στην ιστορία.

Δεν τελειώνει η κουβέντα για τους δράκους (ειδικά αν εστιάσει κανείς στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν και ακόμη χρησιμοποιούνται από ρατσιστικά γκρουπούσκουλα, τότε αντιλαμβάνεται και γιατί πάντα αντιμετωπίζεται ως σύμβολο που εγκυμονεί κινδύνους). Ένας δράκος υπάρχει παντού. Σε ταινίες και βιβλία, τραγούδια και ποιήματα, ακόμη και στο αστυνομικό δελτίο. Και για να επιστρέψουμε στα βιβλία του Μάρτιν και την επική σειρά του ΗΒΟ που τους επανέφερε με πάθος στο προσκήνιο, ας πούμε ότι δεν έχουμε δει ούτε τα μισά της δρακο-ιστορίας του.

Τα αυγά των Ταργκάριεν που κατέληξαν στην αγκαλιά της Καλίσι ήταν μόνο ένα δείγμα της, ομολογουμένως, ενδιαφέρουσας ιστορίας που έχει πλέξει για τους δικούς του δράκους ο ευφυής συγγραφέας. Ας μην κάνουμε, όμως, spoiler. Μπορεί μετά τον 8ο κύκλο του "Game of Thrones" να βρεθεί κάποια δρακο-ψυχή από το τηλεοπτικό δίκτυο που θα θελήσει να κάνει μία σειρά και για τους... προγόνους του Ντρόγκον, του Ρέγκαλ και του Βισέριον, που φέτος "ανατίναξαν" την τηλεθέαση της σειράς.

TV & Media
1

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

New York Times: Με απεργία την ημέρα των αμερικανικών εκλογών απειλούν οι τεχνικοί της εφημερίδας

Διεθνή / New York Times: Με απεργία την ημέρα των αμερικανικών εκλογών απειλούν οι τεχνικοί της εφημερίδας

Ζητούν υψηλότερους μισθούς και μεγαλύτερη ευελιξία στην εξ αποστάσεως εργασία - Γιατί κάποια αιτήματά τους χαρακτηρίζονται παράλογα και ποια είναι η στάση των δημοσιογράφων των New York Times
LIFO NEWSROOM